อานุภาพมันฝรั่ง (1)

โดย...ม.ล.อัจฉราพร ณ สงขลา

ตลาดมันฝรั่งทอดเป็นตลาดของขบเคี้ยวขนาดใหญ่ในโลก

 ในประเทศไทยตลาดมันฝรั่งทอดเป็นการต่อสู้กันระหว่าง 2 ผู้ผลิตและจำหน่ายรายใหญ่ คือ Lay’s จากค่าย PepsiCo กับ Testo จากค่าย BJC (Berli Jucker) ชิงส่วนแบ่งการตลาดมูลค่า 9,000 ล้านบาท 

Lay’s ยังครองตลาดอันดับ 1 ในไทย มีโรงงานผลิต 3 แห่ง คือที่ ลำพูน นิคมอุตสาหกรรมโรจนะ และที่ระยอง

ขณะนี้ Lay’s มีการขยายตัวที่ 30% ซึ่งกำลังจะเพิ่มการผลิตขึ้นไปอีก

มันฝรั่งทอดเป็นของกินที่มีมนตราตัวจริง แม้นักโภชนาการจะเตือนคนชอบกินมันฝรั่งทอดอาจได้รับแคลอรีและเกลือมากเกินไปจนทำให้มีผลต่อสุขภาพ

แต่ไม่ว่าใครก็ใคร...

พอฉีกถุงหยิบมันฝรั่งทอดใส่ปากกลับกลายเป็นว่า ชิ้นเดียวไม่เคยพอ และคำเตือนทุกอย่างก็ถูกลืมไปหมด

ขณะนี้ อเมริกา ฝรั่งเศส สหราชอาณาจักร เป็นตลาดบริโภคมันฝรั่งทอดที่ใหญ่ในโลก มันฝรั่งทอดเป็นสินค้าขบเคี้ยวที่ทำเงินตัวจริง ไปเดินที่นั่นจะเห็นยี่ห้อหลากหลายละลานตาไปหมด

ถุงมันฝรั่งขนาดที่เรียกกันว่า Party Size! ใช้เป็นหมอนหนุนหัวได้เลยค่ะ

รสชาติมันฝรั่งทอดแต่ละตลาดในโลก จะมีรสมาตรฐานของสินค้าที่ขายดีติดตลาดอยู่แล้วเป็นตัวยืน เช่น รสคลาสสิก ชีส ซาวครีม ฯลฯ และจะมีรสชาติที่เป็นแฟชั่นหรือรสเฉพาะท้องถิ่นและเทศกาลแทรกเข้ามา

รสชาติแปลกๆ เหล่านี้เป็นการกระตุ้นตลาดอย่างมีประสิทธิภาพ อาจปรับเปลี่ยนไปตามจังหวะและฤดูกาล ทำให้คนรู้สึกว่าตัวสินค้ามีความตื่นเต้น น่าติดตาม น่าลิ้มลองอยู่ตลอดเวลา

คุณสมบัติที่ใช้ขับเคลื่อนในการตลาดของมันฝรั่งทอดนั้นมีอยู่ 2 ประเด็นที่ชัดเจน คือลักษณะแผ่นมันฝรั่งทอดและรสชาติ ซึ่งมีการนำมาแตกประเด็นกันต่อไป

ลักษณะแผ่นมันฝรั่งทอดอาจผลิตเป็น แผ่น เรียบ หยัก ลูกคลื่น หนา บาง...โรย ปาปริกา สาหร่าย ฯลฯ

ส่วนด้านรสชาตินั้นก็ผลิตรสแปลกใหม่ออกมาต่อเนื่อง เช่น ที่เมืองไทยมีรสแซ่บเวอร์ ที่ปากีสถานมีรส Masala ที่อังกฤษเคยมีรสแกงเผ็ดไทย ที่อเมริกาเคยมีรสยาสีฟัน ฯลฯ   

แน่นอนว่ากิจกรรมสนับสนุนการตลาดเป็นเรื่องสำคัญ ตัวอย่างกิจกรรมที่น่าสนใจในอเมริกาเป็นที่ฮือฮากันมาก คือให้คนประกวดสูตรรสมันฝรั่งทอดในรายการ

“Do us a flavor” ... “ผลิตรสให้เรา”

เป้าหมายเพื่อให้คนทั่วไปร่วมกันคิดรสใหม่ให้กับมันฝรั่ง เพื่อทางบริษัทจะนำไปปรุงขาย 4 รส เป็นการเปิดกิจกรรมทางการตลาดใหญ่

จากนั้นเมื่อได้รสที่คัดเลือกแล้วก็นำไปผลิตออกขาย แล้วให้ผู้บริโภคทั่วประเทศร่วมกันโหวตกันทางสื่อโซเชียลว่ารสไหนถูกใจที่สุด

คนคิดและผลิตรสที่ได้รับโหวตสูงสุดรับเงินไป 1 ล้านเหรียญสหรัฐ ไม่น้อยเลยค่ะ 30 กว่าล้านบาทเชียวนะคะ

กิจกรรมสนับสนุนการขายอย่างนี้ได้ผล จัดกันหลายหนแล้ว ปีนี้ก็จัดอีก

ช่างคิดจริงๆ ค่ะ...

มันฝรั่งทอดเป็นสินค้าขายดีตัวจริง ในร้านเขาจะวางให้เห็นได้ชัดเจน ไม่มีการนำไปวางในจุดซ่อนเร้นต้องค้นหาเด็ดขาด

แต่ขณะที่มันฝรั่งทอดโหมขายกันเพลินก็ต้องระวังหลังอยู่ตลอดเวลาเหมือนกัน เพราะสังคมอีกกลุ่มหนึ่งยังเห็นว่ามันฝรั่งทอดเป็นปัจจัยช่วยทำให้เกิดโรคหลายอย่าง และกลุ่มอนุรักษ์ก็บอกว่าถุงที่ใส่มันฝรั่งทอดที่กลายเป็นขยะสร้างปัญหาให้กับโลกปีละมากมาย

บนเขาเอเวอเรสต์ก็ยังเจอถุงมันฝรั่งทอดยี่ห้อดัง

มันขึ้นไปได้ยังไง...

ส่วนสำคัญที่สุดของมันฝรั่งทอดนั้นคือหัวมันฝรั่ง

หัวมันฝรั่งนั้นมาจากพืชชนิดหนึ่ง มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกาใต้ในแถบเทือกเขาแอนดีส คนที่นั่นปลูกกันมานานแล้ว แต่อาจจะปลูกกันหลังรู้จักปลูกข้าวโพด มันฝรั่งได้กลายเป็นอาหารประเภทแป้งอีกอย่างที่ให้พลังงานสำหรับคนในทวีปอเมริกาใต้ และที่นั่นยังมีพืชตระกูลมันหลากหลาย สีแปลกๆ ขนาดต่างๆ ตั้งแต่ขนาดเท่าหัวแม่มือถึงขนาดใหญ่กว่ากำปั้น

แอนดีสเป็นถิ่นมหัศจรรย์บนผืนโลกจริงๆ ค่ะ 

พวกสเปนนำพืชที่เรียกว่า Patata หรือมันฝรั่ง ออกมาจากแอนดีสในทวีปอเมริกาใต้กลับมาปลูกในยุโรป พวกยุโรปนำมันฝรั่งไปปลูกแพร่หลายในโลก แต่ก็ไม่ได้รับความนิยมเหมือนข้าวโพด

ไม่มีเค้าเลยค่ะ ว่าต่อมามันฝรั่งจะกลายมาเป็นอาหารหลักชนิดหนึ่งของคนทั่วโลก และกลายเป็นขนมขบเคี้ยวขายกันถล่มทลายได้อย่างนี้

คนยุโรปนำพืชจากเทือกเขาแอนดีสชนิดนี้มาปลูกไว้สนุกๆ เพื่อเอาไว้คุยหรืออวดชาวบ้านกันว่าเป็นพืชจากต่างถิ่น ปล่อยให้มันงอกข้างบ้านไปยังงั้น

แต่ก็ไม่กล้ากิน

แม้จะรู้กันมาว่าคนพื้นเมืองที่อเมริกาใต้กินมันฝรั่งกันเป็นอาหารหลัก แต่คนยุโรปไม่ไว้ใจ กลัวว่ามันมีพิษ จึงได้แต่ปลูกเพื่อเป็นอาหารให้สัตว์เลี้ยงกิน

อย่างไรก็ตาม มันฝรั่งก็ได้กระจายพันธุ์แพร่หลายไปตามที่ต่างๆ เรื่อยๆ ในฐานะอาหารสัตว์

แต่คนยากจนในยุโรปที่อดอยากไม่มีอาหารกินกลับสังเกตเห็นว่า 

เอ ... สัตว์เลี้ยงกินมันฝรั่งแล้ว มันไม่ยักกะตายนี่นา

ตกเข้าหน้าหนาวพวกคนยากจนไม่มีอาหารกินก็ไปขุดมันฝรั่งที่เขาปลูกไว้เลี้ยงสัตว์มากินมั่ง คนยากจนในยุโรปนี่แหละเป็นกลุ่มประชากรกลุ่มทดลองที่พิสูจน์ว่ามันฝรั่งเป็นอาหารที่คนบริโภคได้แล้วไม่ตาย

มันฝรั่งจึงเริ่มขยับสถานะจากอาหารสัตว์มาเป็นอาหารของคนระดับล่างหรือคนยากจน และมันฝรั่งก็กลายมาเป็นอาหารที่บอกถึงสถานะทางสังคม

มันฝรั่งคืออาหารสำหรับคนจน คนรวยจะเชิดไม่กินมันฝรั่งค่ะ

สถานภาพของมันฝรั่งเปลี่ยนแปลงอย่างจริงจังเมื่อคนฝรั่งเศสชื่อ Antoine-Augustin Parmentier ทำให้คนฝรั่งเศสและคนในยุโรปเปลี่ยนทัศนคติและพฤติกรรมในการบริโภคครั้งสำคัญ ทำให้คนหันมากินมันฝรั่งเป็นอาหารหลักได้อย่างไม่น่าเชื่อ

Antoine-Augustin Parmentier เป็นบุคคลที่ได้ตรึงมันฝรั่งไว้ให้อยู่ในจานอาหารของคนฝรั่งเศส และทำให้เกิดวัฒนธรรมการกินมันฝรั่งแพร่หลายไปทั่วโลกทุกวันนี้

(อ่านต่อวันเสาร์หน้าค่ะ)