“กรุงเทพฯ ขอนแก่น ยะลา” เมืองแห่งการเรียนรู้ของโลกโดย UNESCO

 

“เมืองต่าง ๆ ล้วนเป็นกุญแจสำคัญในการทำให้สิทธิด้านการศึกษากลายเป็นความจริงที่จับต้องได้สำหรับผู้คนทุกวัย ด้วยการเพิ่มสมาชิกใหม่ในครั้งนี้ เครือข่ายจึงประกอบด้วยเมืองสมาชิกทั้งหมด 356 เมืองจากทั่วโลก ที่ได้แบ่งปันความรู้เชิงปฏิบัติการและปูทางสำหรับโอกาสในการเรียนรู้ตลอดชีวิตสำหรับพลเมือง 390 ล้านคน” ออเดรย์ อาซูเลย์ ผู้อำนวยการใหญ่ยูเนสโก

 

“ยูเนสโก” (UNESCO) หรือ องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติประกาศรับรองให้ “กรุงเทพฯ ขอนแก่น ยะลา” เป็นสมาชิกเครือข่ายระดับโลกว่าด้วยเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโก เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2567 

 

 

สมาชิกใหม่ในเครือข่ายโลกของเมืองแห่งการเรียนรู้ (UNESCO Global Network of Learning Cities : GNLC) ของปี 2567 ที่ได้รับการประกาศมีทั้งหมด 64 เมืองจาก 35 ประเทศทั่วโลก ด้วยคุณสมบัติสำคัญ ได้แก่

 

• การเชื่อมโยงของสถาบันศึกษา สถาบันฝึกอบรม และสถาบันวัฒนธรรม และการมีส่วนร่วมของพันธมิตรที่หลากหลาย เช่น ตัวแทนจากภาครัฐ องค์กรภาคประชาสังคม และภาคเอกชน

 

• การเป็นเมืองที่สามารถระดมทรัพยากรในทุกภาคส่วน เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ที่มีคุณภาพในทุกช่วงวัยของชีวิต

 

• ขยายการใช้เทคโนโลยีการเรียนรู้สมัยใหม่ ซึ่งสอดคล้องกับการดำเนินงานเพื่อบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ (Sustainable Development Goals: SDGs)

 

ปัจจุบันประเทศไทยมีสมาชิกที่เป็นเครือข่ายระดับโลกด้านเมืองแห่งการเรียนรู้รวมทั้งสิ้น 10 เมือง ได้แก่ เชียงราย (เป็นสมาชิกเมื่อปี พ.ศ. 2562) เชียงใหม่ ภูเก็ต ฉะเชิงเทรา (เป็นสมาชิกเมื่อปี 2563) สุโขทัย พะเยา หาดใหญ่ (เป็นสมาชิกปี พ.ศ. 2565) และกรุงเทพมหานคร ขอนแก่น ยะลา ได้รับการรับรองให้เป็นสมาชิกล่าสุดในปี พ.ศ. 2567 นี้

 

รู้จัก เครือข่ายโลกของเมืองแห่งการเรียนรู้ (UNESCO Global Network of Learning Cities : GNLC)

เครือข่ายเมืองการเรียนรู้ระดับโลกของ UNESCO เป็นเครือข่ายระหว่างประเทศที่ประกอบด้วยเมืองต่างๆ ที่ประสบความสำเร็จในการส่งเสริม “การเรียนรู้ตลอดชีวิต” ในชุมชนของตน โดยมีเมืองแห่งการเรียนรู้ใหม่ๆ ได้รับการประกาศเพิ่มเข้าเป็นสมาชิกในเครือข่ายทุกปีการได้รับเลือกมาจากประวัติการปฏิบัติงานที่ดีและความคิดริเริ่มด้านนโยบาย ซึ่งเป็นข้อกำหนดเบื้องต้นที่สำคัญสำหรับการเป็น “เมืองแห่งการเรียนรู้”

 

เหตุผลและผลงานเด่นจากเว็บไซต์ UNESCO ที่ทำให้ กรุงเทพฯ ขอนแก่น ยะลา ได้รับเลือกจาก UNESCO ประกอบด้วยวิสัยทัศน์นโยบายและปฏิบัติการในด้านต่างๆ เช่น ความยั่งยืนและสุขภาวะ ความเท่าเทียมและความเสมอภาค ดังต่อไปนี้ 

กรุงเทพฯ มหานคร กับ Better Bangkok

กรุงเทพมหานครมุ่งมั่นที่จะเรียนรู้ตลอดชีวิตตามแผนพัฒนา 20 ปีและนโยบาย Better Bangkok ของผู้ว่าราชการจังหวัด โดยมีเป้าหมายระยะกลางคือการพยายามที่จะบูรณาการระบบการเรียนรู้ทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ เพื่อทำให้การศึกษายังคงเข้าถึงได้และก้าวไปพร้อมกับโลกสมัยใหม่ ส่วนเป้าหมายระยะยาวคือการมุ่งเน้นไปที่ระบบนิเวศการเรียนรู้ที่ยั่งยืนสำหรับทุกกลุ่มสังคม เมืองนี้ให้ความสำคัญกับการบูรณาการทรัพยากร การแบ่งปันความรู้ และเกณฑ์มาตรฐานสากล ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการมีส่วนร่วมกับ UNESCO GNLC

 

เนื่องจากความรู้ขยายออกไปนอกห้องเรียน กรุงเทพมหานครจึงจำเป็นต้องสร้างสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่มีคุณภาพ นี่เป็นการลงทุนที่ให้ผลตอบแทนสูง เพราะผู้คนคือทรัพยากรที่สำคัญที่สุดของเมือง -นายชัชชาติ สิทธิพันธ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร

 

นโยบาย แผนงาน และการนำไปปฏิบัติ 

ด้านความยั่งยืนและสุขภาวะ - กรุงเทพฯ บูรณาการความยั่งยืนและสุขภาวะผ่านโครงการริเริ่มต่างๆ ในโรงเรียนและชุมชน มีการนำโครงการต่างๆ เช่น การเป็นพลเมืองโลกเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน และ โรงเรียนในฐานะแหล่งโภชนาการที่มีคุณภาพ (Schools as a Source of Quality Nutrition) เพื่อส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดีของนักเรียน พื้นที่ส่วนกลาง รวมถึงพื้นที่สันทนาการชุมชนกรุงเทพมหานคร (กทม.) ที่ได้รับการปรับปรุงใหม่ ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางด้านสุขภาพและการเรียนรู้ตลอดชีวิต 

 

ด้านความเสมอภาคและความเท่าเทียม -  นอกเหนือจากการศึกษาฟรีแก่นักเรียนทุกคนในโรงเรียนในกรุงเทพมหานครแล้ว กรุงเทพฯ ยังเสนอเครื่องแบบฟรีและการสนับสนุนอื่นๆ เพื่อบรรเทาความลำบากสำหรับครอบครัวที่มีรายได้น้อยและปกป้องสิทธิในการศึกษาของเด็ก เมืองนี้มีแผนปฏิบัติการเพื่อจัดการกับเด็กและเยาวชนที่ไม่ได้เรียนหนังสือ โดยมุ่งเน้นไปที่เด็กและเยาวชนที่มาจากครอบครัวแรงงานข้ามชาติจากประเทศเพื่อนบ้าน ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของกลุ่มประชากรที่หลากหลายของกรุงเทพฯ 

 

ด้านการทำงานที่มีคุณค่าและการเป็นผู้ประกอบการ - มีหลักสูตรมากมายในกรุงเทพฯ ที่ฝึกอบรมสายอาชีพต่างๆ ให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาดงาน เช่น หลักสูตรการบริการโรงแรมที่ออกแบบโดยความร่วมมือกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในอุตสาหกรรม โครงการริเริ่ม Made in Bangkok สนับสนุนผู้ประกอบการในท้องถิ่น มีทั้งโครงการฝึกอบรมทักษะและโอกาสทางอาชีพสำหรับคนพิการ อำนวยความสะดวกให้กับโอกาสในการทำงานจากที่บ้านสำหรับผู้ทุพพลภาพ

 

แนวปฏิบัติที่ดี เช่น เทศกาลต่างๆ ใน  12 เดือน กรุงเทพฯ ใช้ประโยชน์จากวัฒนธรรมการเฉลิมฉลอง โดยมีโปรแกรมการเรียนรู้ที่หลากหลายในแต่ละเดือน ธีมต่างๆ แบบไทย ไทยในช่วงสงกรานต์ และ Bangkok Pride ในช่วงเดือนแห่งความภาคภูมิใจของทุกเพศสภาพ เป็นต้น

 

 

ขอนแก่นเมืองแห่งการเรียนรู้ "ห้องเรียน 360 องศา"

ขอนแก่นมีวิสัยทัศน์ จากกลยุทธ์การเรียนรู้ตลอดชีวิตที่ให้ความสำคัญกับการเข้าถึงการศึกษาและการเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างเท่าเทียมกัน ใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีและเทศกาลทางวัฒนธรรมต่างๆ เพื่อการเรียนรู้และการสร้างงานโดยมุ่งเน้นไปที่กลุ่มชายขอบ โครงการเฉพาะที่ตอบสนองความต้องการของเด็กที่มีปัญหาในการเรียนรู้ ภายใต้ UNESCO GNLC ขอนแก่นกำลังทำงานเพื่อพัฒนาแบบจำลองห้องเรียนแบบ 360° และสนับสนุนความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อมผ่านโครงการ Zero Waste School

 

นโยบาย แผนงาน และการนำไปปฏิบัติ 

ด้านความยั่งยืนและสุขภาวะ- ขอนแก่นมุ่งไปที่การทำงานร่วมกันระหว่างสุขภาวะที่ดีและการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของกลยุทธ์การศึกษาที่ยั่งยืน เมืองดำเนินการตรวจคัดกรองสุขภาพสำหรับนักเรียนและดำเนินโครงการริเริ่มเฉพาะด้าน เช่น โครงการครู แพทย์ และผู้ปกครอง เพื่อให้การสนับสนุนที่ครอบคลุมแก่นักเรียนที่มีความต้องการพิเศษ ซึ่งช่วยตอกย้ำความมุ่งมั่นของเมืองในการสร้างความเป็นอยู่ที่ดี

 

ด้านความเสมอภาคและความเท่าเทียม - โดยเฉพาะทางด้านการศึกษาและการไม่แบ่งแยกสำหรับทุกกลุ่มอายุ ด้วยโครงการริเริ่มต่างๆ เช่น “ห้องเรียน 360°” โดยมีเป้าหมายที่จะไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง โครงการเฉพาะทางมุ่งไปที่ผู้เรียนที่มีปัญหาเป็นพิเศษและเด็กที่มีปัญหาด้านสุขภาพ โดยเสนอโอกาสทางการศึกษาที่ปรับให้เหมาะสม ทุนการศึกษาสำหรับเด็กด้อยโอกาสทางเศรษฐกิจและการฝึกอบรมทักษะสำหรับกลุ่มชายขอบ

 

การทำงานที่มีคุณค่าและการเป็นผู้ประกอบการ - ขอนแก่นได้พัฒนายุทธศาสตร์ 3 ประการ เน้นองค์ความรู้ ตลาดงาน และโอกาสในการเป็นผู้ประกอบการในชุมชน โครงการริเริ่มที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ การจัดตั้งกองทุนและตลาด เช่น ตลาดตุงตัว(TUNG TUA Market) และโครงการฝึกอบรมทักษะ เช่น กลุ่มผ้าร่มเย็น ซึ่งมีเป้าหมายในการเสริมสร้างเศรษฐกิจระดับรากหญ้าและส่งเสริมการดำรงชีวิตที่ยั่งยืน 

 

แนวปฏิบัติที่ดี  “ห้องเรียน 360 องศา” โครงการริเริ่มนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อช่วยให้เทศบาลเปลี่ยนจากรูปแบบการเรียนรู้แบบเดิมไปสู่สังคมที่เน้นการเรียนรู้ตลอดชีวิต โครงการนี้ครอบคลุมโรงเรียน 11 แห่ง นักเรียน 9,012 คนตั้งแต่ระดับอนุบาลถึงมัธยมศึกษา รวมถึงศูนย์ดูแลเด็ก 11 แห่งที่มีนักเรียน 430 คน โดยมุ่งหวังที่จะทำให้ทุกคนสามารถเข้าถึงการศึกษาได้ 

 

ครู แพทย์ และผู้ปกครอง - โครงการนี้ให้การสนับสนุนแบบกำหนดกลุ่มเป้าหมายสำหรับนักเรียนที่มีความต้องการพิเศษ ด้วยความร่วมมือกับผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพและการศึกษา เทศบาลได้คัดกรองนักเรียน 9,012 คน โดยมีมากกว่า 1,000 คนที่ต้องการการสนับสนุนการเรียนรู้เพิ่มเติม โครงการริเริ่มนี้เน้นไปที่การประเมินส่วนบุคคลและการปรึกษาหารือกับแพทย์เพื่อพัฒนาวิธีการรักษาที่เหมาะสม

 

ยะลากับ “ห้องสมุดมนุษย์”

วิสัยทัศน์ด้านกลยุทธ์การเรียนรู้ตลอดชีวิตของยะลามีพื้นฐานมาจากแนวทาง 4 ระดับ ได้แก่ การสำรวจความต้องการ การวางแผน บุคลากรหลัก และการติดตามผล ซึ่งจัดทำโดยคณะกรรมการเมืองแห่งการเรียนรู้ยะลา ในระยะสั้นมีจุดมุ่งคือการทำความเข้าใจความต้องการการเรียนรู้ที่หลากหลายของทุกชุมชน และสร้างพื้นที่การเรียนรู้สีเขียวที่เข้าถึงได้โดยใช้ทรัพยากรของเทศบาล เช่น รถโรงเรียนและรถรางในเมือง เป้าหมายระยะยาว ได้แก่ การเปลี่ยนยะลาให้เป็น “เมืองแห่งการเรียนรู้อัจฉริยะ” ผ่านความร่วมมือจากหลายภาคส่วนและการใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยี ภายใต้กรอบ GNLC ของ UNESCO ยะลาให้ความสำคัญกับความร่วมมือสีเขียว การไม่แบ่งแยก และแนวปฏิบัติที่ยั่งยืน เพื่อจัดการกับความท้าทายด้านการศึกษาและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

 

สร้างเมืองแห่งการเรียนรู้ไร้ขีดจำกัด - นายพงศ์ศักดิ์ ยิ่งชนเจริญ นายกเทศมนตรีเมืองยะลา

 

นโยบาย แผนงาน และการนำไปปฏิบัติ 

ด้านความยั่งยืนและสุขภาวะ - ยะลาบูรณาการความยั่งยืนและสุขภาพเข้ากับกลยุทธ์การเรียนรู้โดยผสาน SDG 3 และ SDG 17 เข้ากับนโยบายการเรียนรู้ตลอดชีวิต เมืองได้พัฒนาพื้นที่การเรียนรู้สีเขียวและสโมสรสุขภาพที่เปิดให้ทุกคนใช้ มีการติดตามผลลัพธ์ด้านสุขภาพยะลายังให้ความสำคัญกับการสร้างพื้นที่สีเขียว เช่น สวนขวัญเมือง ส่งเสริมสิ่งแวดล้อมและความเป็นอยู่ที่ดีของชุมชน 

 

ด้านความเสมอภาคและความเท่าเทียม -  ผ่านการจัดลำดับความสำคัญของชุมชนที่มีช่องโหว่ ยะลาร่วมมือกับโรงเรียน มหาวิทยาลัย และกองทุนเพื่อสร้างความเท่าเทียมด้านการศึกษา โดยใช้กรอบการทำงานที่สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนข้อ 4, 10 และ 17 เพื่อจัดการกับความล้มเหลวทางการเรียนรู้จากโควิด-19 กลยุทธ์ต่างๆ ได้แก่ การปฐมพยาบาล พื้นที่การเรียนรู้สีเขียว และทุนการศึกษา โดยมุ่งเป้าไปที่การเชื่อมช่องว่างทางการศึกษาสำหรับเยาวชนที่ด้อยโอกาสทางเศรษฐกิจโดยเฉพาะ 

 

การทำงานที่มีคุณค่าและการเป็นผู้ประกอบการ - ยุทธศาสตร์ของจังหวัดยะลาในการส่งเสริมการทำงานที่มีคุณค่าและการเป็นผู้ประกอบการนั้นสอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนข้อ 8, 10 และ 11 เมืองยะลาอำนวยความสะดวกให้กับแพลตฟอร์มต่างๆ เช่น เทศกาลแฟชั่นมลายูยะลา เพื่อมอบโอกาสการเรียนรู้ให้กับแรงงานในท้องถิ่นและเยาวชน โครงการริเริ่มเหล่านี้สอนทักษะต่างๆ เช่น การออกแบบแฟชั่นที่ยั่งยืน ซึ่งเป็นช่องทางในการสร้างรายได้ในช่วงโควิด-19 นอกจากนี้ โครงการ “เมืองนกยะลา” ยังสนับสนุนกิจกรรมผู้ประกอบการที่ช่วยลดขยะอีกด้วย 

 

แนวปฏิบัติที่ดี - “ห้องสมุดมนุษย์” โครงการนี้มีการประชุมสภากาแฟทุกเดือน มีการตรวจสุขภาพและติดตามผลสำหรับผู้เรียน โดยทำหน้าที่เป็นเวทีสำหรับการสนทนาระหว่างกลุ่มทางสังคมที่หลากหลาย ซึ่งช่วยประเมินความต้องการการเรียนรู้ในท้องถิ่น โครงการริเริ่มนี้มุ่งเน้นไปที่การเรียนรู้ที่ไร้ขีดจำกัดในสภาพแวดล้อมที่ยั่งยืน ส่งผลให้ผู้เรียนเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลน้อยลง และส่งเสริมการแบ่งปันแนวคิดเกี่ยวกับพื้นที่การเรียนรู้สีเขียว 

 

“สัปดาห์การออกแบบมลายู” Pakaian Melayu Design Week โครงการริเริ่มนี้เน้นการเรียนรู้ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมตลอดชีวิตซึ่งครอบคลุมทุกกลุ่มทางสังคม มีจุดมุ่งหมายเพื่อรักษาประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องเสื้อผ้า ด้วยการผสมผสานวัสดุเหลือใช้และวัสดุมือสองเข้ากับกระบวนการเรียนรู้ ความคิดริเริ่มนี้ไม่เพียงส่งเสริมความยั่งยืนด้วยการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ แต่ยังสร้างโอกาสในการทำงานที่ดีอีกด้วย 

 

นอกจากนี้ก็ยังมี วงดุริยางค์เยาวชนยะลา ที่ก่อตั้งเมื่อ 14 ปีที่แล้ว ให้บริการการศึกษาด้านดนตรีแก่เยาวชนและครอบครัวในจังหวัดยะลา ด้วยความร่วมมือกับพันธมิตรรายสำคัญ เช่น โรงเรียนดนตรีในมหาวิทยาลัยของประเทศไทย โดยมีกองทุนเทศบาลเพื่อสนับสนุนเยาวชนที่ด้อยโอกาสทางเศรษฐกิจในการศึกษาดนตรีระดับมหาวิทยาลัย