สังคมไร้เงินสด

โดย...นันทิยา วรเพชรายุทธ

หากพูดถึง “สังคมไร้เงินสด” หรือ Cashless Society บางคนอาจยังคิดว่าเป็นเรื่องไกลตัวที่เกิดขึ้นได้ก็เฉพาะในประเทศพัฒนาแล้วฝั่งตะวันตก เช่น สวีเดน ที่ประกาศเป้าหมายจะเป็นประเทศแรกที่ปลอดการใช้เงินสด

ทว่า ในขณะที่เราอาจยังไม่ทันรู้ตัว สังคมรอบๆ ตัวเราก็กำลังขยับเข้าสู่ภาวะที่ไม่ใช้เงินสดกันมากขึ้น เราสั่งซื้อหนังสือออนไลน์ผ่านการตัดบัตรเครดิต หรือซื้อเสื้อผ้าในเฟซบุ๊กผ่านการเงินโอนเงินเอทีเอ็มเข้าบัญชีผู้รับ นั่งแกร็บแท็กซี่ไปกินข้าวเย็นโดยจ่ายผ่านแอพพลิเคชั่นที่ตัดผ่านบัตรเดบิต และใช้ช่องทางพร้อมเพย์รับเงินภาษีคืนใน 1 วัน

เหล่านี้คือสิ่งที่กำลังเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วในเวลาเพียงไม่ถึง 2 ปี และปัจจุบันนี้ บริษัทที่ทำแพลตฟอร์มรับชำระเงินออนไลน์ ซึ่งไม่ใช่ธนาคารที่เป็นคนกลางผูกขาดแบบเดิมๆ อีกต่อไป ก็กำลังขยายตัวอย่างรวดเร็วไปทั่วโลก และไปไกลกว่ายุคเทลโค หรือยุคที่ค่ายโทรศัพท์มือถือลงมาเล่นในตลาดนี้ เพราะตลาดได้เปิดกว้างสำหรับบริษัทฟินเทคมากขึ้น  

ในประเทศไทยเองก็มีรายใหญ่ เช่น อาลีเพย์ จากค่ายอาลีบาบาของจีนที่เข้ามารุกตลาดไปแล้ว และตามมาติดๆ ล่าสุดกับ ซัมซุง เพย์ จากเกาหลีใต้ ซึ่งการชำระเงินแบบนี้ใช้เพียงแค่สมาร์ทโฟนที่ลงแอพพลิเคชั่นผูกบัญชีให้เรียบร้อย ก็จะทำหน้าที่เป็นกระเป๋าสตางค์ออนไลน์ (Smart wallet) ไปในตัว ซึ่งนี่คือสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นในกรุงเทพฯ ตามหัวเมืองใหญ่ และทยอยไปตามพื้นที่ต่างๆ ตามการขยายตัวของสมาร์ทโฟนและอินเทอร์เน็ต

เราเคยคิดกันว่าคงมีแต่เด็กรุ่นใหม่เจนวายขึ้นไปที่ใช้ของอะไรแบบนี้ ชาวบ้านทั่วไปไม่น่าจะปรับตัวรับได้ แต่อยากให้เห็นตัวอย่างหนึ่งที่ประเทศอินเดียก่อนค่ะ

ปกติแล้ว ชาวบ้านร้านตลาดทั่วไปเขาก็มีวิถีชีวิตใช้เงินสดตามปกติ คือเป็นคนละโลกกับบังกาลอร์ ที่เปรียบเสมือนซิลิคอน วัลเลย์ ของอินเดีย แต่เมื่อเจอสถานการณ์บีบบังคับกรณีที่รัฐบาลประกาศยกเลิกแบงก์ 500 และแบงก์ 1,000 ไปเมื่อช่วงปลายปีที่แล้ว ชาวอินเดียจำนวนมากต้องหันเข้าหาทางเลือกใหม่โดยใช้แอพพลิเคชั่นชำระเงินผ่านสมาร์ทโฟนกัน ที่ฮอตฮิตที่สุดก็คือ Paytm ที่มียอดการใช้งานเพิ่มขึ้นถึง 435% ทั่วประเทศ ไม่เว้นแม้แต่ร้านขายถั่วทอดข้างทาง และกลายเป็นการปรับพฤติกรรมครั้งใหญ่ให้คนทั่วไปเปิดรับเทคโนโลยีแคชเลสกันมากขึ้น ไม่คิดว่าเป็นเรื่องไกลตัวอีก

ในจีนเองก็มีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วในช่วงตรุษจีน 1-2 ปีมานี้ โดยเฉพาะการให้อั่งเปาอิเล็กทรอนิกส์กัน โดยในบรรดาเหตุผลร้อยแปดทั้งความปลอดภัยที่ไม่ต้องพกเงินสดทีละมากๆ หรือความสะดวกสบายนั้น คนจีนจำนวนมากยังใช้เพราะชื่นชอบเทคโนโลยีใหม่ ซึ่งพวกเขาเห็นว่าเป็นเรื่องที่น่าสนุกอีกด้วย

สังคม (ทยอย) ไร้เงินสดเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้จริง และกำลังเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วอย่างที่อาจไม่ทันเฉลียวใจค่ะ