นับถอยหลังจากลา ‘กระเบนราหู’ ที่กำลังจะกลายเป็นแค่ ‘ตำนาน’

โดย...ธนวัฒน์ เพ็ชรล่อเหลียน

ตามความเชื่อโบราณ ใครที่พบเห็นหรือจับ “ปลากระเบนราหู” จะต้องพานพบกับความวิบัติ-โชคร้าย แต่ในวันนี้ดูเหมือนว่าทุกอย่างกลับตาลปัตรโดยสิ้นเชิง เพราะผู้ที่กำลังเผชิญกับสถานการณ์อันเลวร้ายก็คือตัวของ “ปลากระเบนราหู” เสียเอง

เดิมที “ปลากระเบนราหูน้ำจืด” มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Himantura fluviatilis โดยมักพบในแม่น้ำสายใหญ่และทะเลสาบในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อย่างไรก็ตามในเวลาต่อมามีการศึกษาชนิดพันธุ์ปลาลงลึกในรายละเอียด “ปลากระเบนราหูน้ำจืด” จึงถูกบรรจุลงในอนุกรมวิธานปี ค.ศ. 1990 โดยให้ใช้ชื่อว่า Himantura chaophraya ตามชื่อสถานที่พบคือแม่น้ำเจ้าพระยา

ปลาชนิดนี้ ตัวเมียจะมีขนาดใหญ่กว่าตัวผู้และอาจมีน้ำหนักที่มากกว่าถึง 80 เท่า เป็นปลาที่ออกลูกเป็นตัว ครั้งละ 2-3 ตัว และนับเป็นปลากระเบนน้ำจืดขนาดใหญ่ที่สุดในโลก

ไม่น่าเชื่อว่าในประเทศไทยยังสามารถพบได้ในลุ่มน้ำแม่กลอง-บางปะกง เพราะขณะนี้ถูกสหภาพนานาชาติเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติและทรัพยากรธรรมชาติ (International Union for Conservation of Nature : IUCN) ขึ้นทะเบียนเป็นสัตว์ “หายากใกล้สูญพันธุ์”

ย้อนกลับไปช่วงประมาณปลายปี 2559 ปรากฏข่าวสลด เมื่อพบ “ปลากระเบนราหู” ตายเกลื่อนแม่น้ำแม่กลองติดต่อกันรวมเฉียดๆ 50 ตัว จากจำนวนประชากรทั้งหมดที่คาดว่าจะมีไม่เกิน 150 ตัว โดยบางตัวมีขนาดใหญ่มาก น้ำหนักตัวกว่า 200 กิโลกรัม

สำหรับสาเหตุของการตายจนเข้าสู่ภาวะ “เสี่ยงสูญพันธุ์” ไปจากประเทศไทย ก็คือสารพิษที่โรงงานอุตสาหกรรมปล่อยลงแม่น้ำ ซึ่งนับเป็นความสูญเสียที่ไม่อาจประเมินค่าและไม่ว่าใครก็ไม่อาจชดใช้

เรื่อยมาจนถึงช่วงต้นเดือน พ.ค. 2560 ปรากฏข่าวซ้ำรอยอีกครั้ง เมื่อชาวบ้าน จ.สมุทรสงคราม พบซากปลากระเบนราหูน้ำหนัก 80 กิโลกรัม ในสภาพเน่าลอยอยู่ในแม่น้ำแม่กลอง จนเข้าสู่ช่วงต้นเดือน มิ.ย. 2560 หรืออีกประมาณ 1 เดือนถัดมา ชาวบ้าน จ.ฉะเชิงเทรา ก็ได้พบกับซากปลากระเบนราหูลอยเน่ามากับกอผักตบชวาในแม่น้ำบางปะกงอีก 1 ตัว

ความตายโรยร่วงราวกับใบไม้ ปลากระเบนราหูกำลังจะสูญสิ้นไปจากโลกใบนี้

ท่ามกลางบรรยากาศแห่งความสลดซึ่งปกคลุมลำน้ำแม่กลอง-บางปะกง โดยไม่คลี่คลาย กลับพบ “ปลากระเบนราหู” ที่ยังรอดชีวิต ถูกกระทำชำเราอย่างสาหัสด้วยน้ำมือมนุษย์

สำนักข่าวสิ่งแวดล้อม (GreenNews) รายงานโดยอ้างอิงคำให้สัมภาษณ์ของ วิฑูรย์ ทองก้อน ผู้ประสานงานเครือข่ายภาคประชาชนกลุ่มเฉพาะกิจสมุทรสงคราม ตอนหนึ่งว่า ได้ติดตามพฤติกรรมของคนกลุ่มหนึ่งพบว่ามีการลักลอบตกปลากระเบนราหูเพื่อธุรกิจการท่องเที่ยว มีการจัดทัวร์พานักท่องเที่ยวชาวต่างชาติมาตกปลากระเบนราหูในลุ่มน้ำแม่กลอง และมีบริการตกปลากระเบนราหูขึ้นมาให้ถ่ายรูป ซึ่งทำให้ปลากระเบนราหูได้รับบาดเจ็บและบอบช้ำอย่างรุนแรง

มากไปกว่านั้น ยังพบว่าคนกลุ่มนี้มีการตกปลากระเบนราหูไปจำหน่ายตามใบสั่งอีกด้วย

“... พบว่านักตกปลากลุ่มนี้มักจะเข้ามาพร้อมกับนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติทุกครั้ง จึงเกิดข้อสงสัยว่ามีการทำเป็นธุรกิจหรือไม่ และยังพบด้วยว่าเรือทั้งหมดจะนำเข้ามาจอดไว้บริเวณรีสอร์ทแห่งหนึ่งใน ต.สวนหลวง อ.อัมพวา จ.สมุทรสงคราม และจากการสืบค้นข้อมูลผ่านอินเทอร์เน็ตทำให้พบกับเฟซบุ๊กชาวต่างชาติกลุ่มหนึ่งซึ่งเป็นลูกทัวร์ของขบวนการนี้ โดยมีการแชร์ภาพการตกปลากระเบนราหู และถือปลากระเบนราหูที่ได้รับบาดเจ็บโชว์ด้วย” นักอนุรักษ์รายนี้ ระบุ

“ปลากระเบนราหู” สัตว์ในตำนานที่กำลังจะสูญพันธุ์ไปจากประเทศไทย ในวันนี้ถูกลดทอนคุณค่าให้กลายเป็นเพียง “ของเล่น” ชั่วครั้งชั่วคราวของมนุษย์ หนำซ้ำยังถูกใช้สอยไปเพื่อผลประโยชน์ทางธุรกิจของกลุ่มคนใดกลุ่มคนหนึ่งเท่านั้น