คิดถึงร้านเช่าหนัง

โดย...อินทรชัย พาณิชกุล

คุณไม่ได้เข้าร้านเช่าหนังมานานเท่าไหร่แล้วครับ

ในยุคที่ทุกอย่างง่ายดายไปเสียหมด จะมีสักกี่คนที่ยังมีความสุขกับการเดินเข้าร้านเช่าหนัง ที่สำคัญยังมีร้านเช่าหนังหลงเหลืออยู่สักกี่ร้านเชียว

วันก่อนผมคิดอยากจะหาหนังมาดูในวันหยุดสงกรานต์ เลยขับรถไปที่ร้านเฟมวีดีโอ ท่าพระจันทร์ ร้านเช่าหนังในตำนานที่คอหนังทุกคนต่างคุ้นเคย

บรรยากาศก็เหมือนๆ เดิม แอร์เย็นๆ เงียบสงบ คนละเรื่องกับภายนอก หนุ่มสาวคาดว่าน่าจะเป็นนักศึกษาของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์หรือไม่ก็มหาวิทยาลัยศิลปากรกำลังยืนเลือกดีวีดี บางคนเดินเข้ามาถามชื่อหนังกับเด็กเฝ้าร้าน อีกสองคนนั่งพูดคุยวิพากษ์วิจารณ์หนังเรื่องล่าสุดที่เพิ่งดูมาอย่างออกรส

เจ้าของร้านเป็นชายไทยเชื้อสายจีน อายุอานามราวๆ 55 ปี หน้าดุแต่ใจดี แกรู้จักหนังทุกแผ่นในร้านชนิดที่เอ่ยชื่อมาก็บอกได้ทันทีว่ามีหรือหมด เล่าให้ฟังว่าร้านเฟมวีดีโอเปิดมาเป็นปีที่ 26 แล้ว เปิดขึ้นในยุคที่เครื่องเล่นวิดีโอเป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ทุกบ้านต้องมี และการเช่าวิดีโอมาดูที่บ้านเป็นกิจกรรมพักผ่อนยอดนิยมของ
คนไทย พ.ศ.นั้น

สมัยนั้นเรียกได้ว่าทุกปากซอยต้องมีร้านเช่าวิดีโอ ลูกค้าหมุนเวียนเข้ามาตลอดทั้งวัน หนังยอดนิยมหนีไม่พ้นพวกหนังฝรั่งฮอลลีวู้ด หนังฮ่องกง ตลกคาเฟ่ โดยเฉพาะหนังจีนกำลังภายในนี่ถึงขนาดมีคนมาเคาะประตูร้านกลางดึกขอให้เปิดเช่า เพราะติดงอมแงมจริงๆ

แน่นอนว่าธุรกิจที่เชื่อมโยงกับเทคโนโลยีย่อมมีความผันผวนอย่างคาดไม่ถึง วิกฤตครั้งแรกของร้านเช่าวิดีโอคือ เมื่อครั้ง พ.ร.บ.ภาพยนตร์และวีดิทัศน์ประกาศใช้อย่างเข้มงวด ต้องเรียกหนังเป็นร้อยๆ ม้วนกลับมาเซ็นเซอร์เบลอภาพเสียใหม่ แต่ไม่หนักใจเพราะเป็นเรื่องกฎหมายที่ต้องปฏิบัติตาม ทว่าวิกฤตครั้งรุนแรงที่สุดที่ทำให้ร้านเช่าหนังล้มหายตายจากไปเป็นจำนวนมากคือ ยุคเปลี่ยนผ่านจากเครื่องเล่นวิดีโอมาเป็นวีซีดี

ทันทีที่เครื่องเล่นวีซีดีพลิกโฉมประวัติศาสตร์วงการหนัง เครื่องเล่นวีซีดีมีราคาถูกเข้าถึงง่าย แผ่นซีดีก็ราคาไม่แพง แถมคุณภาพคมชัดกว่า ความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นอย่างไม่ทันตั้งตัวราวคลื่นยักษ์สึนามิ คนแห่กันเปลี่ยนมาใช้เครื่องเล่นวีซีดี ร้านเช่าหนังขนาดเล็กหลายร้านที่สู้ไม่ไหวพากันปิดตัวถ้วนหน้า

น้ำเสียงตอนที่เล่าว่าม้วนวิดีโอเก่าๆ ที่อุตส่าห์เก็บไว้เป็นพันๆ ม้วนมูลค่านับล้านบาทกลับต้องมานั่งชั่งกิโลขายได้เงินมาเพียงไม่กี่หมื่น ช่างน่าสะเทือนใจยิ่ง

ณ เวลานี้ วันที่ร้านเช่าหนังแทบจะเหลือน้อยลงทุกที ประหนึ่งลมหายใจสุดท้ายก่อนจะสิ้นชีวิต จะปรับตัวปรับใจอย่างไร จะสู้ต่อหรือหันไปทำมาหากินอย่างอื่น เฮียแกยิ้มพลางเล่าให้ฟังว่าเมื่อปีก่อนได้ประกาศล้างสต๊อกลดราคาหนังทั้งร้าน มีคนเอาไปพูดกันว่าร้านเฟมวีดีโอจะปิดตัว กลายเป็นกระแสใหญ่โตในโลกโซเชียล ส่งผลให้คนรักหนังแห่กันมาอุดหนุน ถามไถ่ให้กำลังใจถึงร้านอย่างมืดฟ้ามัวดิน

“เหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้ผมมีเรี่ยวแรง มีกำลังใจที่จะทำต่อ”

หัวใจยังสู้ แม้ค่าเช่าที่มีแนวโน้มว่าจะแพงขึ้นเรื่อยๆ ไหนจะค่าลิขสิทธิ์หนัง ค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าลูกจ้าง แกเปลี่ยนจากระบบ “เช่า-คืน” ที่อาจเป็นข้อจำกัดให้ใครหลายคนที่ไม่สะดวกเรื่องเวลาและการเดินทางมาเป็น “ขายขาด” พร้อมเปิดแผงขายเหรียญกษาปณ์และธนบัตรเล็กๆ หน้าร้านเป็นรายได้เสริมแกบอกว่าขอแค่พออยู่พอกินไปแบบนี้ก็พอแล้ว ไม่ได้หวังร่ำรวยอะไร เพราะเข้าใจว่ายุครุ่งเรืองของร้านเช่าหนังได้ผ่านไปนานแล้ว

ความสุขในวันนี้ของเฮียอยู่ตรงการได้เห็นลูกค้าหน้าเก่าๆ ยังแวะเวียนมาเลือกหาหนังไปดู นอกจากนี้ลูกค้าหน้าใหม่ๆ คนหนุ่มสาวที่รักการดูหนังก็ถือว่าเข้ามาสร้างชีวิตชีวาให้แก่ร้าน

“ร้านเช่าหนังจะตายไหม ผมว่าไม่ถึงขนาดตายเรียบ แต่อาจจะเหลือน้อยมากๆ อย่างในอเมริกา ยุโรปก็ยังมีร้านเช่าหนังอยู่นะ เสน่ห์ของร้านเฟมวีดีโอคือเป็นแหล่งรวมหนังเก่าแก่หายาก หนังนอกกระแสที่หาซื้อไม่ได้ตามร้านใหญ่ๆ เราก็ต้องใช้ความเป็นเสน่ห์ เป็นเอกลักษณ์ของร้านนี่แหละเป็นจุดขาย”

วันนั้น ผมได้หนังกลับมาดูที่บ้านถึง 8 แผ่น ใช้เวลาเลือกสรรอย่างพิถีพิถัน หยิบปกขึ้นมาดูทีละเรื่อง พลิกอ่านช้าๆ ไม่รีบชร้อน สงสัยอะไรก็ถามพี่เฝ้าร้านซึ่งตอบคำถามได้แทบจะทุกเรื่องสมเป็นคนดูแลร้านวิดีโอ

ใครไม่เคยไปนั่งยองๆ เลือกหนัง ดูปกหนัง อ่านเรื่องย่อ คุยเรื่องหนังกับเจ้าของร้านวิดีโอ คงนึกไม่ออกว่าความสุขของคนที่ชอบดูหนังไม่ใช่แค่การได้ดูหนังที่ชอบ หากแต่ยังรวมถึงการได้เข้าไปเที่ยวในร้านเช่าหนัง จมอยู่กับมันชั่วโมงแล้วชั่วโมงเล่าอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยและเสียดายเวลาเลยแม้แต่น้อย