ทิวลิปบานที่ระยอง

โดย...อานิก อัมระนันทน์

ปลายสัปดาห์ที่แล้ว ได้มีโอกาสไปชมสวนดอกทิวลิปสวยสะพรั่งที่ จ.ระยอง กิจกรรมปลูกไม้เมืองหนาวนี้ไม่ใช่การฝืนธรรมชาติ แต่จะเป็นการต่อยอดผลพลอยได้การขนส่งก๊าซธรรมชาติที่เรียกว่า LNG (Liquefied Natural Gas) หรือก๊าซธรรมชาติเหลวที่เกิดพลังงานความเย็น (Cold Energy) สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้

จากเดิมที่ก๊าซธรรมชาติขนส่งได้เฉพาะทางท่อ ต่อมามีการพัฒนาเทคโนโลยีโดยเปลี่ยนก๊าซธรรมชาติให้เป็นของเหลว (LNG) แล้วขนทางเรือข้ามมหาสมุทรไปยังประเทศผู้ใช้

ก๊าซที่ผลิตขึ้นมาจากใต้พิภพจะผ่านการแยกสิ่งเจือปนและองค์ประกอบต่างๆ ออกไป เช่น น้ำ คาร์บอนไดออกไซด์ สารพิษอย่างปรอท กำมะถัน เป็นต้น ส่วนใหญ่จะเหลือเป็นก๊าซมีเทน (Methane) แล้วนำเข้ากระบวนการทำให้เป็นของเหลว (Liquefaction) โดยลดอุณหภูมิลงถึงระดับลบ 160 องศาเซลเซียส เมื่อเป็นของเหลวแล้วปริมาตรจะลดลงประมาณ 600 เท่า ทำให้สะดวกที่จะใส่เรือขนส่งไปได้

เมื่อถึงประเทศผู้นำเข้า LNG จะเข้าสู่กระบวนการทำให้เป็นก๊าซ (Re-gasification) ด้วยการเพิ่มอุณหภูมิเป็น 10-25 องศาเซลเซียส แล้วจึงนำก๊าซเข้าระบบท่อขนส่งถึงผู้ใช้ต่อไป ใช้เป็นเชื้อเพลิงในภาคอุตสาหกรรม ขนส่ง และการผลิตกระแสไฟฟ้า

การแยกสิ่งปลอมปนต่างๆ ออกก่อนการแปรสถานะทำให้ LNG เป็นก๊าซที่ไม่มีกลิ่น ไม่มีสี ไม่เป็นพิษ ไม่มีฤทธิ์กัดกร่อน และเป็นก๊าซที่มีคุณภาพสะอาดมาก

กระบวนการ Re-gasification แบบปกติมักจะปล่อยความเย็นทิ้งไปกับน้ำทะเลที่ใช้เป็นสื่อในการเพิ่มอุณหภูมิ แต่เพื่อใช้พลังงานความเย็นให้เป็นประโยชน์ ผู้นำเข้าจะพัฒนาการใช้งานที่เหมาะสม 

ในญี่ปุ่นมีการใช้ประโยชน์ความเย็นจาก LNG หลายวิธี เช่น ผลิตกระแสไฟฟ้าแบบไม่ต้องใช้การเผาไหม้ของเชื้อเพลิง (Organic Rankine Cycle) มีจุดเด่นคือไม่มีการปล่อยของเสีย (Emission) แต่ลงทุนค่อนข้างสูง 

ใช้ร่วมในกระบวนแยกอากาศเพื่อผลิตออกซิเจนและไนโตรเจนเหลว ทำให้ลดการใช้พลังงานไฟฟ้าลงประมาณ 30%

ใช้ในอุตสาหกรรมห้องเย็น (Cold Storage) เช่น เก็บปลาทูน่า

ประเทศไทยเริ่มนำเข้า LNG ในปี 2554 และจากแผนบริหารจัดการก๊าซธรรมชาติ 2558-2579 จะนำเข้าเพิ่มมากขึ้นจนถึง 22 ล้านตัน/ปี ในปี 2579 คิดเป็น 71% ของการใช้ก๊าซในประเทศ เนื่องจากก๊าซธรรมชาติที่ผลิตได้ในประเทศและที่ซื้อจากเมียนมาจะลดลงเรื่อยๆ ในขณะที่การใช้เพิ่มขึ้นๆ ถึงแม้กระทรวงพลังงานมีแผนจะลดการพึ่งพาก๊าซธรรมชาติจากปัจจุบัน 68% เป็น 37% ในปี 2579ก็ตาม

ปตท.จึงได้เริ่มพัฒนาการใช้ประโยชน์จากพลังงานความเย็นคู่ขนานไปกับการเติบโตของการนำเข้า เพื่อให้พร้อมใช้งานเมื่อมีการนำเข้าในปริมาณที่สูง ถือเป็นการเดินตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เกี่ยวกับการใช้ทรัพยากรด้านพลังงานอย่างคุ้มค่าและได้ประโยชน์สูงสุด โดยเริ่มการวิจัยพัฒนา 2 โครงการตั้งแต่ปลายปี 2554

1.พัฒนาเทคโนโลยีการกักเก็บและเคลื่อนย้ายความเย็น ปตท.ร่วมกับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี พัฒนาการออกแบบอุปกรณ์และคัดเลือกสารกักเก็บความเย็น

2.พัฒนาการปลูกไม้เมืองหนาว ปตท. ร่วมกับหน่วยงานในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ นำพลังงานความเย็นจาก LNG ที่นำเข้าจากต่างประเทศ มาร่วมกับการใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่งเป็นผลผลิตพลอยได้ของโรงแยกก๊าซธรรมชาติที่ระยอง ซึ่งทำการแยกก๊าซที่ผลิตได้ในอ่าวไทย 

การเพิ่มคาร์บอนไดออกไซด์ในโรงเพาะชำให้มีความเข้มข้นสูงขึ้นพอเหมาะกับความเข้มของแสงและอุณหภูมิของอากาศ จะทำให้อัตราการสังเคราะห์ด้วยแสงสูงขึ้น พืชจะเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ออกดอกออกผลเร็ว และออกดอกออกผลนอกฤดูกาลได้ด้วย

งานแสดงไม้เมืองหนาวที่ระยองจะมีจนถึงวันที่ 16 เม.ย. ดอกไม้ที่เด่นที่สุด คือ ทิวลิปสายพันธุ์ “ยักษ์” (Giant Tulip) ที่มีปริมาณมาก หลากสีหลายพันธุ์ ตั้งแต่สีเหลือง ชมพู ส้ม แดง ไปจนสีม่วงเข้มที่เรียกว่า “ทิวลิปราชินีเที่ยงคืน” (Queen of Night tulip) ทิวลิปส่วนหนึ่งมาจากหัวที่ออกดอกในเมืองไทยเป็นรอบที่ 3 ซึ่งน่าจะปรับสภาพเข้ากับบ้านเราได้ดีขึ้น และหัวเก่าก็มักออกหัวใหม่ด้วย

เด่นรองลงมา คือ ลิลลี่ มีทั้งแบบที่ปกติพบเห็นตามแจกัน และที่สวยแปลกตา คือ ลิลลี่กลีบ 3 ชั้นสีชมพูกลิ่นหอมหวน ส่วนด้านผลไม้มีน้อยมากๆ เจ้าหน้าที่บอกว่าพื้นที่จำกัด แต่ที่นิทรรศการมีรูปสตรอเบอรรี่เกรด A ที่เคยส่งตัวอย่างไปห้างใหญ่มาแล้ว

นอกจากนี้ จะมีการพัฒนาอุตสาหกรรมห้องเย็นด้วย เพื่อรองรับการผลิตผลไม้ซึ่งเป็นพื้นฐานเศรษฐกิจดั้งเดิมรอบๆ ระยอง นอกจากทำห้องให้เย็น ยังจะมีการควบคุมสัดส่วนบรรยากาศ ได้แก่ ปริมาณออกซิเจน คาร์บอนไดออกไซด์ เอทิลีน และไนโตรเจนให้เหมาะสมและคงที่ เพื่อชะลอการสุก การเสื่อมสภาพ เช่น อ่อนนิ่ม และเน่าเสีย รวมถึงช่วยควบคุมเชื้อโรคบางชนิดด้วย ทำให้สามารถยืดอายุการเก็บรักษาผักผลไม้ให้นานขึ้น ส่งผลดีต่อเกษตรกรไม่ว่าจะจำหน่ายในประเทศหรือส่งออก

การแสดงจัดขึ้นในโรงเรือนปรับอากาศกว้างใหญ่ภายในสวนสมุนไพรสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ซึ่งมีการออกร้านของชุมชนท้องถิ่นจำนวนมากด้วย ปตท.จะมอบรายได้จากค่าเข้าชม (40 บาท/คน) ให้โรงพยาบาลบ้านฉาง โดยไม่หักค่าใช้จ่าย