'แสนดัง ดีไซน์' สร้างสรรค์ชุดลิเกไทย

โดย...ทีมข่าวธุรกิจติดดาวโพสต์ทูเดย์

ลิเก คือ หนึ่งในการละเล่นศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านของคนภาคกลาง อาศัยการแต่งกายที่สวยงามเลิศหรู และหยิบยกเอาบทละครพื้นบ้านซึ่งเป็นที่รู้จักกันดี มีทั้งละครนอก ละครใน หรืออาจหยิบยกเรื่องราวจากต่างประเทศที่ใกล้ชิดกับประเทศไทยมาประยุกต์และแสดงตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา เน้นการเดินเรื่องที่รวดเร็ว สร้างความสนุกสนานตลกขบขันให้กับผู้ชม ดังนั้นจึงนิยมแสดงตามลานกว้าง เช่น ตลาด งานวัด หรือปัจจุบันที่เล่นผ่านทางทีวีให้คนได้ดูถึงบ้าน ซึ่งทุกวันนี้ยังมีลิเกหลายคณะที่มีชื่อเสียงโด่งดังได้รับความนิยม เช่น ไชยา มิตรชัย กุ้ง สุธิราช ศรราม น้ำเพชร เป็นต้น

สุทธิพงษ์ จุลเจริญ ผวจ.ชัยนาท ได้พาทีมงานรายการธุรกิจติดดาวไปพบกับเจ้าของธุรกิจร้านผลิตชุดลิเก “แสนดัง ดีไซน์” ตั้งอยู่ที่ จ.ชัยนาท ซึ่งถือว่าเป็นหนึ่งในแหล่งผลิตคณะลิเกชื่อดังจำนวนมาก โดย สุทธิพงษ์ กล่าวว่า ถ้าพูดถึงการแสดงพื้นบ้านที่เป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของ จ.ชัยนาท แล้วจะขาดคณะลิเกไปไม่ได้โดยเด็ดขาด

 

นอกจากนั้น ส่วนประกอบของลิเก นอกจากเรื่องของบทการขับร้องและดนตรีประกอบที่สร้างบรรยากาศแล้ว สิ่งที่สำคัญอย่างยิ่งและจะขาดไม่ได้ คือ ชุดลิเก เรียกว่าตั้งแต่หัวจรดเท้า ต้องสวยงามอลังการแพรวพราวไปทั้งตัว โดยเฉพาะตัวพระและตัวนาง ที่เป็นตัวชูโรงของเรื่อง ดังนั้นจึงไม่น่าแปลกใจที่ชุดลิเกบางชุดนั้นจะมีมูลค่าสูงในหลักแสนบาทเลยทีเดียว

ชินวัตร มาลัย เจ้าของร้านแสนดัง ดีไซน์ เล่าให้ฟังว่า จุดเริ่มต้นเมื่อ 22 ปีก่อนเกิดจากการเป็นนักแสดงลิเก และต้องเดินทางไปหาซื้อชุดลิเกเอง แต่ด้วยการขาดแคลนทุนทรัพย์ทำให้ไม่สามารถซื้อชุดลิเกที่หรูหราได้ จึงเกิดแนวคิดที่ว่าน่าจะสามารถพัฒนาชุดลิเกเองได้ จึงเริ่มต้นลองผิดลองถูก และด้วยการมีหัวคิดสร้างสรรค์อยู่แล้ว ทำให้ร้านแสนดัง ดีไซน์ เริ่มเป็นที่รู้จักมากขึ้น จากการออกแบบลวดลายที่เรียบง่ายแต่วิจิตรตระการตา ผสมผสานด้วยเทคนิคใหม่ๆ จนกลายเป็นจุดแตกต่างที่โดดเด่นกว่าชุดลิเกที่อื่น

 

“ไม่มีใครสอน ทั้งหมดเกิดขึ้นจากองค์ความรู้ที่ลองผิดลองถูกและสั่งสมมาเองทั้งหมด น่าจะทำแบบนั้น น่าจะทำแบบนี้ และกลายมาเป็นรูปแบบเฉพาะของชุดลิเกแสนดัง ดีไซน์ การต่อยอดจนสามารถสวมใส่ได้ง่ายและรวดเร็ว ใช้เวลาประมาณ 5 นาที ก็สามารถเปลี่ยนชุดได้แล้ว แม้ต่อมาจะถูกลอกเลียนแบบไปบ้าง แต่ก็ถือว่าช่วยเหลือกันในกลุ่มผู้พัฒนาชุดลิเกด้วยกัน” ชินวัตร กล่าว

จากจุดเริ่มต้นดังกล่าว ชื่อเสียงของแสนดัง ดีไซน์ เริ่มเป็นที่รู้จักและเพิ่มมากขึ้นจนกลายเป็นร้านผลิตชุดลิเกชื่อดังของชัยนาท ชุดของ กุ้ง สุธิราช และจิ้งหรีดขาว วงศ์เทวัญ ล้วนได้รับการออกแบบมาจากร้านแสนดัง ดีไซน์ นี่เอง

 

สำหรับขั้นตอนการผลิตชุด ก็มีความแตกต่างเช่นเดียวกัน โดยที่แสนดัง ดีไซน์ จะเริ่มต้นจากการพูดคุยกับลูกค้าที่ต้องการตัดชุดลิเก เพื่อให้ได้ความต้องการที่ตรงกันก่อน จากนั้นจะออกแบบจากผ้าโดยตรง ใช้เวลาประมาณ 4 วันในการผลิตชุดลิเก 1 ชุด และทุกชุดจะผ่านการออกแบบตัดเย็บมาโดยเฉพาะ เจ้าของชุดจะใส่ได้พอดีตัวทั้งความกว้างของไหล่ ขนาดรอบอก ความยาวแขนและลำตัว กล่าวได้ว่า ชุดลิเกทุกชุดมีเพียงชุดเดียวในโลกเท่านั้น โดยมีราคาตั้งแต่หลักหมื่นไปจนถึงหลักแสนบาท ขึ้นอยู่กับความต้องการในรายละเอียดของผู้สั่ง โดยมีกำลังการผลิตเฉลี่ยกว่า 10 ชุด/เดือน

หัวใจสำคัญของการผลิตชุดลิเกของแสนดัง ดีไซน์ คือ ชินวัตรไม่ได้ทำทุกอย่างเพียงคนเดียว แต่หลังจากออกแบบเสร็จแล้ว ได้ส่งชิ้นส่วนต่างๆ ออกไปให้สมาชิกในชุมชนได้มีส่วนร่วมในการตกแต่งให้เสร็จสิ้น จากนั้นจึงจะส่งกลับมาประกอบเป็นชุดสำเร็จที่ร้านแสนดัง ดีไซน์ นอกจากจะอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของไทยแล้ว ยังช่วยสร้างรายได้ให้กับสมาชิกในชุมชนอย่างกว้างขวาง จนทาง จ.ชัยนาท ได้คัดเลือกให้เป็นหนึ่งในผลิตภัณฑ์วัฒนธรรมประจำจังหวัดชัยนาท ในโครงการผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ของกระทรวงวัฒนธรรม

 

“ลูกค้าที่มาตัดชุดลิเกกับแสนดัง ดีไซน์ ส่วนใหญ่ก็จะเป็นนักแสดงลิเก ซึ่งต้องมีชุดที่หลากหลายเพื่อสร้างสีสันให้กับการแสดง ดึงดูดใจให้ไม่น่าเบื่อ บางส่วนก็เป็นลูกค้าที่อยากซื้อไปเป็นที่ระลึก แต่ด้วยขนาดชุดลิเกที่ใหญ่คือคนทั่วไปสามารถใส่ได้จริง หลายครั้งจึงเป็นข้อจำกัดในการทำตลาด ดังนั้นแสนดัง ดีไซน์ และกระทรวงวัฒนธรรม ได้เห็นอุปสรรคส่วนนี้ จึงพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ขึ้น” ชินวัตร กล่าว

ผลิตภัณฑ์ใหม่ดังกล่าว คือ โมเดลชุดลิเก มีขนาดประมาณ 30-60 นิ้ว ทำเหมือนชุดลิเกของจริงทุกประการเพียงแต่ย่อขนาดลงมาให้ง่ายต่อการพกพา สามารถซื้อไปเป็นของประดับตกแต่งในบ้าน หรือซื้อเป็นของที่ระลึก โดยผู้ซื้อก็สามารถตัดสินใจได้ง่าย เป็นการต่อยอดผลิตภัณฑ์จากชุดลิเกให้เป็นที่แพร่หลายมากขึ้น แต่ยังคงจุดเด่นทุกอย่างเหมือนชุดลิเกเต็มรูปแบบของแสนดัง ดีไซน์ ซึ่งปัจจุบันมีชุดต้นแบบเพียงชุดเดียว อยู่ระหว่างการประกวดโครงการผลิตภัณฑ์วัฒนธรรม และเตรียมการผลิตเพื่อจำหน่ายในวงกว้างต่อไป

ทั้งหมดคือรูปแบบของการส่งเสริมและสนับสนุนในการพัฒนาศิลปวัฒนธรรมไทยไปสู่การเป็นผลิตภัณฑ์วัฒนธรรม ช่วยในการเผยแพร่ สืบทอดและส่งต่อความเป็นไทยให้คงอยู่ต่อไป และยังประยุกต์ให้สามารถสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน ขยายตลาดไปต่างประเทศในอนาคต