ความเป็นไทยมีคุณค่า และสร้างมูลค่าได้ในต่างประเทศ

โดย...ทีมงานโลก 360 องศา [email protected]

เกือบทุกปลายทางที่ทีมงานโลก 360 องศาได้เดินทางไปเยี่ยมเยือน เราได้มีโอกาสรู้จักและพูดคุยกับผู้คนหลายเชื้อชาติ บางคนก็ได้มีโอกาสเดินทางมาประเทศไทยบ้างแล้ว และบางคนก็รู้จักประเทศไทยจากคำบอกเล่าและข้อมูลข่าวสารทางอินเทอร์เน็ต แต่ทุกคนก็มักจะพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า พวกเขาชอบเมืองไทย พวกเขาอยากมาเที่ยวเมืองไทย เพราะภาพความสวยงามของสถานที่ท่องเที่ยว ภาพความงดงามของวัฒนธรรมไทยและชื่อเสียงของอาหารไทย ซึ่งสิ่งเหล่านี้หาไม่ได้ในประเทศอื่นๆ จึงมีคุณค่าและสามารถนำไปสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจได้อย่างภาคภูมิ

อาหารไทยก็เป็นอีกหนึ่งความเป็นไทยที่มีชื่อเสียงและได้รับการยอมรับระดับโลก เพราะด้วยวัตถุดิบที่ดีมีประโยชน์ต่อสุขภาพ รสชาติกลมกล่อม ประกอบกับการจัดวางที่งดงามชวนรับประทาน ทำให้อาหารไทยเป็นหนึ่งในเอกลักษณ์ความเป็นไทยที่อวดโชว์ชาวโลกได้อย่างภาคภูมิ ทำให้ทุกๆ เมืองที่มีสถานะทางเศรษฐกิจดี ในเกือบทุกประเทศก็มักจะพบเห็นกิจการร้านอาหารไทยอยู่แทบทุกมุมเมือง อย่างไรก็ตามสถานการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นกับภาพลักษณ์อาหารไทยในต่างประเทศ คือมีร้านอาหารไทยอยู่ไม่น้อยที่เป็นเจ้าของโดยชาวต่างชาติ เช่น ชาวจีนหรือเวียดนาม ซึ่งมักจะขายรวมกัน Asian Food หรือ Asian Cuisine ทำให้รสชาติและหน้าตาของอาหารไทยถูกปรับเปลี่ยนจนผิดเพี้ยนไปจากอาหารไทยแท้ แต่เมื่อชาวต่างชาติที่ได้มีโอกาสเดินทางมาเมืองไทย แล้วได้ลิ้มรสชาติอาหารไทยแท้ ก็ล้วนมีความชื่นชอบ ดังนั้นเราคนไทยควรมีความภาคภูมิใจที่จะส่งเสริมและนำเสนออาหารไทยให้ชาวต่างชาติได้รับรู้และนำไปสื่อสารต่อในทางที่ดี

ในยุคแห่งความเป็นสากล มีการผสมผสานวัฒนธรรมเข้าด้วยกันมากมาย แต่นั่นก็ไม่ได้ทำให้เอกลักษณ์ความเป็นไทยลดน้อยลง และยังคงเป็นที่สนใจของชาวต่างชาติ

 

เช่นเดียวกับอาหารไทย นวดแผนไทย และสปาไทย ก็เป็นอีกหนึ่งเอกลักษณ์ความเป็นไทย ที่ได้รับความนิยมในต่างประเทศ ช่วยสร้างงานสร้างอาชีพให้กับคนไทยหลายคนในต่างแดน แต่เป็นที่น่าเสียดายที่มีคนบางกลุ่มกลับพยายามนำเสนอบริการ อาบ อบ นวด และมีการขายบริการทางเพศให้กับนักท่องเที่ยว โดยใช้คำว่า “Thai Massage” ทำให้คุณค่าและความหมายของนวดแผนไทยเสื่อมถอยลงอย่างน่าเศร้าใจ และส่งผลต่อภาพลักษณ์ของหญิงไทยที่ทำงานในร้านนวดแผนไทยทั้งในและต่างประเทศ

ทุกวันนี้การพัฒนาโดยผสมผสานความเก่าใหม่เข้าไว้ด้วยกัน คงจะเป็นแนวทางที่กำลังเกิดขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้เพราะวัฒนธรรมดั้งเดิมบางอย่างก็ไม่ค่อยเอื้อต่อวิถีการดำเนินชีวิตในปัจจุบัน อย่างไรก็ตามเราก็ควรร่วมกันเห็นความสำคัญและประโยชน์ในการรักษาเอกลักษณ์ของความเป็นไทยไว้ แต่ก็ควรทำอย่างเข้าใจและทำอย่างมีสติ

ถ้าพูดถึงนวดแผนไทย ร้อยทั้งร้อย ชาวต่างชาติต้องรู้จัก แต่น่าเสียดายที่มีคนบางกลุ่มกลับพยายามนำเสนอบริการ อาบ อบ นวด และมีการขายบริการทางเพศให้กับนักท่องเที่ยว

 

ตลอดการเดินทางสิบกว่าปีของทีมงานโลก 360 องศา เราได้มีโอกาสพบเห็นเทศกาลได้เรียนรู้ประเพณีและสัมผัสวัฒนธรรมที่เราไม่คุ้นเคย ซึ่งเราได้มีโอกาสนำมาสื่อสารให้กับคนไทยได้รับรู้ เฉกเช่นเดียวกันในช่วงที่ผ่านมา ก็มีชาวต่างชาติอยู่ไม่น้อยที่เดินทางมาทำความรู้จัก และนำเรื่องราวของประเทศไทยไปนำเสนอสู่สายตาชาวโลก ซึ่งก็ต้องยอมรับความจริงว่า คงไม่ได้มีแต่เรื่องราวในแง่บวกเพียงอย่างเดียว ดังนั้นจึงเป็นเรื่องจำเป็นที่เราคนไทยจะช่วยกันพิจารณาและไตร่ตรองว่าอะไรคือเอกลักษณ์ความเป็นไทยที่ควรจะส่งเสริมและสื่อสารให้กับคนต่างชาติได้รับรู้ และอะไรคือสิ่งที่ไม่ควรส่งเสริม

ทุกวันนี้สังคมเมืองที่มีการแข่งขันได้ขยายตัวไปในทุกมิติ ทำให้ผู้คนต้องขวนขวายเพื่อความอยู่รอด ประกอบกับการเปิดรับวัฒนธรรมแบบตะวันตก ทำให้คนมุ่งมองที่สิทธิและประโยชน์ของตนเป็นหลัก จนบางครั้งหลงลืมที่จะประพฤติปฏิบัติในรูปแบบที่ดีงามอย่างไทยๆ อย่างเช่นการแสดงอัธยาศัยไมตรีและความมีน้ำใจแบบไทยๆ ที่ไม่ได้มีให้เห็นเด่นชัดในชาติอื่น ซึ่งในหลายประเทศที่มีสังคมสงบสุขเป็นระบบระเบียบ เพราะผู้คนรู้จักสิทธิและหน้าที่ของตน แต่ก็จะไม่มีบรรยากาศของการแสดงออกซึ่งน้ำใจไมตรีและโอภาปราศรัยเหมือนที่เคยมีในสังคมไทย   

ช่วงสงกรานต์ของทุกปีจะมีนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติจำนวนมากเดินทางมาร่วมชมประเพณีอันยิ่งใหญ่และงดงามของประเทศไทย เพราะข้อมูลและภาพโฆษณาที่สื่อสารออกไป ล้วนเป็นภาพความงดงามทางประเพณีและวัฒนธรรมไทยทั้งสิ้น หรือแม้แต่ความสนุกสนานจากการเล่นสาดน้ำใส่กันแต่พอดี ก็เป็นประสบการณ์ที่หาที่ไม่ได้ในประเทศอื่น แต่ในความเป็นจริงแล้ว พฤติกรรมการสาดน้ำอย่างรุนแรงและการเล่นแป้งแบบเลอะเทอะ กลายเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นและพบเห็นได้เป็นประจำทุกปี เด็กวัยรุ่นแต่งตัวโป๊ เปลือย หรือดื่มเหล้าเมายา ขับรถเล่นน้ำกันอย่างคึกคะนอง ก็เป็นเหตุการณ์ที่ไม่น่าเกิดขึ้น ซึ่งการแสดงออกเหล่านี้ไม่น่าจะถือเป็นประเพณีสงกรานต์ของไทย แต่เป็นเพียงกิจกรรมที่คนรุ่นหลังบางกลุ่มสร้างขึ้นมา เพื่อความสนุกสนานและบางครั้งก็มากเกินพอดี กลายเป็นผลเสียต่อสังคมและประเทศชาติ

สินค้าไทยก็ยังคงเป็นที่ชื่นชอบของชาวต่างชาติ

 

แรกเริ่มเดิมทีแล้วคำว่า “สงกรานต์” มักจะใช้คู่กัน คำว่า “ตรุษ” จึงเรียกรวมกันว่า “ตรุษสงกรานต์” หมายถึง ส่งท้ายปีเก่า ต้อนรับปีใหม่ ก่อนหน้านี้เทศกาลตรุษสงกรานต์กำหนดวันโดยการคำนวณทางดาราศาสตร์ แต่ปัจจุบันได้ระบุแน่นอนในปฏิทินเลยว่าจะตรงกับวันที่ 13-15 เม.ย.ของทุกปี เดิมทีพิธีสงกรานต์เป็นพิธีกรรมที่เกิดขึ้นในวัดและชุมชน แต่ปัจจุบันได้เปลี่ยนไปสู่สังคมวงกว้าง เพื่อวัตถุประสงค์ด้านการส่งเสริมการท่องเที่ยว และเพื่อความบันเทิงจนส่งผลต่อทัศนคติและความเชื่อเดิม

สาระหลักของประเพณีสงกรานต์แต่ไทยเดิม คือ จะใช้น้ำรดให้แก่กันเพื่อความชุ่มชื่น มีการขอพรจากผู้ใหญ่ มีการทำบุญและอุทิศส่วนกุศลต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับ ซึ่งช่วงวันหยุดติดต่อกันหลายวันนี้ จึงเกิดประเพณีการเดินทางกลับบ้านในช่วงเทศกาลสงกรานต์ ดังนั้นสงกรานต์ก็จึงนับเป็นวันครอบครัวไปโดยปริยาย เพราะฉะนั้นสงกรานต์ปีนี้มาช่วยกันสร้างสรรค์ภาพที่งดงามน่าประทับใจสำหรับคนไทยและชาวต่างชาติที่ได้มีโอกาสมาพบเห็น ร่วมกันสืบสานประเพณีรดน้ำดำหัวประพรมน้ำแต่พอดี และใช้โอกาสนี้กระชับความสัมพันธ์ในหมู่ครอบครัวและมิตรสหายโดยไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องดื่มมึนเมา และนี่ก็จะเป็นอีกหนึ่งวิธีที่จะทำให้เราแสดงออกถึงความเป็นไทยได้อย่างสง่างาม