'บุญบารมี' สิ่งที่ผู้บริหารพึงมี
...ประทีป ตั้งมติธรรม
คำว่า “บุญ” กับ “บารมี” ถ้าไปเปิดพจนานุกรม ไทยอังกฤษ จะพบว่าความหมายเหมือนกัน คือ Virtue หรือ Merit ซึ่งหมายถึงความดีนั่นเอง เพราะฝรั่งไม่เข้าใจ และแยกไม่ออกระหว่าง “บุญ” กับ “บารมี”
แท้จริงแล้ว :
“บุญ” คือ การกระทำดี
“บารมี” คือ ผลจากการกระทำ “บุญ”
เช่น นาย ก. เป็นคนมีบารมี เพราะได้สร้างบุญกุศลไว้มาก จึงทำให้เป็นที่เคารพนับถือ ได้รับความเชื่อถือไว้วางใจ และเกรงใจจากคนทั่วไป
แต่ “บารมี” ก็ไม่ได้ทำให้คนเกรงกลัวเหมือนคนร้ายถืออาวุธ
เมื่อเดือนที่แล้ว ผมได้มีโอกาสไปแดนพุทธภูมิในประเทศอินเดีย หลังจากที่ได้ใฝ่ฝันจะไปอยู่นาน
สิ่งที่ประทับใจ นอกจากจะสร้างจินตนาการย้อนอดีตกับโบราณสถานต่างๆ แล้ว การเจริญภาวนาด้วยการสวดมนต์ตลอดทาง ทำให้ผมซึมซับบทสวดมนต์บทหนึ่งมาก นั่นก็คือ “บารมี 30 ทัศ” แต่งโดย “ครูบาเจ้าศรีวิชัย” นักบุญแห่งลานนาไทย ซึ่งมีท่วงทำนองสวดที่ไพเราะคล้ายบทเพลง เนื้อหาใจความ กล่าวถึง การสร้าง “บุญบารมี” 10 ประการ ซึ่งประกอบด้วย :
1. ทาน คือ การลดความโลภด้วยการ ให้สิ่งของต่างๆ แก่ผู้ที่ด้อยกว่า ตลอดจนถึงธรรมทาน
คนที่ให้ทาน ใจดี เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ย่อมมีบารมีสูงกว่าคนตระหนี่ถี่เหนียว
2. ศีล คือ การรักษาศีลด้วยการละเว้นจนการทำความชั่วต่างๆ
ผู้รักษาศีล ย่อมได้รับการนับถือว่าเป็นคนดีมีบารมีมากกว่าผู้ประพฤติชั่ว
3. เนกขัมมะ คือ การออกบวชและปฏิบัติธรรม
ผู้ที่บวชเรียนและปฏิบัติธรรมเป็นนิจ ย่อมได้รับการยกย่อง และเปี่ยมด้วยบุญบารมี มากกว่าผู้ไม่ปฏิบัติธรรม
4. ปัญญา คือ การใช้ความคิดที่มีเหตุมีผล ในการกระทำสิ่งต่างๆ
ผู้ที่มีความคิดอ่านดีมีเหตุมีผล ย่อมได้รับความเชื่อถือและเป็นผู้มีบารมีมากกว่าคนที่ไร้ความคิดไร้เหตุผล
5. วิริยะ คือ ความเพียรพยายามทำสิ่งต่างๆ ให้สำเร็จ
ผู้ที่มีความเพียรเป็นนักสู้ ไม่ย่อท้อต่อความยากลำบาก ย่อมมีบารมีมากกว่าคนท้อแท้ง่าย และจะเป็นตัวอย่างที่ดีแก่คนทั่วไป
6. ขันติ คือ ความอดทนต่อความทุกข์ยากลำบากซึ่งคู่กับวิริยะไม่เบื่อง่าย
คนที่มีความอดทนสูงกว่า ย่อมมีโอกาสมากกว่าในการรอคอยความสำเร็จหรือสิ่งที่คาดหวัง โดยไม่เลิกราเสียก่อน และย่อมเป็นผู้ที่มีบารมีมากกว่าคนเบื่อง่าย ไม่อดทน
7. สัจจะ คือ ความจริงใจ การรักษาความสัตย์ พูดแต่เรื่องจริง ไม่โกหกหลอกลวงผู้อื่นเพื่อประโยชน์ของตน คนรักษาสัจจะ ย่อมมีบารมีสูงกว่า และได้ความเชื่อถือ เชื่อใจ จากคนทั่วไป โดยไม่ต้องห่วงกังวลว่าจะถูกหลอก
8. อธิษฐาน นั้นไม่ใช่การขอให้ได้สิ่งต่างๆ โดยไม่ทำอะไร แต่คือการกำหนดเป้าหมายในชีวิต หรือการงานต่างๆ
คนที่ถ้ามีเป้าหมายย่อมเป็นผู้มีบุญบารมีดีกว่าคนหลักลอยไม่มีเป้าหมาย
9. เมตตา คือ ความรักเอ็นดู ปรารถนาอยากให้ผู้อื่นได้สุข ผู้ที่มีจิตเมตตาสูง จะมีบารมีสูง มีเสน่ห์ในตัวเอง เพราะมองโลกในแง่ดี และทำแต่สิ่งที่ดีๆ ให้คนอื่นมีความสุข
10. อุเบกขา คือ ความเที่ยงธรรมและการวางเฉย ในสถานการณ์ที่ทุกข์มากหรือสุขมากความเที่ยงธรรมนั้นสำคัญมากสำหรับผู้พิพากษาและแม้กระทั่งผู้บังคับบัญชาหรือบิดา มารดา
การรู้จักข่มใจวางเฉยต่อวิกฤตการณ์ย่อมทำให้จิตใจสงบแน่วแน่ ไม่ตื่นตกใจจนขวัญหนีดีฝ่อ แต่กลับยังคงมีปัญญาที่จะคิดการต่างๆ ได้ดี
ผู้มีอุเบกขา จึงย่อมมีบารมีสูงกว่าผู้ที่ไม่มี
“บารมี” นั้นกล่าวไว้ใน “โมธานกถา”
“บารมี” คือ คุณธรรมที่ให้ถึงฝั่งแห่งความสำเร็จ ซึ่งแบ่งไว้เป็น 3 ขั้น หรือ 3 ระดับ คือ :
ขั้นธรรมดา
ขั้นสูงขึ้นเรียกว่า “อุปบารมี”
ขั้นสูงสุด เรียกว่า “ปารมัตถบารมี”
ดังนั้น รวมกัน 10 ข้อ x 3 ขั้น = 30 ทัศ
“ผู้บริหาร” นั้นควรเปี่ยมด้วย การสร้างบุญบารมีต่างๆ เพราะ :
“ผู้บริหาร” เป็น “ผู้นำ” ของกลุ่มคนจำนวนมากในองค์กรต่างๆ
“ผู้บริหาร” ที่มี “บารมี” จะเป็นผู้นำที่ดีและได้รับเคารพนับถือ เชื่อถือ ไว้วางใจ จาก ผู้ใต้บังคับบัญชา
“ผู้บริหาร” ที่มี “บารมี” จะนำพาองค์กรเจริญก้าวหน้าไปในแนวทางที่ถูกต้องยั่งยืนในระยะยาว