จับตากกต.ขยับปมคุก5ปีเอกราช ช่างเหลาคดีโกงครู สิ้นสภาพสส.?

ภายหลังศาลจังหวัดขอนแก่นมีคำพิพากษาเมื่อวันที่ 16 เมษายน 2568 ให้จำคุก นายเอกราช ช่างเหลา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) จังหวัดขอนแก่น เขต 4 สังกัดพรรคภูมิใจไทย เป็นเวลานานถึง 5 ปี 93 เดือน ในความผิดฐานร่วมกันยักยอกทรัพย์ ปลอมเอกสารสิทธิ และใช้เอกสารสิทธิปลอม อันเนื่องมาจากคดีทุจริตเงินสหกรณ์ออมทรัพย์ครูขอนแก่น จำกัด มูลค่ามหาศาลกว่า 431 ล้านบาท 

แม้ว่านายเอกราชจะได้รับการประกันตัวในวงเงิน 3 ล้านบาท และทีมทนายความอยู่ระหว่างดำเนินการตามขั้นตอนทางกฎหมาย แต่สถานะสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของเขากลับตกอยู่ในความไม่แน่นอนอย่างยิ่ง

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 101 (6) ได้บัญญัติไว้อย่างชัดเจนว่า สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรสิ้นสุดสมาชิกภาพเมื่อ "ต้องคำพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุก แม้จะมีการรอการลงโทษ เว้นแต่เป็นการรอการลงโทษในความผิดอันได้กระทำโดยประมาท ความผิดลหุโทษ หรือความผิดทางการเมือง" 

จากบทบัญญัติดังกล่าว แม้คดีของนายเอกราชจะยังไม่ถึงที่สุด แต่การที่ศาลชั้นต้นได้มีคำพิพากษาให้จำคุกแล้ว ย่อมเป็นเหตุที่น่าพิจารณาว่าสมาชิกภาพ สส. ของเขาสิ้นสุดลงโดยผลของกฎหมายหรือไม่

แหล่งข่าวจากวงการกฎหมายวิเคราะห์ว่า แม้จะมีการให้ประกันตัว แต่เมื่อมีคำพิพากษาให้จำคุกโดยไม่มีข้อยกเว้นตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด สถานะ สส. ของนายเอกราชจึงอาจสิ้นสุดลงทันที อย่างไรก็ตาม ยังคงต้องรอการตีความอย่างเป็นทางการจากคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ซึ่งมีหน้าที่โดยตรงในการดำเนินการตามกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

สำหรับขั้นตอนการดำเนินการของ กกต. ในกรณีนี้ คาดการณ์ว่าจะเริ่มจากการรวบรวมข้อเท็จจริงและรายละเอียดของคำพิพากษาอย่างเป็นทางการ จากนั้นจะมีการพิจารณาข้อกฎหมายอย่างถี่ถ้วน 

หาก กกต. เห็นว่ามีข้อสงสัยในข้อกฎหมาย ก็อาจส่งเรื่องให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยเพื่อความชัดเจน เมื่อกระบวนการพิจารณาแล้วเสร็จ หากมีการวินิจฉัยว่าสมาชิกภาพ สส. ของนายเอกราชสิ้นสุดลงจริง กกต. จะต้องประกาศการสิ้นสุดสมาชิกภาพในราชกิจจานุเบกษา และดำเนินการจัดการเลือกตั้งซ่อมในเขตเลือกตั้งที่ 4 จังหวัดขอนแก่นต่อไป

ประเด็นที่น่าสนใจอีกประการคือ ก่อนหน้านี้ คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ได้เคยมีมติชี้มูลความผิดทางจริยธรรมอย่างร้ายแรงแก่นายเอกราชในกรณีทุจริตสหกรณ์ครูขอนแก่นแล้ว ซึ่งอาจเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ถูกนำมาประกอบการพิจารณาถึงความเหมาะสมในการดำรงตำแหน่งทางการเมือง

การสิ้นสุดสมาชิกภาพ สส. ของนายเอกราช หากเป็นไปตามที่คาดการณ์ จะส่งผลกระทบต่อจำนวน สส.ในสภาฯ และอาจนำไปสู่การแข่งขันทางการเมืองที่ดุเดือดในการเลือกตั้งซ่อม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่จังหวัดขอนแก่น เขต 4 ซึ่งพรรคภูมิใจไทยจะต้องเตรียมสรรหาผู้สมัครคนใหม่ลงชิงชัยเพื่อรักษาเก้าอี้ ส.ส. ในพื้นที่เดิม ท่ามกลางสถานการณ์ทางการเมืองที่ยังคงมีความผันผวน

ดังนั้น จึงต้องจับตาดูอย่างใกล้ชิดว่า กกต. จะมีมติและดำเนินการอย่างไรต่อไปในกรณีของนายเอกราชและผลกระทบที่จะเกิดขึ้นต่อภูมิทัศน์ทางการเมืองในอนาคตอันใกล้นี้