ไพศาล ขุนหนู สืบสานโนรา

โดย...กาญจนา อายุวัฒน์ธนชัย ภาพ... วีรวงศ์ วงศ์ปรีดี

การรำโนราเป็นศิลปะการแสดงประจำถิ่นใต้ที่แสดงถึงความอ่อนช้อยและเข้มแข็ง และเป็นสมบัติทางวัฒนธรรมของชาติไทยที่ต้องสืบสาน หนึ่งในนั้นคือ ไพศาล ขุนหนู ทายาทโนราแห่งเมืองสงขลา วัย 24 ปี ที่กำลังมีส่วนสำคัญในการเผยแพร่โนราผ่านภาพยนตร์เรื่อง เทริด (ออกเสียงว่า เซิด) ว่าด้วยเรื่องราว กว่าจะเป็นโนราในยุคสมัยใหม่ การสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น และมุมมองของคนรุ่นใหม่ ผ่านการกำกับของ เอกชัย ศรีวิชัย ผู้ซึ่งเป็นครูสอนโนราในชีวิตจริง

ไพศาลเรียนการร่ายรำโนรามาจากครอบครัวตั้งแต่อายุ 5 ขวบ ปัจจุบันเป็นหัวหน้าคณะโนราเอกชัย-ไพศาล จัดการแสดงโนราร่วมสมัยที่ยังคงการร่ายรำแบบดั้งเดิมผสมกับการแสดงอื่นๆ และเพื่อให้คนทั่วไปรู้จักโนรามากขึ้น เขาได้เริ่มต้นที่ “เครื่ององค์โนรา” อาภรณ์ที่เต็มไปด้วยความหมายและวิจิตรศิลป์

1 เทริด

สิ่งสำคัญที่สุดของโนราเปรียบเสมือนของมงคลที่สวมอยู่บนศีรษะก่อนออกร่ายรำ ก่อนรำโนราทุกคนต้องไหว้เทริดเพื่อรำลึกถึงครูบาอาจารย์ ซึ่งชายใดที่จะครอบเทริดได้ต้องมีอายุครบ 20 ปีบริบูรณ์ เป็นชายบริสุทธิ์ และต้องผ่านพิธีกรรมผูกผ้า ตัดจุก ครอบเทริด เป็นเวลา 3 วันตามประเพณีดั้งเดิม"ไม่ใช่ว่าใครจะสวมเทริดง่ายๆ ได้ โนราทุกคนจะมีเทริดของตัวเองเทิดไว้เป็นของสูงและของสำคัญส่วนตัว" เขากล่าว

เทริดทำจากไม้ ประดับด้วยกระจกสี เพชรชวา หรือคริสตัล ทั้งยังมีความเชื่อว่า ถ้าชีวิตดับอย่าให้เทริดดับ เพราะนั่นคือลางร้ายที่สุดที่โนราไม่อยากให้เกิดขึ้น

2 ปีกหางหงส์

ส่วนหางของชุดโนราทำจากเขาควายจริง ปลายปีกเชิดงอนขึ้นและมีพู่ผูกติดไว้ที่ปลายปีก ใช้ลูกปัดห้อยสะบัดให้ดูคล้ายขนนก ใช้สำหรับสวมคาดทับผ้านุ่งสะเอว และปล่อยปลายปีกยื่นไปด้านหลังคล้ายหางกินรี

3 สังวาล

เครื่องพาดบ่ามีสองชิ้นซ้ายและขวา ทำจากลูกปัดสี ประดับด้วยเครื่องเงินที่เรียกว่า ปีกนกแอ่น หรือ ปีกเหน่ง ลักษณะคล้ายนกนางแอ่นกำลังกางปีก ติดกับสังวาลในระดับเหนือสะเอวด้านซ้ายและขวา เพื่อให้ร่างกายดูสง่าและกำยำ

4 กำไลต้นแขนปลายแขน

นิยมทำจากแผ่นเงิน ใช้เพื่อประดับตกแต่งร่างกาย และขบรัดกล้ามเนื้อให้ดูทะมัดทะแมงเพิ่มความสง่าและสวยงาม

5 เล็บ

นิยมทำจากไม้หวายจำนวน 8 ชิ้น (ไม่มีนิ้วโป้ง) ไว้สวมใส่ให้มือดูเรียวงาม เขามีเคล็ดลับการใส่ "ให้แตะน้ำลายที่ปลายนิ้ว" จะทำให้เล็บยึดเกาะนิ้วทนทาน มั่นใจได้ว่าจะไม่หลุดขณะร่ายรำ

6 กำไลข้อมือ

จำนวนกำไลข้อมือจะมีเท่าไรก็ได้แต่ต้องเป็นจำนวนคี่ ส่วนใหญ่ทำจากทองเหลืองและเงิน ซึ่งนอกจากจะให้ความสวยงาม ยังเพิ่มอรรถรสในการรำด้วยเสียงกระทบกันของกำไล

7 หน้าผ้าและผ้าห้อย

หน้าผ้า คือ ผ้า 3 แถบคล้ายชายไหว ผ้าห้อย คือ ผ้าโปร่งสีสันสดใส เหน็บห้อยลงด้านซ้ายและขวาของหน้าผ้า เวลาโนราร่ายรำจะจีบผ้าห้อยขึ้นกางออกให้ดูสง่า ส่วนหน้าผ้าจะมีการประดับด้วยลูกปัดสวยงามสวมทับหน้าเพลาหรือกางเกงด้านในอีกที