ชูเกียรติ ห่วงหนักอินเดียขายข้าวให้ ฟิลิปปินส์ อินโด ทำไทยเสียตลาดส่งออก

ยังเป็นประเด็นที่ต้องจับตา สำหรับทิศทางการส่งออกข้าวไทยในช่วงครึ่งปีหลัง ปี 2566 หลังทางการอินเดีย สั่งห้ามส่งออกข้าวทุกชนิด ยกเว้นข้าวบาสมาติ(Basmati Rice) ตั้งแต่ 20 ก.ค.ที่ผ่านมา เพื่อสกัดราคาอาหารในประเทศที่กำลังพุ่งสูงขึ้น และต้องการรักษาเสถียรภาพตลาดข้าวในประเทศ เนื่องจากกังวลว่า ปริมาณผลผลิตข้าวโลกในปีนี้อาจลดลงจากภัยแล้งรุนแรงในหลายพื้นที่ ส่งผลให้พืชผลทางการเกษตรเสียหายจำนวนมาก กดดันให้ราคาข้าวในอินเดียเพิ่มสูงขึ้น 11.5% ในรอบ 1 ปีที่ผ่านมา 

 

อินเดีย ถือเป็นผู้ส่งออกข้าวอันดับ 1 ของโลก ครองสัดส่วนการส่งออกข้าวอยู่ที่ประมาณ 40% ของตลาดข้าวทั่วโลก ทำให้การระงับส่งออกข้าวครั้งนี้ ส่งผลให้ราคาข้าวขาวทั่วโลกปรับตัวสูงขึ้นในรอบ 10 ปี ขณะที่หลายประเทศกังวลว่า นโยบายดังกล่าว อาจเป็นการซ้ำเติมเข้าขั้นวิกฤตอาหารโลก และกดดันให้เงินเฟ้อโลกทยานขึ้นไปอีก ประกอบกับกังวลปรากฎการณ์เอลนีโญ อาจกลับมาอีกครั้งในช่วงครึ่งหลังของปีนี้ ทำให้บรรดาประเทศผู้นำเข้าข้าวที่สำคัญ อาทิ อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ และจีน เร่งกักตุนข้าวเพื่อสำรองในอัตราสูงขึ้น

 

นายชูเกียรติ โอภาสวงศ์ นายกกิตติมศักดิ์สมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย กล่าวว่า สถานการณ์ดังกล่าว ส่งผลกระทบต่อตลาดข้าวในระยะสั้นอย่างรุนแรง เนื่องจากปริมาณข้าวในตลาดหายไปมาก ทำให้ราคาในตลาดโลก รวมทั้งข้าวไทยปรับสูงขึ้น โดยก่อนที่อินเดียสั่งห้ามส่งออกข้าว ราคาข้าวขาว 5% เฉลี่ยอยู่ที่ตันละ 17,000 บาท ปัจจุบันราคาซื้อขายพุ่งขึ้นเป็นเฉลี่ยตันละ 21,000 บาท หรือเพิ่มขึ้นกว่าตันละ 4,000 บาท และยังมีแนวโน้มราคาปรับเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง จนทำให้การกำหนดราคาข้าวแต่ละชนิดที่อยู่ระหว่างการทำสัญญาซื้อขายยากมากขึ้น 

 

ทำให้ขณะนี้ ลูกค้าส่วนใหญ่หยุดคำสั่งซื้อทั้งหมดไปก่อน ขณะที่ผู้ส่งออกก็หยุดส่งออกเพื่อรอดูสถานการณ์ เพราะในคำสั่งแบนของอินเดียได้เปิดช่องไว้ว่า หากมีกรณีรัฐบาลประเทศต่างๆ ต้องการขอซื้อข้าวจากอินเดียด้วยเหตุผล เพื่อ Food Security ก็สามารถร้องขอมาทางรัฐบาลได้ โดยจะพิจารณาให้เป็นกรณีพิเศษ ซึ่งจุดนี้ได้สร้างความไม่ชัดเจน ที่ส่งผลต่อทิศทางราคาข้าวอย่างมาก 

ดังนั้น การตัดสินใจขายข้าวหรือไม่ หากขายจริงจะขายในปริมาณ และราคาเท่าใดของอินเดีย เป็นปัจจัยสำคัญอยู่ที่ผู้ส่งออกทั่วโลกจับตาอยู่ในตอนนี้ โดยเฉพาะการขายให้กับลูกค้ารายใหญ่ของโลก เช่น ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย และจีน ในจำนวนหลายล้านตัน จะมีผลต่อทิศทางราคาข้าวโลก คือ เมื่อข้าวอินเดียออกสู่ตลาดจะทำให้ราคาข้าวลดลง แต่หากไม่ขายให้ เป็นไปได้ว่า สถานการณ์ราคาข้าวขาว 5% ในตลาดจะพุ่งสูงขึ้นเป็นประวัติการณ์ใกล้เคียงกับปี 2008  นอกจากนี้หากประเทศที่ส่งออกสำคัญ เช่น เวียดนาม สั่งงดส่งออกบ้าง ตลาดข้าวจะยิ่งปั่นป่วนมากขึ้น 

 

“ราคาข้าวตอนนี้ปรับขึ้นรวดเร็วมาก จนตั้งตัวกันแทบไม่ทัน ทำให้การค้าขายค่อนข้างชะงักงัน เพราะขายไปสักพักราคาก็เพิ่มขึ้นตลอด ถือว่าเป็นสถานการณ์ที่ไม่ดีกับการส่งออกไทย ตอนแรกก็คิดว่าอินเดียแบนส่งออก จะส่งผลดีต่อการข้าวไทย-เวียดนามในช่วงครึ่งปีหลัง แต่มาติดตรงที่ หากอินเดียขายให้กับ ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย  หรือ จีน ในจำนวนมากๆตามคำร้องขอ ตลาดสำคัญของไทยก็จะหายไป กลายเป็นเราจะขายข้าวไม่ได้ เพราะราคาขายเขาถูกกว่าเรา ” นายชูเกียรติ กล่าว

 

ทั้งนี้ นายชูเกียรติเชื่อว่า อีกไม่นาน อินเดียจะเปิดขายข้าวให้กับรัฐบาลของประเทศที่ร้องขอ เพราะอินเดียยังมีสต๊อกข้าวในประเทศเหลืออยู่ ขณะที่ตอนนี้ราคาข้าวในประเทศอินเดียปรับลดลงมากแล้ว น่าจะอยู่ในระดับที่ทางการพอใจ ประกอบกับ มีแรงกดดันจากผู้ส่งออกในประเทศ ที่ต้องการขาย เพราะมีลูกค้าเปิด LC ไว้แล้ว อาจจะสร้างความเสียหายได้

 

สำหรับ ไทยจากการพูดคุยกันในวงการส่งออกข้าว เห็นว่า ไทยไม่มีความจำเป็นต้องงดส่งออกข้าว เพราะไทยปลูกข้าวได้ปีละ 20 ล้านตันข้าวสาร มีการบริโภคภายในประเทศไม่เกิน 12 ล้านตัน ดังนั้นไทยยังมีข้าวเหลือเพื่อการส่งออกประมาณ 8 ล้านตันต่อปี แต่อย่างไรก็ตาม จากสถานการณ์ข้าวในตลาดโลก ย่อมส่งผลให้ราคาข้าวถุงในประเทศขยับขึ้นแน่นอน ประเมินว่า ผู้ผลิตข้าวสารถุงมีโอกาสปรับราคาขึ้น ประมาณ 10 บาท ต่อถุง 5 กิโลกรัม ตั้งแต่เดือนกันยายน นี้

ส่วน สถานการณ์ส่งออกข้าวในช่วงครึ่งปีหลังของปีนี้ ยอมรับว่า คาดการณ์ได้ลำบาก เนื่องจากต้องรอต้องรอความชัดเจนจากอินเดียว่า จะมีมาตรการอื่นๆออกมาอีกหรือไม่ ซึ่งมีการคาดการณ์กันว่า อินเดียน่าจะงดส่งออกไปถึงกลางปีหน้า หรือ เม.ย.2567 ถ้าไปถึงจุดนั้น ตลาดข้าวโลกคงปั่นป่วนไปอีก และส่งผลถึงตลาดในไทย เพราะตลาดข้าวเป็นแบบ ฟรีมาร์เก็ต ไม่สามารถควบคุมราคาได้ 

 

ทั้งนี้ ปริมาณการซื้อขายข้าวในตลาดโลก มีอยู่ราว 55 ล้านตันต่อปี ปัจจุบัน อินเดียยังคงเป็นประเทศผู้ส่งออกข้าวอันดับ 1 ของโลก โดยปี 2565 อินเดียส่งออกข้าว อยู่ที่ประมาณ 22.5 ล้านตัน หรือ 40% ของตลาดโลก แบ่งเป็นการส่งออกข้าวที่ไม่ใช่บาสมาติ (Non – Basmati) 65% และข้าวบาสมาติ (Basmati) 35% ส่วนไทยเป็นอันดับ 2 อยู่ที่ประมาณ 7.7 ล้านตัน ตามด้วย เวียนนามประมาณ 7.2 ล้านตัน