‘Devils Hole pupfish’ ปลาที่โดดเดี่ยวและแข็งแกร่งที่สุดในโลก
ปลาเดวิลล์โฮลขึ้นชื่อว่าเป็นปลาสุดแกร่ง พวกมันอาศัยอยู่ในพื้นที่ที่ขึ้นชื่อว่าเป็น ‘ที่สุด’ ของโลก ไม่ว่าจะแห้งแล้งที่สุดหรือร้อนที่สุด แต่ในปัจจุบันทั้งโลกเหลือปลาสุดแกร่งชนิดเพียง 263 ตัวเท่านั้น ทั้งยังเป็นสัตว์ที่กำลังตกอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์แบบวิกฤต
ปลาเดวิลล์โฮล (Devils Hole pupfish) ถือได้ว่าเป็นสิ่งมีชีวิตใต้น้ำที่มีความพิเศษมาก พวกมันอาศัยอยู่ในพื้นที่ที่ขึ้นชื่อว่าเป็น ‘ที่สุด’ ของโลก ไม่ว่าจะแห้งแล้งที่สุด ร้อนที่สุด ทั้งยังเป็นพื้นที่ต่ำที่สุดในสหรัฐฯอเมริกา กินพื้นที่ทั้งสองรัฐ คือแคลิฟอร์เนีย และ เนวาดา ‘อุทยานแห่งชาติหุบเขามรณะ (Death Valley National Park)’
ปลาเดวิลล์โฮล อาศัยอยู่ในถ้ำปีศาจ (Devil Hole) ขนาด 3 คูณ 6 เมตร ที่อุณหภูมิน้ำ 33 องศาเซลเซียสและมีออกซิเจนต่ำ นักวิจัยคาดว่าพวกมันอาศัยอยู่ในพื้นที่ดังกล่าวและแยกตัวออกจากสายพันธุ์อื่นมายาวนานนับ 20,000 ปี ซึ่งในปัจจุบันจำนวนปลาชนิดนี้เหลืออยู่แค่ 263 ตัวบนโลกเท่านั้น
ความแกร่งที่อาจไม่จีรังอีกต่อไป?
จากรายงานที่ถูกเผยแพร่ในวารสาร Proceedings of the Royal Society B นักวิทยาศาสตร์ชี้ว่าทั้งการอาศัยอยู่ในพื้นที่สุดโหด และแยกตัวออกมาจากสายพันธุ์อื่นอย่างสิ้นเชิง ทำให้จีโนมหรือรหัสทางพันธุกรรมของปลาเดวิลล์โฮลนั้นตรงกันถึง 58% หรือจะพูดให้เข้าใจง่ายๆคือพวกมันต้องสืบพันธุ์ในกลุ่มเครือญาติ โดยนักวิทยาศาสตร์คาดว่าการสืบพันธุ์ในลักษณะนี้ของปลาเดวิลล์โฮล อาจมีมานานราว 5-6 รุ่นแล้ว
ในงานศึกษาชิ้นใหม่นี้ นักวิจัยได้ทดลองลำดับจีโนมของปลาเดวิลล์โฮล 8 ตัว เทียบกับจีโนมตัวอย่างที่เคยเก็บไว้ตั้งแต่ปี 1980 ซึ่งพบว่าในปัจจุบันเจ้าปลาสุดแกร่งตัวนี้สูญเสียยีนบางชนิดที่จำเป็นต่อการอยู่รอดไปแล้ว เช่น ยีนที่เกี่ยวข้องกับการผลิตสเปิร์ม และยีนที่ช่วยให้พวกมันอยู่รอดในสภาวะที่มีออกซิเจนต่ำ แต่ถึงอย่างนั้นก็ยังเป็นเรื่องน่าแปลกใจสำหรับนักวิทยาศาสตร์ว่าพวกมันสามารถอยู่รอดมาจนถึงทุกวันนี้ได้อย่างไร?
ยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่าการสูญเสียยีนที่จำเป็นต่อการอยู่รอดนี้ จะส่งผลกระทบต่อพวกมันได้จริงหรือไม่ ทั้งนี้นักวิทยาศาสตร์ชี้ว่าจีโนมเป็นอะไรที่ค่อนข้างซับซ้อน พวกเขาวางแผนที่จะศึกษาพันธุศาสตร์ของเจ้าปลาชนิดให้ละเอียดขึ้น รวมถึงศึกษาว่าจะสามารถทำอย่างไรได้บ้างเพื่อให้ยีนที่หายไปกลับคืนมาในรุ่นหลังอีกครั้ง
สะท้อนปัญหาใกล้สูญพันธุ์
ปัญหาการสืบพันธุ์ในกลุ่มเครือญาติของสิ่งมีชีวิต ถือเป็นปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมที่สื่อให้เห็นถึงภาวะใกล้สูญพันธุ์ของสัตว์ชนิดต่างๆ ที่ผ่านมาไม่ได้มีแค่ปลาเดวิลล์โฮลเท่านั้นที่เผชิญกับวิกฤตดังกล่าว แต่ทั้งกอริลลาภูเขาในแอฟริกา เสือโคร่งในอินเดีย และหมาป่าในอุทยานแห่งชาติ Isle Royale รัฐมิชิแกน ต่างตกที่นั่งลำบาก เผชิญกับภาวะใกล้สูญพันธุ์ทั้งสิ้น
ตามรายงานขององค์การบริหารปลาและสัตว์ป่าแห่งสหรัฐ (U.S. Fish and Wildlife Service) การสืบพันธุ์ในกลุ่มเครือญาติของพวกปลามักเกิดจากการแยกตัวออกจากสายพันธุ์อื่น ซึ่งอาจมีปัญหาทางภูมิศาสตร์มาเกี่ยวข้อง และไม่กี่ปีต่อมาปัญหาจำนวนปลาในกลุ่มที่แยกออกมานี้ก็กลายเป็นปัญหาคอขวด
สัตว์สายพันธุ์แรกที่ได้รับความคุ้มครองในสหรัฐฯ
ด้วยความพิเศษและไม่เหมือนใครของปลาเดวิลล์โฮล พวกมันจึงเป็นสายพันธุ์แรกที่ถูกเพิ่มในพระราชบัญญัติสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ของสหรัฐฯในปี 1967 เท่านั้นยังไม่พอ ทางการยังประกาศการคุ้มครองพิเศษ ให้พื้นที่รอบถิ่นที่อยู่ของปลาเดวิลล์โฮลเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแห่งชาติ ภายในพื้นที่เจ้าหน้าที่จะติดกล้องทั้งบนบกและใต้น้ำเพื่อจับตาสอดส่องชีวิตพวกมันตลอด 24 ชั่วโมง
ทั้งยังติดรั้วเหล็ก รวดลวดหนาม และอุปกรณ์ป้องกันการบุกรุกอีกชั้น ในชนิดที่ว่าปลาเดวิลล์โฮลจะถูกตัดขาดจากโลกภายนอกอย่างสิ้่นเชิงเพื่อป้องกันการถูกรุกราน จนพวกมันขึ้นชื่อว่าเป็น ‘ปลาที่โดดเดี่ยวที่สุดในโลก’
Christopher Martin ผู้ทำการวิจัยในเรื่องนี้ให้ความเห็นว่า แม้สถานการณ์ในปัจจุบันของประชากรปลาเดวิลล์โฮลจะยังไม่ค่อยสู้ดี แต่ก็ต้องขอบคุณที่มนุษย์ยังยื่นมือเข้ามาช่วยพยุงสถานการณ์ดังกล่าว และไม่ทำให้จำนวนปลาเดวิลล์โฮลลดลงไปมากกว่านี้
ข้อมูลอ้างอิง: