ทำความรู้จัก "กลุ่มฮามาส" คือใคร หลังโจมตีอิสราเอลรุนแรงสุดในรอบหลายสิบปี

กลุ่มฮามาสคือใคร?

ฮามาส Hamas ย่อมาจากขบวนการต่อต้านของชาวอิสลาม ในภาษาอาหรับแปลว่า "ความมุ่งมั่น" ก่อตั้งขึ้นจากสามเสาหลัก ได้แก่ ศาสนา การกุศล และการต่อสู้กับอิสราเอล

กลุ่มนี้ควบคุมฉนวนกาซา  พื้นที่ประมาณ 365 ตารางกิโลเมตร ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของผู้คนมากกว่า 2 ล้านคน แต่ถูกอิสราเอลปิดกั้น

ฉนวนกาซาคืออะไร?

ฉนวนกาซาเป็นอาณาเขตยาว 41 กม. (25 ไมล์) และกว้าง 10 กม. ระหว่างอิสราเอล อียิปต์ และทะเลเมดิเตอร์เรเนียน มีประชากรประมาณ 2.3 ล้านคน และมีประชากรหนาแน่นที่สุดแห่งหนึ่งในโลก

อิสราเอลควบคุมน่านฟ้าเหนือฉนวนกาซาและแนวชายฝั่ง และจำกัดใครและสินค้าใดบ้างที่ได้รับอนุญาตให้เข้าและออกผ่านการข้ามพรมแดน  

หนึ่งปีหลังจากที่อิสราเอลถอนตัวออกจากฉนวนกาซาในปี 2548 กลุ่มฮามาสได้รับชัยชนะในการเลือกตั้งสภานิติบัญญัติของปาเลสไตน์ โดยเอาชนะฟาตาห์ ในปี 2550 หลังจากทำสงครามช่วงสั้น ๆ กับกองกำลังฟาตาห์ที่จงรักภักดีต่อประธานาธิบดี มาห์มูด อับบาส หัวหน้าหน่วยงานปาเลสไตน์และองค์การปลดปล่อยปาเลสไตน์ (PLO –Palestinian Liberation Organization)

ในช่วงปีแรกๆ ฮามาสได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางจากชาวปาเลสไตน์ว่าเป็นกลุ่มที่เต็มใจต่อต้านอิสราเอลมากที่สุด และบางคนก็มองว่ามีการคอรัปชั่นน้อยกว่าและมีการจัดการที่ดีกว่าหน่วยงานปาเลสไตน์ แต่ความไม่พอใจได้เพิ่มสูงขึ้นในขณะที่ชีวิตของชาวปาเลสไตน์แย่ลงท่ามกลางความขัดแย้งและการปิดล้อมของอิสราเอลและอียิปต์มานานหลายปี

ปาเลสไตน์คืออะไร และเหตุการณ์เหล่านี้เกี่ยวข้องอะไรกับปาเลสไตน์?

เขตเวสต์แบงก์และฉนวนกาซา ซึ่งเป็นที่รู้จักในชื่อดินแดนปาเลสไตน์ ตลอดจนเยรูซาเลมตะวันออกและอิสราเอล ล้วนเป็นส่วนหนึ่งของดินแดนที่เรียกว่าปาเลสไตน์มาตั้งแต่สมัยโรมัน ซึ่งชาวยิวมองว่าเป็นมาตุภูมิของพวกเขาในสมัยโบราณ

อิสราเอลได้รับการประกาศเป็นรัฐในปี พ.ศ. 2491 หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 แม้ว่าดินแดนดังกล่าวยังคงถูกเรียกว่าปาเลสไตน์โดยมีผู้ที่ไม่ยอมรับสิทธิในการดำรงอยู่ของอิสราเอลโดยทั่วไปในตะวันออกกลาง ชาวปาเลสไตน์ยังใช้ชื่อปาเลสไตน์เป็นคำกลางสำหรับเวสต์แบงก์ กาซา และเยรูซาเลมตะวันออก หลังการก่อตั้งประเทศ อิสราเอลก็ต้องเข้าสู่สงครามกับกลุ่มประเทศอาหรับ ที่คัดค้านการเข้ายึดครองพื้นที่ปาเลสไตน์มาแล้วหลายครั้ง ในขณะที่นโยบายการตั้งถิ่นฐานของอิสราเอล ส่งผลให้เกิดการต่อต้านจากกลุ่มชาวปาเลสไตน์และชาวอาหรับมาอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน

ฮามาสก่อตั้งขึ้นเมื่อใด และมีเป้าหมายอะไร?

ขบวนการฮามาสก่อตั้งขึ้นในฉนวนกาซาในปี 1987 โดยอิหม่ามชีค อาเหม็ด ยาซิน และผู้ช่วยของเขา อับดุล อาซิซ อัล-รันติสซี  เป็นการลุกฮือต่อต้านการยึดครองดินแดนปาเลสไตน์ของอิสราเอล การเคลื่อนไหวนี้เริ่มต้นจากกลุ่มภราดรภาพมุสลิมในอียิปต์ สร้างกองกำลังทหารเพื่อดำเนินการต่อสู้ด้วยอาวุธกับอิสราเอล โดยมีเป้าหมายเพื่อปลดปล่อยปาเลสไตน์ นอกจากนี้ยังเสนอโครงการสวัสดิการสังคมแก่เหยื่อชาวปาเลสไตน์จากการยึดครองของอิสราเอล ซึ่งต่างจาก PLO ตรงที่กลุ่มฮามาสไม่ยอมรับสถานะรัฐของอิสราเอล  

ใครคือพันธมิตรและผู้สนับสนุน?

ฮามาสเป็นส่วนหนึ่งของพันธมิตรระดับภูมิภาคซึ่งรวมถึงอิหร่าน ซีเรีย และกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอน ซึ่งต่อต้านนโยบายของสหรัฐฯ ที่มีต่อตะวันออกกลางและอิสราเอล

ฮามาสต่อต้านข้อตกลงสันติภาพออสโล ซึ่งเจรจาโดยอิสราเอลและ PLO ในช่วงกลางทศวรรษ 1990 มีความมุ่งมั่นในการสถาปนารัฐปาเลสไตน์ ผ่านการโจมตีทหารอิสราเอล ผู้ตั้งถิ่นฐาน และพลเรือน ทั้งในดินแดนปาเลสไตน์ที่ถูกยึดครองและในอิสราเอล ทำให้สมาชิกกลุ่มนี้ทั้งหมด โดยเฉพาะฝ่ายทหารของกลุ่มนี้ถูกกำหนดให้เป็นองค์กร “ก่อการร้าย” โดยอิสราเอล สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป แคนาดา อียิปต์ และญี่ปุ่น