ความเข้าใจผิดๆ ของการลงทุนในตราสารหนี้ และกองทุนตราสารหนี้

โดย...วรยุทธ พิกุลสวัสดิ์

เมื่อนักลงทุนทั่วไปเริ่มคิดที่จะนำเงินมาลงทุนในสินทรัพย์อื่นๆ นอกจากเงินฝากธนาคารเพื่อให้ได้รับผลตอบแทนเพิ่มขึ้น ตัวเลือกแรกๆ ในความคิดก็อาจจะนึกถึงตราสารหนี้ เช่น หุ้นกู้ พันธบัตร หรือกองทุนตราสารหนี้ ซึ่งก็มีอยู่หลากหลายรูปแบบ เช่น กองทุนตราสารหนี้ระยะสั้น กองทุนตราสารหนี้ระยะกลาง-ยาว กองทุนตราสารหนี้ต่างประเทศ เป็นต้น

โดยนักลงทุนที่มีการลงทุนในตราสารหนี้ หรือกองทุนตราสารหนี้ ส่วนใหญ่มักจะมีความเข้าใจผิดๆ เกี่ยวกับการลงทุนดังกล่าว ดังนี้

1.กองทุนตราสารหนี้คล้ายการฝากเงิน ไม่ขาดทุน

นักลงทุนหลายท่านมักมีความเข้าใจผิดๆ ว่า กองทุนตราสารหนี้ลงทุนแล้วคล้ายเงินฝาก ไม่ขาดทุน ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว กองทุนตราสารหนี้มีความแตกต่างจากการฝากเงิน มีโอกาสขาดทุนได้จากหลายสาเหตุ เช่น การผันผวนของมูลค่าหน่วยลงทุนจากการ Mark to Market หรือการตีมูลค่าตราสารหนี้ในกองทุนตามมูลค่าตลาด หรือตราสารหนี้ในกองทุนอาจมีการผิดนัดชำระ (Default) ซึ่งอาจทำให้ตราสารหนี้ หรือกองทุนตราสารหนี้ ขาดทุนได้

2.ลงทุนตราสารหนี้เดี่ยวๆ ไม่ขาดทุน เหมือนกองทุนตราสารหนี้

นักลงทุนหลายท่านโดยเฉพาะนักลงทุนรายใหญ่ที่ได้มีการลงทุนในตราสารหนี้ เช่น หุ้นกู้รายตัว มักจะติดภาพว่าหุ้นกู้เหล่านั้นมีการจ่ายดอกเบี้ยให้ขาเดียว การถือครองหุ้นกู้จะไม่เผชิญภาวะการขาดทุนจากราคาเหมือนกองทุนตราสารหนี้ ทำให้คิดว่าการลงทุนในหุ้นกู้รายตัวจะดีกว่าการลงทุนในกองทุนตราสารหนี้เสมอ ซึ่งไม่จริง เนื่องจากว่าการที่นักลงทุนที่ลงทุนในหุ้นกู้หรือตราสารหนี้เดี่ยวๆ ไม่เห็นการขาดทุนจากการ Mark to Market ราคาหุ้นกู้รายตัวไม่ได้แปลว่า เขาจะไม่ขาดทุน แค่ว่าเขาไม่ได้ขาดทุนจากการนำราคาไป Mark to Market เท่านั้นเอง ถ้าจะดูกันอย่างเป็นธรรมแล้ว เราควรนำราคาหุ้นกู้รายตัวเหล่านั้นไป Mark to Market ในตลาดรองตราสารหนี้ ที่มีการซื้อขายหุ้นกู้รายตัวกัน ถ้าทำด้วยวิธีดังกล่าวนักลงทุนก็จะเห็นราคาหุ้นกู้รายตัวที่ตัวเองถือลงทุนอยู่มีการผันผวนของราคาขึ้นหรือลง ไม่แพ้ราคาของมูลค่าหน่วยลงทุนของกองทุนตราสารหนี้เช่นกัน ซึ่งก็ทำให้เห็นว่าตราสารหนี้เดี่ยวๆ ก็ขาดทุนได้ไม่ต่างจากกองทุนตราสารหนี้ หรืออาจเห็นการขาดทุนที่มากกว่าก็ได้ในบางเวลาที่มีการ Mark to Market

3.ลงทุนตราสารหนี้เดี่ยวๆ ดีกว่ากองทุนตราสารหนี้

นักลงทุนหลายรายมักเข้าใจผิดว่าการได้รับการเสนอขายหุ้นกู้ หรือตราสารหนี้เดี่ยวๆ หลายตัว มักจะดูมีความพิเศษ ทำให้คิดว่าจะได้รับตราสารหนี้ที่มีคุณภาพดีเสมอ ซึ่งไม่จริงเสมอไปอีกเช่นกัน หากเราลองคิดในความเป็นจริงแล้วกองทุนหรือนักลงทุนสถาบันเป็นกลุ่มนักลงทุนที่มีความสามารถในการต่อรองสูง เนื่องจากมีมูลค่าเงินลงทุนมาก ทำให้นักลงทุนสถาบันมักจะมีสิทธิหรือสามารถเลือกตราสารที่มีคุณภาพได้ก่อนนักลงทุนรายย่อย ทำให้การลงทุนผ่านกองทุนรวมตราสารหนี้ มีการคัดกรองคุณภาพตราสารโดยผู้จัดการกองทุนมืออาชีพมาให้แล้วอีกชั้นหนึ่ง

การลงทุนตราสารหนี้เดี่ยวๆ เอง นักลงทุนจึงควรมีความสามารถที่มากพอในการวิเคราะห์คัดเลือกตราสารเองได้ มากไปกว่านั้นการลงทุนในหุ้นกู้เดี่ยวๆ ผู้ลงทุนจะมีการกระจุกตัวของความเสี่ยงในหุ้นกู้รายตัวสูงกว่าการลงทุนผ่านกองทุนตราสารหนี้ หากไม่สามารถเลือกลงทุนในตราสารหนี้ได้จำนวนที่มากพอ เพราะฉะนั้นหากหุ้นกู้ที่นักลงทุนถือลงทุนอยู่มีการผิดนัดชำระ (Default) เกิดขึ้น นักลงทุนอาจจะต้องเผชิญกับความยากลำบากในขั้นตอนถัดมามากกว่าการลงทุนผ่านกองทุนรวม เนื่องจากอาจจะต้องไปติดตามฟ้องร้อง เพื่อขอคืนเงินต้นด้วยตนเองในหลายกรณี

ในขณะที่การลงทุนผ่านกองทุนรวมจะมีตัวแทนจากกองทุนรวมดำเนินการติดตามฟ้องร้อง เพื่อขอเงินต้นคืนให้ อีกทั้งจำนวนเงินที่สูญหายจากการผิดนัดชำระหนี้ผ่านหุ้นกู้รายตัว อาจได้รับผลกระทบที่มากกว่ากองทุนรวมตราสารหนี้ เนื่องจากกองทุนรวมมีการกระจายความเสี่ยงในการลงทุนผ่านจำนวนตราสารหนี้ที่มากกว่า  

4.ผลตอบแทนสูงๆ ขึ้นชื่อว่าตราสารหนี้ต้องไม่เสี่ยง

ตราสารหนี้หรือหุ้นกู้รายตัว หรือกองทุนตราสารหนี้ บางประเภทมีการเสนอผลตอบแทนในระดับที่น่าสนใจมาก เช่น ผลตอบแทนในระดับ 6-7% ขึ้นไป แต่มีอันดับความน่าเชื่อถือ (Credit Rating) ที่ต่ำกว่า Investment Grade ในขณะที่อายุตราสารอาจไม่ยาวมากนัก ซึ่งถือว่าเป็นอัตราผลตอบแทนที่สูงเมื่อเทียบกับพันธบัตรรัฐบาลหรือเงินฝาก ทำให้นักลงทุนหลายรายหลงไปกับผลตอบแทนโดยมองข้ามความเสี่ยงทางด้านการผิดนัดชำระ หรือ Credit Risk นั่นเอง ในความเป็นจริงแล้วความเสี่ยงทางด้าน Credit Risk มีความน่ากลัวอยู่มาก เนื่องจากหากบริษัทผู้ออกตราสารผิดนัดชำระ ก็มีโอกาสที่เงินต้นของผู้ลงทุนจะสูญหายหมดได้เลยเช่นกัน

และทั้งหมดนี้ก็เป็นความเข้าใจผิดๆ เกี่ยวกับการลงทุนในตราสารหนี้ที่อยากให้นักลงทุนได้ตระหนักคิดหรือพิจารณาให้ดีก่อนจะเลือกลงทุนในหุ้นกู้รายตัวหรือกองทุนรวมตราสารหนี้นั่นเอง