"ตลาดมืดคลองถม" เสน่ห์น่าหลงใหลหรือไร้ระเบียบ?

เรื่องและภาพ อินทรชัย พาณิชกุล / ภาพ...ทวีชัย ธวัชปกรณ์

“ไม่มีอีกแล้วนะครับ สุดท้ายแล้ว จะซื้อก็รีบเร่กันเข้ามา”

เสียงพ่อค้าป่าวประกาศ ท่ามกลางฝูงชนที่เดินเบียดเสียดหนาแน่น กวาดสายตาไปรอบๆรู้สึกได้ทันทีว่าคืนนี้ตลาดมืดคลองถมคึกคักกว่าวันไหนๆ

ปฏิเสธไม่ได้ว่าข่าวจัดระเบียบแผงค้าหาบเร่บริเวณตลาดนัดกลางคืนย่านคลองถม โดยจะให้มีการขายสินค้าได้ถึงแค่ 31 ธ.ค.นี้ ก่อให้เกิดกระแสตื่นตัวไปอย่างกว้างขวาง พ่อค้าแม่ค้าหวั่นวิตกถึงอนาคตข้างหน้า ลูกค้าแห่แหนกันมาเก็บเกี่ยวประสบการณ์ช่วงสุดท้าย ก่อนจะไม่มีให้เห็นอีกต่อไปแล้ว

ตลาดวัดดวง

ตลาดมืดคลองถม ถือเป็นตลาดนัดขายของเก่าของมือสองที่มีสีสันที่สุดในกรุงเทพฯเลยก็ว่าได้

ทุกๆคืนวันเสาร์ ใครผ่านไปแถวนั้นจะเห็นภาพอันคุ้นตา นั่นคือ การจราจรติดขัดแทบเป็นอัมพาต รถราจอดเรียงกันเต็มเอี้ยด คนนับพันเดินสวนกันขวักไขว่ ถนนทุกเส้นสาย ซอยทุกซอย ตรอกทุกตรอก แม้กระทั่งซอกหลืบมืดๆตามมุมตึกก็ดูเหมือนจะมีการจับจองพื้นที่ปูวางของขายกันแบบแบกะดิน พูดง่ายๆทุกตารางนิ้วในตลาดคลองถมมีเจ้าของแทบทั้งสิ้น

สินค้าที่วางขายมีตั้งแต่เครื่องครัว เครื่องมือช่าง เครื่องใช้ไฟฟ้า เครื่องดนตรี หนังสือ เสื้อผ้า ของเล่นเด็ก  กระเป๋า รองเท้า อาวุธ ชิ้นส่วนรถมอเตอร์ไซค์และรถยนต์ เตาแก๊ส โถส้วม อุปกรณ์เสริมโทรศัพท์มือถือ แผ่นเอ็มพีสาม ซีดีโป๊ ยาโด๊ป เซ็กซ์ทอย ยันเครื่องบินบังคับวิทยุ ฯลฯ ปะปนกันทั้งของใหม่ของมือสอง หรือมือสาม สี่ ห้า ของแท้จากบริษัท ของเทียมจากจีน หรือของขโมยมา สนนราคาถูกแพงขึ้นอยู่กับฝีมือในการต่อรองของแต่ละคน

โชคชัย พันธุ์ศรี พ่อค้าของเก่าผู้คร่ำหวอดในตลาดคลองถมมานานกว่า 20 ปี บอกว่า บรรยากาศการค้าขายของตลาดมืดคลองถมไม่เหมือนใครและไม่มีใครเหมือน

“สมัยก่อนยังมืดๆ ไม่มีแสงไฟนีออน พ่อค้าแม่ค้ามีแค่หนังสือพิมพ์ปูรองก้น วางของขาย เทียนเล่มนึงปักในแก้ววับๆแวมๆ คนซื้อก็ต้องพกไฟฉายมาส่องดูของเอาเอง เขาเรียกตลาดวัดดวง เพราะซื้อขายกันแบบตาดีได้ตาร้ายเสีย

ส่วนไอ้ที่เขาเรียกตลาดนัดขโมย เพราะมีเรื่องเล่ากันว่ามาจากนายตำรวจคนหนึ่งโดนยกเค้ารถส่วนตัว ด้วยความโมโหจึงพาลูกน้องสำรวจตลาดนัดคลองถม ปรากฎว่าเจอเครื่องเสียงรถยนต์ตัวเองวางขายอยู่จริงๆ เลยสั่งกวาดล้างใหญ่โตเลย อีกเรื่องคือมีหนุ่มคนหนึ่งเดินไปดูเครื่องเสียงรถยนต์ พบว่ามีรุ่นเดียวกับของตัวเอง สภาพยังใหม่ แถมราคายังถูกกว่าโขเลย  จึงตัดสินใจซื้อกะว่าจะไปติดใส่รถภรรยา พอเดินกลับไปที่รถก็พบว่าเครื่องเสียงที่ซื้อมานั้นเป็นเครื่องเสียงของตัวเองที่เพิ่งถูกขโมยไปนี่แหละ ภาษาที่นี่เขาเรียกเจ้าที่แรง”พ่อค้าหนุ่มใหญ่หัวเราะลั่น

โชคชัยมองว่าตลาดมืดคลองถมเป็นศูนย์รวมสินค้าครบวงจร รองรับคนทุกกลุ่ม

“ยกตัวอย่างถ้าคุณจะเปิดร้านอาหารสักร้าน มาเดินที่นี่คุณจะพบว่ามีสินค้าทุกอย่างที่ตอบโจทย์จริงๆ ตั้งแต่หลังครัว เช่น เตาแก๊ส เตาอบ ซิงก์ กะทะ หม้อ  ถ้วยชามช้อนส้อม เคาน์เตอร์ ยันเครื่องคิดเลข โคมไฟ ผ้าปูโต๊ะ เฟอร์นิเจอร์ตกแต่งหน้าร้านเลย

เคล็ดลับการเลือกของให้ถูกใจ ผมจะไปรอจับตลาดเช้าที่เขาจะเริ่มวางแผงตั้งแต่เช้าวันเสาร์ ของดีๆเยอะ พ่อค้าบางคนไม่รู้มูลค่าที่แท้จริงของสินค้า ภาษาคนขายของเรียก ตกควาย หมายถึงไม่รู้จริง ไม่เชี่ยวชาญ ขายผิดราคา อย่างเช่น ซาเล้งไปเก็บของเก่ามาขายคิดแค่ว่าได้กำไรสัก 200-300 บาทก็คุ้มแล้ว หาไม่รู้ว่ามูลค่าปลายทางของมันอาจไปถึงหลักหมื่นหลักแสนเลยก็ได้”

โรงเรียนวิชาซื้อขายต่อรอง

เสียงโหวกเหวกโวยวายต่อรองราคาระเบ็งเซ็งแซ่ไม่ต่างอะไรจากท่วงทำนองเพลงมาร์ชประจำคลองถม บางครั้งดุเดือดเลือดพล่านราวกับโต้วาที บางคราเชือดเฉือนกันด้วยคำพูดเจ็บแสบ เต็มไปด้วยการชิงไหวชิงพริบหักเหลี่ยมกันยิ่งกว่าวงไพ่โป๊กเกอร์ ทั้งหมดนี้คือเสน่ห์ของตลาดมืดคลองถมที่ใครไม่เคยมาก็คงไม่รู้

สุรัชต์ สุดแสงสุก ศิลปินอิสระ แฟนพันธุ์แท้อีกคนหนึ่งของตลาดมืดคลองถม เขาบอกว่า ตลาดมืดคลองถมเปรียบเหมือนโรงเรียนสอนวิชาซื้่อขายต่อรอง ครูคือพ่อค้าท่าทางซอมซ่อ แต่เก๋าลายคราม คล้ายปรมาจารย์ในนวนิยายจีนกำลังภายใน

“ในหมู่นักสะสมของเก่ามีคำพูดคำพูดนึงว่า ต้องโง่ก่อนถึงจะฉลาด หมายถึงมือใหม่ทุกคนล้วนเคยถูกหลอกขายของเก๊กันทั้งนั้น เพราะยังไม่เชี่ยวชาญ ดูไม่เป็น ต้องอาศัยใจกล้าหน้าด้าน ถามมันดะให้หายสงสัย พอรู้มากเข้าก็ยากที่จะตกหลุมพราง

เสน่ห์ของตลาดคลองถมคือ ความธรรมดา ไม่มีต้องมีฟอร์ม พูดจาถูกคอก็คุยกัน บรรยากาศมีแต่มิตรภาพ ลูกค้าบางคนห่ามมา พ่อค้าก็กวนตีนกลับไป แต่พอสนิทสนมไว้ใจกัน บางทีจะมีการเก็บของไว้ให้ เพราะรู้ว่าลูกค้าชอบอะไร ทั้งที่ยังไม่รู้จักชื่อกันด้วยซ้ำ เคล็ดลับการซื้อของคือ ต้องมาบ่อยจนคุ้นหน้า ความคุ้นจะทำให้ทุกอย่างง่ายขึ้นครับ”

สำหรับเขา การเดินตลาดคลองถมเหมือนเดินตามลายแทงไปเรื่อยๆ ต้องเบียด แทรก มุด มุง เสาะแสวงหาเข้าไปในตรอกซอยซอกหลืบ จนกว่าจะเจอขุมทรัพย์ ทั้งสนุก ตื่นเต้น ไม่เหมือนตลาดแห่งอื่นแน่นอน

พอกันที! ความไร้ระเบียบ

พื้นที่ย่านคลองถม เขตพลับพลาไชย เป็นอีกจุดหนึ่งของกรุงเทพฯที่ถูกร้องเรียนจากประชาชนว่าสร้างความเดือดร้อนรำคาญมาช้านาน

ไล่ตั้งแต่ถนนหลวง ถนนวรจักร ถนนเจริญกรุง ถนนเสือป่า ถนนพลับพลาไชย ถนนมหาจักร ถนนยมราชสุขุม ถนนศรีธรรมราช และถนนเจ้าคำรพ รวม 9 ถนน มีผู้ค้ามากกว่า 2 พันราย ทั้งในส่วนที่เป็นร้านค้าในตึกแถวและหาบเร่แผงลอยบนทางเท้า ปัญหานานัปการจึงตามมาอย่างชุลมุลวุ่นวาย

“เพื่อนผมคนหนึ่งมีบ้านอยู่บริเวณนั้น เสาร์-อาทิตย์นี่ไม่ต้องพูดถึง รถจอดหน้าบ้านตัวเองแท้ๆ โดนไล่เหมือนหมูเหมือนหมา ไม่ไปก็ไม่ได้ ไม่งั้นสีถลอกแบบจับมือใครดมไม่ได้ ที่จอดรถก็มีปัญหาโดนขโมยยางอะไหล่ทุกเสาร์อาทิตย์ บางคนโดนโจรขึ้นบ้าน 3-4 ครั้ง โดนฉกวิทยุไปจากห้อง จากคนที่ผ่านไปผ่านมาชุลมุนกันอยู่หน้าบ้าน พอไหวตัวก็หายไปกับฝูงชนแล้ว ขยะมูลฝอยเหม็นเน่า แมลงสาบเดินกันเพลิดเพลิน รถพยาบาลจะลำเลียงคนเข้า-ออกจากโรงพยาบาลกลางก็รอกันไป จนคนไข้หน้าเขียวหน้าเหลืองกว่าจะผ่าเข้ามาได้”ประชาชนผู้เดือดร้อนรายหนึ่งกล่าวอย่างไม่พอใจ

เจ๊พร ชาวบ้านย่านคลองถม บอกว่า ทุกคืนวันเสาร์ต้องใช้คำว่า “มั่ว”กันเละเทะ

“กลุ่มพ่อค้าที่มีตึกแถวตัวเองขายตอนกลางวันนั่นไม่เท่าไหร่  เขาดูแลพื้นที่ของเขาเรียบร้อย ที่เป็นปัญหาส่วนใหญ่คือพ่อค้าที่ปูเสื่อแบกะดินขายตามรอบนอกๆมากกว่า บางคนไม่มีมารยาท ไม่ดูแลพื้นที่ตัวเอง คิดจะถุยน้ำลายตรงไหนก็ถุย ขยะก็ไม่เคยเก็บเอามากองสุมๆไว้หน้าบ้าน บางครั้งได้กลิ่นฉี่เหม็นคลุ้งไปหมด พูดตรงๆนะชาวบ้านเขาไม่มีความสุขมานานแล้ว ขอคืนความสุขสักทีเถอะ”

อย่างไรก็ตาม พล.ต.ต.วิชัย สังข์ประไพ ที่ปรึกษาผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร เผยว่า แนวทางการจัดระเบียบพื้นที่ตลาดคลองถม จะห้ามไม่ให้ผู้ค้าหาบเร่ตั้งวางแผงค้าบนทางเท้าตลอดทั้งวัน ขณะที่ร้านค้าในตึกแถว อาคารพาณิชย์ จะต้องไม่มีการต่อเติมร้านค้าล้ำเข้ามาในบริเวณทางเท้าอย่างเด็ดขาด ล่าสุดได้เตรียมพื้นที่รองรับผู้ค้าย่านคลองถมไว้แล้ว ประกอบด้วย ตลาดสายใต้เก่า ตลาดสนามหลวง 2 ตลาดจตุจักร 2 เป็นต้น

มุมมองของพ่อค้าตลาดมืดคลองถมอย่างโชคชัย มองว่า หากย้ายไปพื้นที่ใหม่ บรรดาพ่อค้าแม่ค้ามีสิทธิ์เจ๊งสูง เนื่องจากต้องหาทำเลใหม่ เสี่ยงต่อการเสียลูกค้าประจำไป เพราะหาไม่เจอ หรืออาจไม่ตามไปซื้อ เพราะเดินทางไปมาลำบาก

“ร้านที่เคยอยู่รวมกัน แบบว่าไปที่เดียวจบ ต่อไปคงกระจัดกระจาย ไม่สามารถรวมกันเป็นกลุ่มก้อนได้เหมือนเดิม ที่สำคัญ บรรยากาศการซื้อขายแบบตลาดมืดคลองถมจะไม่มีให้เห็นอีกแล้ว”

ความเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญของตลาดมือคลองถม ตลาดขายของเก่าและของมือสองที่เต็มไปด้วยเรื่องราวและความทรงจำ ย่อมส่งผลกระทบใหญ่หลวงต่อวิถีชีวิตของผู้เกี่ยวข้องทุกคน ไม่ว่าจะเป็นชาวบ้านในพื้นที่ พ่อค้าแม่ค้า และนักท่องเที่ยวอย่างมิอาจหลีกเลี่ยง ไม่นานเกินรอ