โสมคน เครื่องบรรณาการ ของคนรักสุขภาพ

โดย...มีนา

หรับคนที่รักสุขภาพและชอบรับประทานยาจีน คงคุ้นเคยกับชื่อ “โสมคน” ที่เป็นรากของโสมและมีลักษณะคล้ายๆ รูปร่างของคน ตัวรากคล้ายคน มีหัว ตัว ขา แขน เหมือนคนเลย จึงได้รับขนานนามว่าโสมคน จัดเป็นเมนูบรรณาการที่หากใครได้รับแล้วต้องตาโต เพราะค่อนข้างมีราคาแพงและกลายเป็นของหายาก ต้องซื้อหามาจากจีนและเกาหลี

ผู้เชี่ยวชาญด้านโสมคน ยุทธเดช เวชพงศา รองกรรมการผู้จัดการ บริษัท เป่ยจิน ถงเยิ๋นถัง ประเทศไทย เล่าว่า โสมคนเหมาะมากกับการนำไปตุ๋นน้ำซุปกับไก่ เหมาะมากกับคนที่มีสุขภาพไม่ค่อยแข็งแรง ยิ่งต้มซุปบวกกับสมุนไพร เช่น ตังกุย ที่เชื่อกันว่าจะยิ่งเพิ่มการบำรุงเรื่องเลือดเหมาะกับสตรีหลังคลอด มีราคาต่ำสุดที่หาซื้อกันในท้องตลาดตั้งแต่น้ำหนัก 1 ตำลึง (37.5 กรัม) มีราคาตั้งแต่หลักหมื่นไปถึงหลักแสน หรือหากมีความสมบูรณ์ของรากและปลูกอยู่ในป่ามาเป็นเวลา 10-20 ปี อาจมีราคาขยับไปที่หลักล้านบาทก็ได้

ยุทธเดช เล่าว่า โสมคนเป็นรากพืชชนิดหนึ่ง เกิดเฉพาะในจีน เกาหลี รัสเซีย แต่โสมคนที่เชื่อกันว่ามีคุณภาพดีเป็นอันดับต้นๆ มาจากจีน ซึ่งโสมเกาหลีกับโสมจีนเหมือนกัน แต่แตกต่างกันที่วิธีการปลูก เกาหลีปลูกโสมคนเป็นอุตสาหกรรม อาจปลูกราว 5-7 ปี หรือ 14 ปี ขึ้นอยู่กับคุณภาพ จากนั้นเก็บเกี่ยวและผ่านกรรมวิธีผสมยา น้ำผึ้ง เสร็จนำมาบรรจุกระป๋องกลายเป็นโสมแดง เวลากินก็นำมาหั่นบางๆ เวลากินก็นำไปต้ม ตุ๋น ถือเป็นอาหารร้อน คือกินแล้วทำให้ร่างกายรู้สึกอุ่น

ขณะที่โสมคนในจีนเกิดจากการขึ้นเองตามธรรมชาติ โดยมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า pana x ginseng จัดเป็นพืชชนิดหนึ่งที่มีทั้งปลูกกลายเป็นโสมเลี้ยง กับที่ขึ้นเองตามป่าธรรมชาติบนเทือกเขาสูงชัน  แต่ที่นิยมและจัดเป็นโสมคนที่ดีคือ โสมที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ หรือเรียกว่า โสมป่า เทือกเขาที่มีโสมป่าขึ้นมากที่สุด คือภูเขาที่มณฑลจีหลิง ที่เต็มไปด้วยเทือกเขาสูง รวมทั้งเทือกเขาชางไป๋สาน ที่แปลว่า เทือกเขาที่ขาและยาวเป็นเทือกเขา นับเป็นแหล่งผลิตโสมป่าและโสมเลี้ยงที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่งของจีน

โสมป่าแต่ละต้นจึงมีอายุค่อนข้างมาก ซึ่งโสมคนจะดีหรือไม่ดีต้องดูที่อายุของโสม โสมอายุยิ่งมากยิ่งดีและมีราคาแพง เพราะเชื่อกันว่า ยิ่งสะสมพลังไว้ในรากโสมมาก เมื่อเรานำมากินก็จะได้รับพลังจากโสมเติมเข้าไปในร่างกาย ชาวจีนเชื่อกันว่าเมื่อกินโสมคนเข้าไปแล้วจะช่วยเติมพลังลมปราณ หากมนุษย์เรามีลมปราณที่ดีและสมดุล เชื่อกันว่าจะทำให้ร่างกายแข็งแรง ไม่เจ็บป่วยได้ง่าย แต่หากลมปราณพร่องร่างกายก็จะอ่อนแอ เจ็บป่วยง่าย

โสมป่าที่ว่าอายุมากๆ ก็จะมีอายุอยู่ราวๆ 10-20 ปี คือปลูกอยู่ในดินนานขนาดนั้น เพราะเวลาที่เขาเจริญเติบโตตามธรรมชาติ แม้เวลาผ่านไปโสมก็สามารถเจริญเติบโตในดินและงอกใหม่ได้เรื่อยๆ “โสมมักเจริญเติบโตบนเขาที่สูงๆ ที่มีอากาศหนาว เวลาชาวบ้านเดินทางไปขุดก็ลำบาก ก็ต้องมีโสมบางต้นที่รอดหูรอดตาชาวบ้านไปบ้าง จึงทำให้ขุดมาเป็นระยะเวลานับร้อยปี แต่โสมก็ยังสามารถงอกได้ใหม่ตามธรรมชาติ

โสมคนที่มีลักษณะดี คนจีนระบุและส่งต่อคำสอนกันมาว่า ต้องมีรูปร่างคล้ายคนมากที่สุด แต่ตอนนี้หายิ่งยากมากขึ้น แต่ความคิดเห็นส่วนตัวผมสนใจเรื่องความสมบูรณ์ของรากฝอยของโสมคน เพราะในรากฝอยจะมีปมอาหาร ถ้าปมอาหารยิ่งมากยิ่งถี่ ยิ่งแสดงว่าโสมเป็นโสมที่ดีมีคุณค่าทางยาสูงมากๆ แต่ส่วนใหญ่คนไทยดูกันไม่เป็น”

เวลาซื้อจากร้านยาจีนที่ไม่น่าเชื่อถือ จึงอาจถูกหลอกนำโสมเลี้ยงมาบอกว่าเป็นโสมป่า เพราะอาจมีการนำโสมเลี้ยงต้นเล็กๆ มามัดหรือใช้กาวติดให้ต้นต่อๆ กันกลายเป็นโสมต้นใหญ่ และโกงราคาขายกันแพงๆ การเลือกซื้อโสมคนควรเลือกซื้อจากร้านแผนโบราณจีนที่เชื่อถือได้ อย่างร้านจำหน่ายยาจีนโบราณที่ประเทศจีน มักจะมีผู้เชี่ยวชาญของเขาไปตรวจสอบ และไปเลือกซื้อโสมจากในตลาดจีน หากผู้เชี่ยวชาญ 3 คนในตลาดประทับตราว่าโสมคนต้นนี้เป็นโสมป่าจริงๆ สิ่งนี้ก็ช่วยการันตีได้ระดับหนึ่ง สำหรับคนที่จะซื้อโสมคนมาบรรณาการใคร

ยุทธเดช ทิ้งท้ายว่า เหตุที่คนนิยมซื้อโสมคนไปเป็นของฝาก ก็เนื่องจากถือเป็นการให้สุขภาพสำหรับผู้มีอันจะกิน ซึ่งมีครบถ้วนทั้งทรัพย์สินเงินทองแล้ว แต่เรื่องสุขภาพต้องขวนขวายออกกำลังกาย และดูแลกันในส่วนแต่ละบุคคล อย่างในประเทศจีนลูกหลานมักนิยมซื้อโสมไปเป็นของฝากสำหรับญาติผู้ใหญ่ที่รักและเคารพมากๆ นั่นเอง