โรคทางเดินอาหาร อย่าวางใจ อาจลุกลามใหญ่โต

เรื่อง กันย์

โรคความผิดปกติของทางเดินอาหาร เกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศ ทุกวัย โดยเฉพาะคนวัยทำงานที่ใช้ชีวิตเร่งรีบ ขาดการออกกำลังกายและมีภาวะเครียดสูง โรคนี้วินิจฉัยได้ยาก แต่ด้วยการแพทย์ที่ก้าวหน้าทำให้แพทย์มีเครื่องมือช่วยในการวินิจฉัยโรคเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของระบบทางเดินอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

เชื่อว่าโรคนี้อาจเกิดจากความผิดปกติ ของอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินอาหาร เช่น มีเนื้องอก มีการอักเสบ มีแผล หรือ ความผิดปกติของการทำงานของทางเดิน อาหาร เป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติในปฏิสัมพันธ์ระหว่างสมองและทางเดินอาหาร แบ่งตามกลุ่มอาการของระบบทางเดินอาหารส่วนต่างๆ

สาเหตุของความผิดปกติอาจเกิดได้จากการเคลื่อนไหวของทางเดินอาหารผิดปกติ อวัยวะในช่องท้องรับความรู้สึกไวเกินไป หรือการเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุลำไส้ และการตอบสนองของภูมิต้านทานของลำไส้ผิดปกติ การเปลี่ยนแปลงของจุลินทรีย์ในลำไส้ รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงของการรับรู้และการแปรผลของระบบประสาทส่วนกลาง

กลุ่มอาการเหล่านี้อาจเกิดได้จากความผิดปกติของระบบทางเดินอาหารส่วนต่างๆ ได้ทุกส่วนรวมถึงถุงน้ำดี อาทิ โรคกรดไหลย้อน โรคหลอดอาหารอะคาเลเซีย ภาวะการกลืนผิดปกติ ภาวะกระเพาะอาหารบีบตัวช้า ปวดท้องโดยไม่รู้สาเหตุ โรคลำไส้แปรปรวน โรคท้องผูกเรื้อรัง อาการที่มักพบได้บ่อย เช่น การปวดท้องโดยไม่ทราบสาเหตุ อาการแสบร้อนที่หน้าอกหรือลิ้นปี่ ขย้อนอาหาร เจ็บหน้าอกหรืออาจมีอาการไอเรื้อรัง หอบเรื้อรัง ร่วมด้วย ท้องอืด คลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก ท้องเสีย หรือท้องผูกสลับท้องเสีย

สาเหตุของโรคยังไม่แน่ชัด มักมีส่วนเกี่ยวข้องกับสภาวะจิตใจ เช่น ความเครียด หรือการใช้ชีวิตประจำวันที่ไม่เหมาะสม เช่น ขาดการออกกำลัง กินอาหารที่มีกากใยน้อยเกินไป กินอาหารไม่เป็นเวลา การใช้ชีวิตที่ เร่งรีบเกินไป ดื่มสุรา ฯลฯ อาการของโรคยังคาบเกี่ยวกัน เช่น ผู้ป่วยโรคกรดไหลย้อนอาจมีอาการท้องอืด หรือท้องผูกร่วมด้วย ทำให้วินิจฉัยได้ยาก แพทย์จะทำการวินิจฉัยโดยอาศัยเกณฑ์ที่เป็น

การวินิจฉัยโรคทางเดินอาหารส่วนบน

1.การส่องกล้องในหลอดอาหารและกระเพาะอาหาร เพื่อหาความผิดปกติของระบบทางเดินอาหารส่วนต่างๆ อาทิ กระเพาะอาหารอักเสบ แผลในกระเพาะอาหาร หรือเนื้องอกต่างๆ เป็นต้น โดยแพทย์จะพ่นยาชาเข้าไปในช่องปากและลำคอ ต่อจากนั้นจะทำการให้ยาเพื่อให้ผู้ป่วยหลับระหว่างการตรวจและใส่กล้องตรวจเข้าไปเพื่อตรวจหลอดอาหาร กระเพาะอาหารและลำไส้เล็กส่วนต้น ใช้เวลาประมาณ 10-15 นาทีเท่านั้น ผู้ป่วยไม่รู้สึกเจ็บปวดขณะการตรวจได้ผลการตรวจที่แม่นยำและมีผลข้างเคียงน้อย

2.การส่องกล้องลำไส้ใหญ่ เพื่อดูความผิดปกติโดยเฉพาะในกลุ่มผู้ป่วยที่มีปัญหาเกี่ยวกับการขับถ่าย เช่น ท้องผูกเรื้อรัง ท้องผูกสลับท้องเสีย ท้องเสียถ่ายเป็นมูกเลือด ใช้กล้องที่มีลักษณะเป็นท่อขนาดเล็ก ผอมยาวและยืดหยุ่นได้ มีกล้องบันทึกภาพเพื่อให้เห็นถึงความผิดปกติภายในได้ชัดเจน และแพทย์สามารถนำชิ้นเนื้อไปตรวจได้

3.ตรวจวัดการทำงานของทางเดินอาหารส่วนต้นชนิดความละเอียดสูง สามารถดูการบีบตัวของหลอดอาหาร ในผู้ป่วยที่มีอาการกลืนลำบาก เจ็บหน้าอก หรือสงสัยว่าเป็นโรคของการทำงานของหลอดอาหารที่ผิดปกติ โดยแพทย์จะใส่ยาชาเข้าไปทางช่องจมูก ให้คนไข้กลืนสายลงไปในหลอดอาหารและให้ดื่มน้ำ เพื่อตรวจการทำงานของหลอดอาหาร เป็นการตรวจที่ไม่ยุ่งยากทำให้แพทย์สามารถวินิจฉัยโรคได้แม่นยำและถูกต้อง

4.การตรวจวัดค่าความเป็นกรด-ด่าง ในหลอดอาหาร เป็นการตรวจวัดค่าความเป็น กรด-ด่าง 24 และ 48 ชั่วโมง มักใช้หลัง จากตรวจวัดการทำงานของทางเดินอาหาร ส่วนต้นแล้ว เพื่อตรวจดูว่าผู้ป่วยมีกรดไหลย้อนหรือไม่

5.การตรวจกระเพาะอาหารและลำไส้เล็ก เป็นการตรวจทางรังสีจากการถ่ายภาพเอกซเรย์ภายหลังจากการดื่มสารทึบแสง เพื่อถ่ายให้เห็นส่วนต่างๆ ของทางเดินอาหาร

การเตรียมตัวขึ้นอยู่กับวิธีการตรวจแต่ละวิธี ซึ่งแพทย์จะแจ้งให้ผู้ป่วยทราบล่วงหน้า โดยปกติการตรวจโรคเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของระบบทางเดินอาหาร ผู้ป่วยต้องแจ้งให้แพทย์ทราบถึงโรคประจำตัว ประวัติการแพ้ยา ประวัติการผ่าตัด ยาที่ใช้เป็นประจำ รวมถึงต้องงดน้ำและอาหารล่วงหน้า ระยะเวลาในการงดน้ำและอาหารขึ้นอยู่กับการตรวจแต่ละวิธี แพทย์จะให้งดน้ำและอาหารประมาณ 6-8 ชม. ล่วงหน้าและงดยาบางอย่างก่อนทำการตรวจ ส่วนการตรวจกรดไหลย้อนต้องลดยาลดกรดอย่างน้อย 3-5 วัน ทั้งนี้แล้วแต่ดุลพินิจของแพทย์ โอกาสเกิดผลข้างเคียงหรือภาวะแทรกซ้อนได้น้อยมาก

โรคทางเดินอาหาร เป็นโรคที่พบได้บ่อย หากไม่ทำการรักษา อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ เช่น โรคกรดไหลย้อน อาหาร ไม่ย่อย ท้องผูก ท้องเสีย ตับอักเสบ มะเร็งในกระเพาะอาหารและลำไส้ และมะเร็งตับ โดยศูนย์ทางเดินอาหารและตับ โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ มีคลินิกเฉพาะทางที่ให้บริการโดยทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญระบบทางเดินอาหารครบทุกสาขา