"หญ้ารีแพร์"ปลุกชีพสมุนไพรไทยหรือแค่กระแสชั่ววูบ
เจาะลึก “หญ้าฮียุ่ม” จากต้นหญ้าไร้ราคาสู่สมุนไพรเงินล้าน
เรื่องและภาพ...อินทรชัย พาณิชกุล
ครั้งแรกที่ได้ยินชื่อ “หญ้าฮียุ่ม” (ตามบันทึกของแผ่นดินเรื่องสมุนไพรดูแลแม่หญิงระบุว่า สะกดด้วย “ห”) สาวๆหลายคนสะดุ้งโหยงด้วยความเขินอาย ผู้ชายพากันอมยิ้มเป็นแถว
แต่จะมีสักกี่คนที่รู้ว่าพืชสมุนไพรไทยมากด้วยสรรพคุณอันเป็นประโยชน์ชนิดนี้ ชาวบ้านเขานิยมใช้มานานตั้งแต่รุ่นปู่ย่าตายายแล้ว
ดังชั่วข้ามคืน
ปรากฎการณ์เห่อ “หญ้ารีแพร์”ที่เกิดขึ้นในสังคมไทย ช่างน่าเหลือเชื่อ
เพียงแค่ 2 สัปดาห์เท่านั้นหลังจากที่โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ได้เปิดตัวสมุนไพร “หญ้าฮียุ่ม” โดยเปลี่ยนชื่อใหม่เสียเพราะพริ้งเป็น “หญ้ารีแพร์” ชูสรรพคุณกระชับช่องคลอดให้เต่งตึง ภายในงานมหกรรมสมุนไพรครั้งที่ 11 ณ เมืองทองธานี
วันรุ่งขึ้นก็ตกเป็นข่าวใหญ่ไปทั่วประเทศ สาวน้อยสาวใหญ่แห่กันสั่งซื้อ ราคาพุ่งจากต้นละ 15 บาททะลุถึง 300 บาท สินค้าขาดตลาดเพราะปลูกแทบไม่ทัน กลายเป็นว่าบ้านช่องเรือกสวนไร่นาของใครมีหญ้าชนิดนี้ เจ้าของต่างพร้อมใจถอนขึ้นมาขาย ถึงขั้นลักขโมย บุกรุกป่าสงวนกันเลยทีเดียว
“งงมากที่เห็นชาวบ้านตื่นกระแสถอนขึ้นมาใส่ถุงขายกันเกร่อ เพราะหญ้าฮียุ่มนี่มันหาง่าย ขึ้นทั่วไปตามหัวไร่ปลายนา เพียงแต่ที่ผ่านมาไม่มีใครหยิบขึ้นมาใช้เท่านั้นเอง”
เป็นคำบอกเล่าของชาวบ้านดงบัง ต.ดงขี้เหล็ก อ.เมือง จ.ปราจีนบุรี แหล่งสมุนไพรไทยเลื่องชื่อ สถานที่ที่มีการจำหน่าย “หญ้ารีแพร์”ใหญ่ที่สุด
“หญ้ารีแพร์” เป็นเพียงชื่อที่ทางการตลาด มีชื่อที่เรียกอย่างเป็นทางการคือ“หญ้าฮียุ่ม” เป็นหญ้าล้มลุกตระกูลเดียวกับไผ่ แผ่นใบรูปหอก ผิวเกลี้ยง ขอบสาก ลำต้นสูง 60-100 ซม.
“เป็นธรรมดาของคนพื้นบ้านที่มักเรียกต้นไม้ตามสรรพคุณตรงๆ คำว่า “ยุ่ม”ภาษาอีสานหมายถึง รัดเข้า บีบ รวบไว้ด้วยกันให้แน่นขึ้น หญ้าหียุ่มก็หมายถึงสรรพคุณที่ช่วยให้น้องหนูของผู้หญิงที่คลอดลูกยุ่มเข้าหากัน กลับมากระชับเหมือนเดิมนั่นเอง”
ภญ.ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร เภสัชกรเชี่ยวชาญ รพ.เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ ผู้ทำวิจัยเรื่องสมุนไพรหญ้าฮียุ่ม เล่าให้ฟัง
แต่ละท้องถิ่นอาจเรียกขานแตกต่างกันไป เช่น คนสุพรรณบุรีเรียกว่าหญ้าผัวหลง คนเหนือเรียกว่าเป้าอียุ่ม คนโคราชเรียกไผ่เล็ก คนทางใต้เรียกว่าขนหมอยแม่ม่าย
นอกจากจะใช้เฉพาะกับผู้หญิงอยู่ไฟหลังคลอดลูกด้วยวิธีรมควัน รมด้วยไอน้ำ เพื่อให้มดลูกเข้าอู่เร็วแล้ว ยังมีรายงานว่าประเทศในหมู่เกาะแปซิฟิกมักนิยมใช้ต้ม-อาบแก้ปวดเมื่อย กองทัพทหารของจ้าวยอดศึกใช้ห้ามเลือด ให้แผลหายเร็ว แม้กระทั่งบางคนยังชอบเด็ดยอดอ่อนมาจิ้มน้ำพริก บำรุงเส้น บำรุงเอ็น
“ไม่คิดว่ามันจะดัง อาจเป็นเพราะชื่อที่ฟังดูตลก คนรุ่นใหม่ไม่รู้จัก คนรุ่นเก่าก็ลืมไปหมดแล้ว ดีใจนะคะที่มันกลับมาแพร่หลายอีกครั้ง เพราะมันเป็นหญ้าที่ขึ้นได้ทั่วไป ปลูกง่าย มีประโยชน์ใช้งานได้จริงและปลอดภัย สร้างอาชีพ สืบสานภูมิปัญญาของคนโบราณด้วย แต่ไม่สบายใจตรงที่หลายคนไม่มีความรู้ความเข้าใจ เอาไปใช้งานอย่างผิดๆ และขายกันในราคาแพง”
“หญ้ารีแพร์” ฟีเวอร์
กระแสแตกตื่นหญ้ารีแพร์แผ่ขยายรวดเร็วราวไฟลามทุ่ง
โดยเฉพาะแหล่งปลูก-จำหน่ายสมุนไพรที่ใหญ่ที่สุดและมีชื่อเสียงที่สุดอย่างบ้านดงบัง ต.ดงขี้เหล็ก อ.เมือง ปราจีนบุรี อันได้ชื่อว่า “ดินดีน้ำชุ่ม ปลูกอะไรก็งอกงาม”
สองข้างทางเรียงรายด้วยเพิงขายพันธุ์ไม้ดอกไม้ประดับ และสมุนไพรนานาชนิด แทบทุกร้านปักป้ายตัวโตว่า “ที่นี่ขายหญ้ารีแพร์” ไม่เฉพาะริมถนน แต่ตลาดร้านรวงในตัวเมืองก็มีการนำกล้าพันธุ์หญ้าหียุ่มและแบบอบแห้งบรรจุถุงวางขายกันกลาดเกลื่อน
“คนปราจีนนี่ตื่นหญ้ารีแพร์ยังกับตื่นทอง บ้านใครมีขึ้นก็ไปถอนออกมาใส่ถุงขายกันต้นละ 15-20-25-30 บาท มันขึ้นเองตามธรรมชาติ ตามริมห้วยหรือบริเวณน้ำซับตามป่าเขา หรือที่ร่มๆเย็นๆตามหัวไร่ปลายนา พูดง่ายๆว่าตรงไหนก็มี...ไม่เชื่อผมพาคุณขับรถไปดูยังได้” อุเทน ชัยการ ชาวบ้านในพื้นที่ เล่าให้ฟัง
ขณะที่ ป้าสังเวียน ชาวบ้านดงขี้เหล็ก บอกด้วยน้ำเสียงเบื่อหน่ายว่า
“ถามจริงๆเถอะจะแห่ซื้อกันไปทำไม ใช้เป็นกันหรือไง ไอ้หญ้านี่เขาใช้กันตอนหลังคลอด คนเราไม่ได้คลอดลูกกันทุกวัน อีกอย่างการแพทย์สมัยนี้ก็ก้าวหน้า เลยไม่ค่อยมีคนสนใจกันแล้ว ยิ่งเด็กสมัยนี้นี่ไม่มีใครรู้จักหรอก ฉันท้าเลย”
นวลจันทร์ ทับทิม ยืนยันว่าเธอต้มใบหญ้าฮียุ่มดื่มตั้งแต่เด็ก
“เคยเห็นพ่อแม่เอาใบแก่อบแห้งมาต้มกินแก้ปวดเมื่อยหลังกลับจากทำไร่ทำนา เขาว่าทำให้มีกำลังวังชา เลือดลมดี ผิวพรรณเต่งตึง พี่กินแล้วได้ผล ไม่เชื่อไปลองดูเอง”
สอ.พิเชษฐ์ จันทร์หอม เจ้าของสวน “หญ้ารีแพร์จ่าพิเชษฐ์” เป็นอีกผู้หนึ่งที่กำลังเอาดีกับการปลูกหญ้าฮียุ่มจำหน่ายทั้งแบบสดและแบบอบแห้ง
“ปลูกมาได้เดือนเศษแล้ว ก่อนที่มันจะดังเสียอีก เห็นชื่อหญ้าฮียุ่มมันแปลกดี อีกอย่างผมมีพื้นเรื่องสมุนไพรด้วย เห็นว่ามีสรรพคุณมีประโยชน์น่าสนใจ เลยลองดูสักตั้ง”
ล็อตแรกรับมาปลูก 100 ต้น ต้นละ 20 บาท เพียงไม่กี่วันถัดมาหลังเกิดกระแสข่าว จ่าพิเชษฐ์บอกว่าโทรศัพท์หลั่งไหลเข้ามาวันละไม่ต่ำกว่า 50 สาย ออเดอร์ทะลักล้นจนต้องขยายแปลงเพาะปลูกเป็น 10,000 ต้น
“ผมขายราคาต้นละ 50 บาทเท่านั้น ลูกค้าโทรมาจากทั่วประเทศ เชียงราย เชียงใหม่ เลย อุดรธานี บึงกาฬ ชลบุรี ภูเก็ต มากสุดเห็นจะเป็นพวกพ่อค้าคนกลางที่รับไปขายต่อ รองลงมาคือเจ้าของร้านสปา แล้วก็พวกลูกค้าสาวๆที่อยากทดลอง
เคยขายได้มากสุดทีเดียว 1,000 ต้น แต่บางคนมาซื้อต้นเดียวผมก็ขาย ที่น่าสังเกตคือมีสาวๆนิยมซื้อกันเยอะ คงอยากลอง เรื่องความสวยความงามเขากล้าควักเงินซื้อไม่กลัวเปลืองหรอกครับ”เจ้าของสวนหญ้ารีแพร์เปิดสมุดที่มีออเดอร์ลูกค้าเต็มพรืดให้ดูอย่างภาคภูมิใจ
เขาเล่าว่าเมื่อก่อนคนในพื้นที่ดงขี้เหล็กมีขายหญ้ารีแพร์เพียงแค่ไม่กี่เจ้า แต่เดี๋ยวนี้ใครไม่ขายถือว่าเสียโอกาส
“กลัวนะว่าจะเป็นแค่กระแสวูบวาบ แล้วก็กลัวว่าพวกพ่อค้าอื่นจะไปขายในราคาแพงๆ มีหญ้าปลอมมาปน ของไม่มีคุณภาพจนคนเลิกซื้อ หรือมันอาจล้นตลาด ขาดแคลน เราก็เลยเร่งทำในช่วงที่กำลังบูมๆ ผมไม่หวังรวย แต่น้ำขึ้นต้องรีบตักเอาไว้ให้มากที่สุด ยังไงก็ตามหญ้าตัวนี้มันมีดีในตัว ถึงจะราคาตก สรรพคุณมันก็ไม่หายไปไหน”
พรุ่งนี้จะเป็นเช่นไร
สมัย คูณสุข ประธานที่ปรึกษากลุ่มสมุนไพรบ้านดงบัง ต.ดงขี้เหล็ก อ.เมือง จ.ปราจีนบุรี มองปรากฎการณ์ตื่นหญ้ารีแพร์ด้วยความวิตกกังวล
“ก็จริงอยู่ที่เป็นนาทีทองของกลุ่มพ่อค้า แต่ถามว่าเพียงแค่ต้องการเงินเท่านั้นเหรอ ตอนนี้มันเลยเถิดไปกันใหญ่แล้ว หญ้ารีแพร์เป็นชื่อที่เรียกกันแบบผิดความหมาย คนปลูกไม่มีประสบการณ์ คนซื้อก็ไม่มีความรู้ ถ้าพ่อค้าไม่รู้จริงก็จะสื่อให้ผู้บริโภคแบบผิดๆ คนที่ซื้อก็อาจถูกหลอกได้”
เขายอมรับว่าเป็นเรื่องดีที่สมุนไพรหญ้าฮียุ่มกลับมาเป็นที่สนใจของผู้คนอีกครั้ง แต่ที่สำคัญคือคนซื้อคนขายต้องมีความรู้ความเข้าใจอย่างถูกต้องด้วย
“ถามว่าซื้อไปทำอะไร เพราะสมุนไพรชนิดนี้มันใช้เฉพาะทาง นั่นคือหลังคลอด ส่วนการห้ามเลือด หรือแก้ปวดเมื่อยมันยังอยู่ในช่วงศึกษาวิจัย ดังนั้นการจะขายให้แก่ผู้บริโภคก็ต้องให้ความรู้ความเข้าใจเขาด้วย คนซื้อก็ต้องใช้งานอย่างถูกต้องจริงๆ แต่ความจริงในตอนนี้คือไม่ว่าต้นเล็กต้นน้อยคุณถอนออกมาขายหมด ไม่มีก็ยังอุตส่าห์บุกเข้าไปขุดถึงในป่าอย่างไม่บันยะบันยัง สักวันมันก็หมด”เขาถอนหายใจยาว
ไม่มีใครรู้ว่ากระแสตื่นหญ้าฮียุ่ม หรือหญ้ารีแพร์ จะยังฮิตติดลมบนอีกนานแค่ไหน แต่ถือเป็นเรื่องดีที่สมุนไพรไทยที่หลายคนลืมเลือนกลับมาได้รับความสนใจอีกครั้ง
