Business Model Canvas (ตอนที่ 1)

โดย...กุลฉัตร ฉัตรกุล ณ อยุธยา

Business Model ที่สามารถช่วยเราให้วางแผนธุรกิจ อาชีพ หน้าที่การงานใหม่โดยใช้กระดานออกแบบโมเดลธุรกิจ (Business Model Canvas ; BMC) เป็นเหมือนแผนธุรกิจโดยทั่วๆ ไปที่เราคุ้นเคยกัน แต่กว่าจะเข้าใจต้องอ่านไปกว่า 50 หน้า แล้วมาสรุปกันที่ Executive Summary ซึ่งเป็นเรื่องตลกมากที่ Business Plan ส่วนใหญ่เอาบทสรุปของทั้งเรื่องมาไว้ที่หน้าแรกแล้วก็สรุปกันอีกครั้งว่าจะทำหรือไม่

Alex Osterwalder จึงได้คิดค้นและพัฒนา BMC ขึ้นมาในเมื่อเราต้องการออกแบบหรือระดมความคิด โดยมีประโยชน์หลัก 2 ประเด็น คือ

1) ช่วยในการแจกแจงองค์ประกอบต่างๆ ของโมเดลธุรกิจได้ครอบคลุม ประกอบร่างเป็น Block 9 Blocks คือ

Customer Segments (กลุ่มลูกค้าของเรา) เป็นปัจเจกชน (Individual) เป็น กลุ่มมวลชน (Mass) เป็นแบบเฉพาะกลุ่ม (Niche) กลุ่มลูกค้าองค์กร (Corporate) หรือธุรกิจที่ทำหน้าที่เป็นตัวกลางเชื่อมโยง (Connectors)

Value Propositions (คุณค่าที่ลูกค้ารับรู้) สินค้าและบริการที่เพิ่มความสะดวกสบาย โดยลูกค้าไม่มีค่าใช้จ่ายเพิ่ม เช่น ลูกค้าสามารถเชื่อมโยงเพื่อดาวน์โหลดคอนเทนต์ หรือการเปิดโอกาสให้ลูกค้ามีส่วนร่วมแชร์ประสบการณ์ดีๆ ระหว่างลูกค้าและผู้ให้บริการ การช่วยลูกค้าประหยัดต้นทุน การบริการที่ไม่มีความเสี่ยง การเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงกลุ่มลูกค้าใหม่ เป็นต้น

Channels (ขายอย่างไร) การขายเองโดยตรงผ่านหน้าร้าน ผ่านเว็บไซต์หรือผ่านคนกลาง คู่ค้า นายหน้า โมเดลไหนกำไรดีที่สุดแจกแจงออกมาให้หมด

Customer Relationships (ช่องทางการสร้างสายสัมพันธ์กับลูกค้า) มีเครือข่ายสังคมออนไลน์ที่คอยให้ความช่วยเหลือ Facebook, Twitter Call Center หรือ ช่องทางให้ลูกค้าช่วยเหลือตัวเองได้ เช่น Web-Self Service

Revenue Streams (การได้มาซึ่งรายได้) เช่น รายได้จากการขายสินค้า คิดค่าบริการ เป็นระบบสมาชิก คิดค่าธรรมเนียม คิดค่าใช้จ่ายตามการใช้งานจริง การปล่อยให้เช่า การคิดค่าลิขสิทธิ์ การเปิดให้ลูกค้าใช้ฟรีแต่คิดค่าใช้จ่ายกับผู้ลงโฆษณา

Key Resources (ทรัพยากรของบริษัท) ซึ่งเป็นได้ทั้งเงินทุน ทรัพยากรบุคคล สิ่งของ ทรัพย์สินทางปัญญา ฯลฯ

Key Activities (กิจกรรมที่ขับเคลื่อนธุรกิจ) การผลิตสินค้า งานบริการหรือการเข้าไปช่วยแก้ปัญหาให้กับลูกค้า เช่น บริการ Cloud ต่างๆ หัวใจหลักคือ Platform ธุรกิจ หนังสือ หัวใจหลักก็คือคอนเทนต์

Key Partners (คู่ค้าของเรา) หรือ Outsource ของเราเป็นกลุ่มงานที่เราไม่ถนัด เพื่อบริษัทจะได้หันมามุ่งพัฒนาผลิตภัณฑ์หรือดูแลลูกค้าอย่างจริงจังหรือใช้ระบบพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน เช่น โรงเรียนมีร้านตัดชุดนักเรียน และมหาวิทยาลัยมีหอพักนักศึกษาเป็น Key Partners

Cost Structure (ค่าใช้จ่ายหลักของธุรกิจ) เช่น ระบบสาธารณูปโภคพื้นฐานขององค์กร ระบบฐานข้อมูลที่ขยายใหญ่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ค่าใช้จ่ายจากการพัฒนาซอฟต์แวร์หรืองานที่เกี่ยวกับการตลาดเป็นหลัก เป็นต้น

2) เป็น Template ที่ระดมความคิดแบบ Visualization ซึ่งช่วยจัดกระบวนการทางความคิดภายในตัวเรา ถ้ายิ่งระดมกันหลายๆ คนจะยิ่งช่วยเสริมหรือปรับไอเดีย ภาพที่ฉายอยู่บนกระดานก็สามารถปรับ
แก้ได้อย่างสะดวก โดยเอา Post-it มาเขียนลงความเห็นใหม่ๆ มาแปะไว้บนกระดานตามช่องต่างๆ แล้วรวบรวมข้อมูลมาสรุปกัน

(อ่านต่อฉบับหน้า)