รับปริญญาของหลานๆ

โดย...ซิวซี แซ่ตั้ง

ลูกๆ บอกว่าผมเป็นคนรุ่นสงครามโลก ซึ่งเป็นช่วงอดอยาก อดทนสูง เชื่อผู้นำ ไม่ต้องถามทำตามคำสั่ง ยุคของลูกๆ ผม ซึ่งเกิดหลังสงครามโลก (พ.ศ. 2489-2507) เป็นยุค Baby Boomers หรือเรียกว่ารุ่น BB เป็นยุคก่อร่างสร้างตัว จะเป็นคนทำงานอย่างเดียว เพื่อสร้างความมั่นคง มีบ้านมีอาหารเลี้ยงครอบครัว

ยุคหลานหรือลูกคนท้ายๆ เกิดในช่วง พ.ศ. 2508-2523 เป็นยุคที่มีบ้าน มีอาหารกินเพียงพอ จะเป็นคนที่ต้องการจุดสมดุลระหว่างการทำงานกับชีวิตครอบครัว ซึ่งทางประชากรศาสตร์ เราเรียกคนยุคนี้ว่า คนรุ่น X (Generation X) และหลานๆ ที่เกิดช่วง พ.ศ. 2523-2540 นั้น เป็นคนยุค Y (Generation Y) จะเป็นคนที่แสวงหางานที่ตัวเองชอบ มีความอดทนน้อยกว่ารุ่นพ่อแม่ จัดสรรเวลางาน ชีวิตส่วนตัวและชีวิตสังคมในจุดที่สมดุล คนยุค Y เป็นคนคล่อง ถ้าเก่งและทำงานกับองค์กรที่มีระบบดี จะเข้าไปร่วมพัฒนาองค์กรได้รวดเร็วมากทีเดียว บุคลิกของคนหลายรุ่นอยู่ร่วมกันต้องมีปัญหาบ้าง ต้องเข้าใจและปรับตัวเข้าหากัน จะได้มีความสุขตามสมควร

มองกลับมาที่เมืองไทย ธุรกิจครอบครัวของผมมีความเป็นปึกแผ่นดี มีทรัพย์สินส่วนรวมหรือส่วนกลางพอสมควร หนี้สินก็มีไม่น้อย ต้องบริหารจัดการให้ดีกับทุกๆ ฝ่าย

ทรัพย์สินส่วนกลางของครอบครัวคนจีนเรียกว่า กงแก แต่คนจีนในไทยนิยมเรียกว่า กงสี ข้อดีของกงสีคือ การอยู่รวมกันของครอบครัว มีทรัพย์สิน มีธุรกิจหลายอย่างร่วมกัน ถ้ามีการบริหารจัดการดีย่อมได้เปรียบ ทำให้ส่วนรวมเจริญก้าวหน้าไปได้มากกว่าการแบ่งแยกทรัพย์สินกระจัดกระจายไปเป็นของแต่ละคน เหมือนเป็นกลุ่มบริษัทก็ดีกว่าเป็นบริษัทเดี่ยว กลุ่มบริษัทเกื้อกูลระหว่างกันไปมา เสริมกำลังให้กันและกันได้เป็นทวีคูณ

หนึ่งบวกหนึ่งไม่เท่ากับสอง อาจเป็นสามสี่ห้า ในทางกลับกัน ถ้าคนในครอบครัวมีปัญหากันแล้วไม่แยกแยะธุรกิจกับเรื่องส่วนตัวออกมาให้ชัดเจน ผู้หลักผู้ใหญ่ใช้แต่อารมณ์ สมาชิกแก่งแย่งชิงดีชิงเด่นกันใช้อารมณ์เหนือเหตุผล ไม่อดทนที่จะพูดคุยกัน หนึ่งบวกหนึ่งไม่เท่ากับสอง อาจเป็นหนึ่งหรือศูนย์หรือติดลบ สำหรับคำว่า “ยุติธรรม” หลายคนมักหมายถึง แบ่งเท่าๆ กัน ความจริง อาจแบ่งให้คนเก่งได้มาก บางครั้งอาจแบ่งให้คนอ่อนแอได้มาก รวมถึง ความสามารถในการจ่ายของธุรกิจครอบครัวและปัจจัยต่างๆ โดยรอบคอบยุติธรรม ควรยุติธรรมตามธรรมชาติที่ควรเป็นของมัน

ดังนั้นในการสร้างให้สมาชิกในครอบครัวเป็นคนดีมีความรู้ ดูแลตัวเองในทุกสถานการณ์ได้เป็นสิ่งสำคัญ ถ้าทุกอย่างเข้ากันได้ก็มาร่วมงานกับกงสี ถ้าไม่เอื้อกันหรือเข้ากันไม่ได้ก็ไปทำงานกับบริษัทอื่น จะไปรับราชการ สร้างธุรกิจของตนเอง ประกอบอาชีพอิสระ หรือจะผจญภัยแบบผม ทำอะไรก็ได้ที่สุจริต ไม่เบียดเบียนผู้อื่น สร้างความสุขให้ตัวเอง ให้ครอบครัว หรือคนอื่นในสังคม ก็ถือว่าเป็นการทำความดีทั้งสิ้น

ผม ภวัฒน์ และลูกๆ ที่โตพอ มักจะคุยถึงครอบครัวต่างๆ ทั้งที่ประสบความสำเร็จสูง อย่างกลุ่มซีพี กลุ่มเซ็นทรัล และที่ประสบปัญหาอย่างมากในการจัดการธุรกิจและมรดกของครอบครัว ที่ปรากฏในหน้าหนังสือพิมพ์ ครอบครัวของคนที่เรารู้จักจากละครโทรทัศน์ รวมทั้ง การเชิญผู้มีความรู้ด้านการจัดการธุรกิจครอบครัวมาให้ความรู้ในการจัดการธุรกิจครอบครัว ซึ่งก็มีปัญหาให้ขบคิด บางเรื่องก็แก้ไขได้ทันที บางเรื่องก็ต้องใช้เวลา บางเรื่องก็ไม่มีคำตอบที่สมบูรณ์แบบ คิดดีทำดีพูดดี อะไรๆ ก็น่าจะไปได้ดีเอง

ทุกวันนี้ลูกๆ ของผมส่วนใหญ่ก็ทำงานกับบริษัทในกลุ่มในตำแหน่งกรรมการผู้จัดการบ้าง ผู้อำนวยการบ้าง หลาน 3-4 คน ก็เข้ามาร่วมงานในตำแหน่งบัญชี ฝ่ายขายและฝ่ายอื่นๆ ในบริษัทในเครือ ภวัฒน์และน้องๆ มีการประชุมกันบ่อยๆ ในการกำกับดูแลบริษัทในเครือและบริษัทร่วมทุน ซึ่งมีมากกว่า 25 บริษัท ทั้งในและต่างประเทศ ผมภูมิใจมาก

อีกอย่างหนึ่งผมคิดว่า ผมมีบุญที่ลูกๆ ทุกคนดำรงตนอยู่ด้วยความสมถะ พอเพียง และไม่โลภ บริษัท ตะวันออกโปลีเมอร์ ตั้งโดยผมกับภวัฒน์ เมื่อปี 2521 ผมเป็นต่างด้าว จึงถือหุ้นแค่ 30 เปอร์เซ็นต์ ภวัฒน์ถือหุ้น 70 เปอร์เซ็นต์ เมื่อเวลาผ่านไป มีการเพิ่มทุนอยู่เสมอ ผมแบ่งหุ้นที่ถืออยู่ให้ลูกๆ ที่เริ่มเป็นผู้ใหญ่ทุกคน ภวัฒน์ก็แบ่งหุ้นที่ถืออยู่ให้น้องๆ จนกระทั่งเมื่อ 3-4 ปีก่อน ผมแบ่งหุ้นให้ลูกๆ จนหมด ภวัฒน์เองก็แบ่งหุ้นให้น้องๆ ตามอายุงาน จนตัวเองเหลืออยู่ 20 กว่าเปอร์เซ็นต์

ผมมีความสุขมากที่ตลอดหลายสิบปีที่ผ่านมา ครอบครัวไม่ต้องมาทะเลาะกันเรื่องหุ้น เรื่องเงินๆ ทองๆ แม้แต่ครั้งเดียว บางครั้งแบ่งให้ก็เกี่ยงรับ เป็นอะไรที่ทำให้ผมมีความสุขลึกๆ มาโดยตลอด ตอนนี้หลานๆ ก็ทยอยกันจบการศึกษาระดับปริญญาตรี ปริญญาโท เหมือนรุ่นลูกๆ ผม หลานบางส่วนไปทำงานกับบริษัทเอกชนข้างนอกเป็นมืออาชีพไป บางส่วนช่วยงานของครอบครัวของเขา และบางส่วนมาร่วมงานกับกลุ่มบริษัท ตะวันออกโปลีเมอร์ ผมดีใจที่ธุรกิจมีคนสานต่อและมั่นใจว่าจะเจริญเติบโตต่อไป

(อ่านต่อฉบับวันอาทิตย์หน้า)