ปัญหาใช้ยาปฏิชีวนะพร่ำเพรื่อ คร่าชีวิตคนไทย

สื่อสิงคโปร์เผยปัญหาการใช้ยาปฏิชีวนะพร่ำเพรื่อก่อให้เกิดการดื้อยาและกำลังคร่าชีวิตคนไทยโดยไม่รู้ตัว

เว็บไซต์หนังสือพิมพ์สเตรทไทมส์ ในสิงคโปร์ รายงานถึงปัญหาการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างพร่ำเพรื่อที่หาซื้อได้ง่ายตามร้านขายยาทั่วไป จนกลายเป็นการดื้อยาและกำลังคร่าชีวิตคนไทยโดยไม่รู้ตัว ซึ่งเรื่องนี้ยังเป็นหนึ่งในปัญหาสำคัญที่องค์การอนามัยโลก (ดับเบิ้ลยูเอชโอ) เคยเตือนกลุ่มประเทศกำลังพัฒนามาก่อนหน้านี้แล้ว

รายงานได้หยิบยกตัวอย่างของอดีตผู้อำนวยการฝ่ายการตลาดบริษัทเอกชนแห่งหนึ่งในวัย 66 ปี ซึ่งต้องต่อสู้กับภาวะเชื้อแบคทีเรียดื้อยาอย่างรุนแรง จนทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรงหนัก และมีปัญหาต่อระบบการสูบฉีดเลือดของหัวใจ จนแม้แต่แพทย์ยังต้องให้ครอบครัวทำใจล่วงหน้า ปัจจุบันคนไข้รายนี้ประทังชีวิตได้ด้วยยาปฏิชีวนะชนิดที่รุนแรงที่สุด ซึ่งต้องแลกมาด้วยผลเสียต่อไต จนต้องฟอกไต 3 ครั้ง/สัปดาห์

อย่างไรก็ดี ผู้ป่วยอีกหลายคนไม่ได้โชคดีเช่นนี้ จากผลการศึกษาของกระทรวงสาธารณสุข ร่วมด้วยเวลคัมทรัสต์ ซึ่งเป็นกองทุนด้านสาธารณสุขของอังกฤษ พบว่าทุกๆ ชั่วโมงในประเทศไทยจะมีผู้เสียชีวิตจากการดื้อยาปฏิชีวนะเฉลี่ย 2 คน โดยในปี 2010 ที่ผ่านมา มีผู้เสียชีวิตจากเชื้อแบคทีเรียดื้อยาในประเทศไทยถึง 19,122 คน ท่ามกลางจำนวนประชากร 68 ล้านคน

สถิติดังกล่าวถือเป็นจำนวนที่สูงเมื่อเทียบกับสหรัฐและยุโรป โดยในสหรัฐมีผู้เสียชีวิตจากปัจจัยเดียวกัน 2.3 หมื่นคน/ปี ในปี 2013 เมื่อเทียบจำนวนประชากรที่ 316 ล้านคน และในยุโรปมีผู้เสียชีวิต 2.5 หมื่นคน/ปี เมื่อเทียบจำนวนประชากร 500 ล้านคน ในปี 2007 

ปัญหานี้ไม่เกิดขึ้นเพียงแค่ในไทยหรือบางประเทศ บางคนเรียกปัญหานี้ว่าเป็น “สึนามิเงียบ” ที่กำลังคร่าชีวิตคนรวมถึงปศุสัตว์ตามฟาร์มที่ใช้ยาปฏิชีวนะเช่นกันไปทั่วโลก โดยนำไปสู่ “ซูเปอร์บั๊กส์” หรือเชื้อดื้อยาที่ทำให้ไม่สามารถใช้ยาปฏิชีวนะตามปกติได้ แต่ต้องใช้ยาแรงร่วมกันหลายขนานที่ส่งผลข้างเคียงต่อสุขภาพ

ดับเบิ้ลยูเอชโอซึ่งเตือนถึงปัญหาการดื้อยาปฏิชีวนะมาพักใหญ่ เคยเตือนไว้เมื่อปีที่แล้วว่า เริ่มมีกรณีพบผู้ป่วยวัณโรคและโรคหนองในบางรายที่ดื้อยา แม้กระทั่งสูตรการใช้ยาแรงร่วมกันหลายขนานที่เป็นวิธีสุดท้ายก็ยังเอาไม่อยู่ 

สาเหตุสำคัญอย่างหนึ่งที่นำไปสู่ปัญหานี้ก็คือ การที่คนไทยหาซื้อยาปฏิชีวนะได้ง่ายตามร้านขายยาทั่วไป โดยไม่จำเป็นต้องมีใบสั่งแพทย์ ไม่ว่าจะเป็นยาฆ่าเชื้ออะม็อกซิลิน ยาลดความดันโลหิต ยาในกลุ่มโรคเบาหวาน และอีกสารพัดโรค ขณะที่เภสัชกรประจำร้านขายยารายหนึ่งเล่าว่า แม้จะแนะนำลูกค้าบางรายไปว่าไม่จำเป็นต้องกินยาปฏิชีวนะ แต่ลูกค้าก็ไม่เชื่อและอ้างว่าซื้อไปติดบ้านเอาไว้และลูกค้าหลายคนยังเข้ามาซื้อยาแบบเฉพาะเจาะจงโดยไม่ได้ปรึกษาอาการเจ็บป่วยกับเภสัชกรอีกด้วย