เกาะกง...ความต่างในครอบครัว

ผ่านจากด่านตรวจคนเข้าเมืองชายแดนตราดออกไปไม่ถึง 5 นาที

โดย...กาญจน์ อายุ

ผ่านจากด่านตรวจคนเข้าเมืองชายแดนตราดออกไปไม่ถึง 5 นาที จะเห็นสถาปัตยกรรมสไตล์ตะวันตกตั้งเด่นเป็นตระหง่านบ่งบอกถึงความหรูหราของสถานที่และความร่ำรวยของเจ้าของสถาปัตยกรรม สถานที่ที่ว่าคือเกาะกงรีสอร์ท ที่มีเจ้าของเป็นคนไทย ความฟู่ฟ่าของสถานที่แตกต่างจากสภาพแวดล้อมรอบข้างอย่างชัดเจน เพราะเมื่อเพียงเดินมายังฝั่งตรงข้ามของโรงแรมก็จะเห็นร้านขายสินค้าแบบท้องถิ่นที่เป็นสไตล์กัมพูชาของจริงให้เห็น บริเวณร้านไม่มีรูปปั้น ไม่มีภาพจิตรกรรมกรีกและไม่มีโดมบนหลังคา ช่างเป็นความแตกต่างที่แสดงถึงฐานะทางเศรษฐกิจของคน

สภาพบ้านเมืองของเกาะกงเป็นเหมือนเมืองไทยชนบทในอดีต ยังไม่มีร้านสะดวกซื้อ ยังไม่มีปั๊มน้ำมันต่างชาติ ยังไม่มีโรงภาพยนตร์ ยังไม่มีคฤหาสน์ของคนร่ำรวย ผู้คนในเกาะกงส่วนมากยังมีฐานะยากจน (ในสายตาของฉันซึ่งเป็นคนไทย) เพราะดูจากสภาพบ้านเรือน สภาพบ้านเมือง การแต่งกาย และคนขอทาน ซึ่งมีอยู่เป็นจำนวนมาก เป็นปัจจัยที่ทำให้คนเมืองอย่างฉันตัดสินว่าพวกเขายังยากจนและบ้านเมืองยังต้องการการพัฒนาอีกมากโข

ขอตัดมายังภาพของเกาะกงรีสอร์ท สถาปัตยกรรมที่โอ่อ่าอลังการ เครื่องปรับอากาศทำงานเย็นเฉียบ พนักงานแต่งกายด้วยยูนิฟอร์มอย่างดี เฟอร์นิเจอร์ทุกชิ้นใหญ่โตและประณีตสูง ผู้คนที่มาใช้บริการล้วนเป็นผู้ที่มีเงินมากพอที่จะจ่าย จ่ายทั้งค่าห้อง จ่ายทั้งค่าเล่นกาสิโน เกาะกงรีสอร์ทมีส่วนของกาสิโนที่ถูกต้องตามกฎหมายกัมพูชาให้บริการ ซึ่งมีลูกค้าเป็นคนไทยถึงร้อยละ 80 และรายได้จากกาสิโนก็เป็นรายได้หลักของโรงแรม

จินตภาพที่เขียนถึงสองสภาพดังกล่าวนี้ พยายามสื่อถึงความแตกต่างของสภาพสังคมและสภาพทางเศรษฐกิจ แต่เรื่องคุณภาพชีวิตขอไม่เปรียบเทียบ เพราะคุณภาพชีวิตของคนเล่นการพนันอาจน้อยกว่าชาวบ้านที่เบี้ยน้อยหอยน้อย สภาพสังคมภายนอกเกาะกงรีสอร์ทเป็นสภาพความจริงของเกาะกงประเทศกัมพูชา ส่วนในเกาะกงรีสอร์ทเป็นสภาพความจริงที่แตกต่างจากความจริงแท้อย่างสิ้นเชิง มันเป็นสภาพสังคมทุนนิยมที่คนโหยหาเงินมาลงทุนเพื่อให้ได้กำไร และสภาพทางเศรษฐกิจภายนอกเกาะกงรีสอร์ทคือการทำอาชีพประมง เกษตรกรรม เพื่อกินกันในครอบครัวและจำหน่ายในตลาดสด ส่วนเศรษฐกิจในเกาะกงรีสอร์ทมีเงินหมุนสะพัดอย่างรวดเร็วและปริมาณมาก ผู้คนที่มาใช้บริการล้วนมีเงินและต้องการเงินด้วยในขณะเดียวกัน

สองสภาพที่แตกต่างดูแล้วช่างยากเหลือเกินที่จะลดความแตกต่างนี้ ที่กล่าวนี้ไม่ใช่ให้เกาะกงรีสอร์ทเลิกล้มกิจการขนาดใหญ่แล้วหันมาจับธุรกิจระดับรากหญ้าแทน แต่การลดความแตกต่างเหล่านี้ทางรัฐบาลกัมพูชาและนักธุรกิจเงินล้านต้องเข้าช่วยเหลือประชาชนที่ยังต้องขอทานและไม่มีเสื้อผ้าใส่ต่างหาก จริงอยู่ที่พวกเขาสามารถหาเงินเลี้ยงครอบครัวได้ตามยถากรรม แต่หากพวกเขาสามารถมีชีวิตการเป็นอยู่ที่ดีกว่านี้ได้ หากได้รับทุนทรัพย์และความเอาใจใส่อย่างจริงจังจากทั้งภาครัฐและเอกชน

การพัฒนาที่เกาะกงนอกจากจะต้องเร่งพัฒนาความเป็นอยู่ของประชาชนแล้ว เรื่องการส่งเสริมการท่องเที่ยวเป็นอีกประเด็นหนึ่งที่สามารถพัฒนาให้เกิดเป็นประโยชน์ต่อรายได้โดยรวมของจังหวัดเกาะกงได้ เพราะในเกาะกงนั้นมีแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจหลายแห่งซึ่งคนต่างถิ่นยังไม่ทราบกัน และการคมนาคมไปยังสถานที่น่าเที่ยวเหล่านั้น ก็ยังไม่เอื้ออำนวยให้อยากไป เช่น เรื่องสภาพถนนและป้ายบอกทางที่ยังไม่มีการจัดการให้ชัดเจน

สถานที่น่าเที่ยวที่กล่าวถึงขอยกตัวอย่างไฮไลต์ของเกาะกง “น้ำตกตาไต” น้ำตกขนาดใหญ่ที่มีน้ำไหลตลอดทั้งปี แต่จะมีน้ำมากน้อยแล้วแต่ปริมาณฝนที่ตก ในช่วงฤดูฝนตั้งแต่เดือน พ.ค.-ก.ค. น้ำตกจะมีน้ำมากและไหลแรง ภาพของน้ำตกขนาดกว้างในแนวนอนไหลจากที่สูงลงสู่ที่ต่ำด้วยความแรงเป็นภาพของความรุนแรงและความสวยงามจากธรรมชาติ จากการสอบถามคนท้องถิ่นถึงเรื่องปริมาณน้ำที่น้ำตกตาไต เขาว่าในช่วงเดือน ก.ค.จะมีน้ำมากกว่าทุกเดือนและน้ำจะไหลแรงมาก พิสูจน์ได้จากเสียงของน้ำที่ตกลงสู่เบื้องล่างจะดังกังวานจนคนพูดกันฟังไม่ได้ความ และเขายังว่าถ้าเดินขึ้นไปด้านบนอีกหนึ่งวันจะพบกับน้ำตกอีกแห่งหนึ่ง ซึ่งมีความใหญ่และงามกว่าชั้นล่าง (ภาพประกอบคือน้ำตกตาไต) ทราบเช่นนี้แล้วทำให้สร้างความเสียดายแก่บรรดาสื่อมวลชนร่วมทริปอย่างมาก แต่ก็ไม่ได้เสียดายมากมายอะไร เพราะเพียงแค่น้ำตกตาไตแห่งเดียวก็ถือว่าคุ้มแล้ว

หากคิดในเรื่องการส่งเสริมการท่องเที่ยวแล้ว น้ำตกตาไตและน้ำตกที่ยังไม่มีชื่อที่อยู่เบื้องบนเพียงเท่านี้ ก็สามารถจัดเป็นวันทริปทัวร์ได้ เน้นเจาะกลุ่มคนเดินป่า คนรักธรรมชาติ หรือคนรักการถ่ายภาพ เพราะนอกจากมันจะสวยงามและเป็นน้ำตกขนาดใหญ่ มันยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวแห่งใหม่ที่ยังไม่เป็นที่รู้จัก แน่นอนว่านักท่องเที่ยวมักชอบสิ่งแปลกใหม่ ยิ่งมันน่าประทับใจเช่นนี้ด้วย พนันได้ว่าร้อยทั้งร้อยต้องอยากมาสัมผัสด้วยตัวเอง

นอกจากน้ำตกตาไตที่ทำให้ฉันและคณะร่วมทริปตื่นตะลึงแล้ว จังหวัดเกาะกงยังมีป่าโกงกางและชายทะเล ป่าโกงกางที่ใหญ่ที่สุดในประเทศกัมพูชา นักท่องเที่ยวสามารถเดินชมธรรมชาติป่าโกงกางได้สะดวกด้วยทางเดินบนคอนกรีตที่ตัดผ่านป่าชายเลน แต่ลักษณะป่าโกงกางของเกาะกงแตกต่างจากป่าโกงกางบ้านเราตรงที่หาดูปลาตีน ปู และนกได้ยากมาก อาจเป็นเพราะชาวบ้านจับไปเป็นอาหารหมดแล้วกระมัง ส่วนชายทะเลที่เกาะกงลงเล่นน้ำไม่ได้เพราะคลื่นแรงและน้ำทะเลเป็นสีน้ำตาลถึงดำ (เฉพาะช่วงฤดูฝน) แต่ยังสามารถนั่งกินลมทะเลไปเพลินๆ ได้อยู่ เพราะน้ำทะเลที่นี่ไม่เหนียวตัว สามารถนอนตากลมได้อย่างสบาย

นอกจากธรรมชาติที่มันรังสรรค์ตัวมันเองแล้ว นักท่องเที่ยวยังจะได้เห็นวิถีชีวิตของคนเกาะกงผ่านอาชีพ บ้านเรือน โดยเฉพาะในตลาดสด ตลาดสดในเกาะกงยังดิบมาก กล่าวคือยังไม่มีแท่นขายของเป็นล็อกๆ อย่างตลาดในกรุงเทพฯ ส่วนมากขายของสดถึงขนาดไก่ที่นำมาขายยังขายกันเป็นตัวๆ แบบยังมีชีวิตอยู่ ความวุ่นวายและความรุงรังของตลาดมันเป็นวิถีเกาะกงโดยแท้

และสถานที่ท่องเที่ยวที่มนุษย์สร้างก็มีให้ชื่นชม เช่น เจดีย์ขุนช้าง ขุนแผน เจดีย์กลางน้ำคล้ายเจดีย์ที่เกาะเกร็ด จ.นนทบุรี เป็นที่สักการะของคนในพื้นที่และยังเป็นสถานที่เที่ยวเล่นของเด็กๆ ที่สวมบทบาทให้ตัวเองเป็นเจ้าของเกาะ

นอกจากนี้ ยังมีซาฟารีเกาะกงให้มาเยี่ยมชม กิจกรรมที่โดดเด่นคือการแสดงโชว์ของลิงอุรังอุตัง นกแก้วมาคอว์ เสือโคร่ง และจระเข้ ฝีมือการแสดงดูแล้วก็คุ้นๆ กับสวนสามพราน เพราะท่าทางการเล่นโชว์ไม่ต่างกันมาก ชมแล้วก็ตื่นเต้นเร้าใจไม่แพ้กัน และยังมีสัตว์ให้เดินชมกันจนเหนื่อย คนไทยอย่างเราพอเห็นแล้วก็ให้อารมณ์ที่ไม่ต่างจากสวนสัตว์ดุสิต ผสมสวนสามพราน ผสมซาฟารีเวิลด์

อีกเรื่องที่ไม่กล่าวถึงไม่ได้ คือเรื่องของความปลอดภัย เพราะขณะนี้ประเทศไทยถอนตัวจากการเป็นสมาชิกมรดกโลก สืบเนื่องมาจากปัญหาเขาพระวิหาร แต่พื้นที่เกาะกงมิใช่พื้นที่พิพาท ดังนั้น ความรุนแรงและการสู้รบไม่มีแน่นอน คนเกาะกงไม่ได้มองว่าคนไทยเป็นศัตรู ดังนั้น คนไทยเองก็ไม่ควรมองเช่นนั้น หากใครที่อยากมาเกาะกงแต่ยังติดค้างใจเรื่องความปลอดภัยขอให้มั่นใจได้ว่าปลอดภัยดี ถ้ามีโอกาสขอให้มาเกาะกง และอย่าลืมหาไกด์นำเที่ยวท้องถิ่น เพราะคนต่างถิ่นจะไม่ทราบว่าเกาะกงมีแหล่งท่องเที่ยวที่ใดบ้าง และเพื่อแก้ปัญหาเรื่องภาษา เพราะคนเกาะกงส่วนใหญ่พูดไทยและภาษาอังกฤษไม่ได้

แม้ว่าในตอนนี้เกาะกงจะยังไม่พร้อมเรื่องการท่องเที่ยวแต่สถานที่ที่น่าไปเที่ยวมันพร้อมแล้วให้ไปหา ฉันเชื่อว่าหากมีนักท่องเที่ยว รัฐบาลและการบริหารส่วนท้องถิ่นในเกาะกงจะเห็นความสำคัญแล้วหันมาจริงจังกับเรื่องการท่องเที่ยว อีกทั้งนักท่องเที่ยวจะกระจายรายได้ไปสู่ท้องถิ่น ชาวเกาะกงจะได้มีรายได้มากกว่าที่เป็นอยู่