เจาะโมเดล “โยโกฮามา Smart City” พับแผนสร้าง IR – “รีสอร์ตครบวงจร” เพราะอะไร?

อีกหนึ่งโมเดลของการพัฒนาเมืองที่โดดเด่นและโด่งดังของโลกก็คือ โยโกฮามา สมาร์ทซิตี้โมเดล (Yokohama Smart City Model - YSCM) ที่เริ่มพัฒนาเมืองท่าอุตสาหกรรมเก่าแก่แห่งนี้มาตั้งแต่ปี 2010 จนประสบผลสำเร็จถึงปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม โครงการ ที่เรียกว่า IR หรือ Integrated Resort – รีสอร์ตครบวงจร (ที่รวมกาสิโนไว้ด้วยในโมเดล เหมือน IR ของสิงคโปร์ และ โอซาก้า) ของโยโกฮามากลับไม่ประสบผลสำเร็จ ต้องมีอันล้มเลิกไป เป็นเพราะอะไร วันนี้โพสต์ทูเดย์พาไปหาคำตอบ

 

มินาโตะมิไร 21 หรือ MM เป็นย่านธุรกิจใจกลางของเมืองโยโกฮามา ประเทศญี่ปุ่น

 

โยโกฮามา เมืองใหญ่อันดับสองในญี่ปุ่น

จากจำนวนประชากร (ราว 3.7 ล้านคน) และพื้นที่ ตั้งอยู่บนอ่าวโตเกียวทางใต้ของกรุงโตเกียว มีความสำคัญเพราะเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และการค้าที่สำคัญของเขตมหานครโตเกียวตามแนวเขตอุตสาหกรรมเคฮิน

 

โยโกฮามาเป็นหนึ่งในเมืองท่าและเมืองอุตสาหกรรมเก่าแก่ที่เปิดทำการค้ากับชาติตะวันตกมานานกว่าร้อยปี หลังสิ้นสุดนโยบายปิดประเทศ (policy of national seclusion) หรือ ซาโกกุ (Sakoku) ในปี 1859 (พ.ศ.2402) เป็นที่รู้จักในฐานะเมืองท่าที่มีความเป็นสากลในยุคแรกๆ  ของการเปิดประเทศญี่ปุ่นหลังยุคโชกุน เริ่มมีสนามกีฬาสไตล์ยุโรป หนังสือพิมพ์ภาษาอังกฤษ ร้านขนมและการผลิตเบียร์แบบตะวันตก และเริ่มมีหนังสือพิมพ์รายวันตั้งแต่ปี พ.ศ. 2413 โยโกฮามาพัฒนาอย่างรวดเร็วในฐานะเมืองท่าที่โดดเด่นของญี่ปุ่น และปัจจุบันเป็นหนึ่งในเมืองท่าที่สำคัญรองจากโกเบ โอซาก้า นาโกย่า ฟุกุโอกะ โตเกียว และชิบะ

 

 

มากกว่านั้นยังเป็นศูนย์กลางอุตสาหกรรมไฮเทคในเขตมหานครโตเกียวและภูมิภาคคันโต เมืองนี้เป็นสำนักงานใหญ่ของบริษัทต่างๆ เช่น Isuzu, Nissan, JVCKenwood, Keikyu, Koei Tecmo, Sotetsu และ Bank of Yokohama สถานที่สำคัญที่มีชื่อเสียงในโยโกฮามา ได้แก่ มินาโตะมิไร 21, สวนอนุสรณ์นิปปอนมารุ, โยโกฮามาไชน่าทาวน์, ถนนช้อปปิ้งโมโตมาชิ, หอคอยทางทะเลโยโกฮาม่า, สวนยามาชิตะ และท่าเรือโอซันบาชิ

 

 

ด้วยความที่โยโกฮามาเป็นเมืองท่าอุตสาหกรรมเก่าแก่ส่งผลให้มีปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมและโครงสร้างพื้นฐานตามมาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ปัจจุบันเมืองท่าเก่าแก่นี้สามารถพัฒนาตัวเองให้กลายเป็นเมืองทันสมัยได้อย่างอัศจรรย์โดยใช้ แนวคิดฟื้นฟูเมือง (Urban Regeneration Model) อันโดดเด่นและกลายเป็นต้นแบบของการพัฒนาเมือง เช่น การพัฒนาเขตมินาโตะมิไร 21 (Minato Mirai 21) ให้เป็นศูนย์กลางเศรษฐกิจและนวัตกรรม และการปรับปรุงระบบขนส่งและพื้นที่สีเขียว เพื่อให้เมืองน่าอยู่มากขึ้น

 

 

โยโกฮามา สมาร์ทซิตี้โมเดล (Yokohama Smart City Model - YSCM)

เริ่มต้นพัฒนาอย่างจริงจังในช่วงปี 2010 และใช้เวลาพัฒนานานกว่า 10 ปี โดยมีการดำเนินโครงการต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน โดยได้รับเลือกให้เป็น “Future City” และ “Environmental Model City” ของรัฐบาลญี่ปุ่น จากการทดลองระบบพลังงานอัจฉริยะต่างๆ  เช่น Smart Grid และ พลังงานหมุนเวียน ไปจนถึงการติดตั้ง เซ็นเซอร์อัจฉริยะและระบบ IoT ในเมือง ก่อนจะขยายผลโครงการ (2015-2020) ไปยังพื้นที่ต่างๆ ของเมือง เช่น Minato Mirai 21 ปัจจุบัน โยโกฮามากำลังพัฒนาเทคโนโลยี Carbon Neutral City เพื่อเป้าหมายลดการปล่อยคาร์บอนให้เป็นศูนย์ ส่งเสริมเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) และ เชื่อมโยงเมืองเข้ากับ 5G และ IoT อย่างเต็มรูปแบบ

 

 

ทุกวันนี้ YSCM เป็นต้นแบบที่หลายเมืองทั่วโลกนำไปปรับใช้ โดยเฉพาะในด้าน พลังงานอัจฉริยะและการขนส่งที่ยั่งยืน ทำให้โยโกฮามาเป็นหนึ่งในเมืองอัจฉริยะชั้นนำของญี่ปุ่น โดยได้รับความร่วมมือจากทั้งภาครัฐบาลและภาคเอกชนร่วมกันพัฒนาภายใต้โครงการ Yokohama Smart City Project (YSCP) เพื่อเป้าหมายสร้างเมืองที่มีความยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจัง โดยเฉพาะในด้าน พลังงาน, การขนส่ง และการจัดการเมืองอัจฉริยะ

 

โยโกฮามาโมเดล (Yokohama Model) และ IR (Integrated Resort) “รีสอร์ตครบวงจร”

 

ในบริบทของ “เอ็นเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์” โยโกฮามาเคยเป็นหนึ่งในเมืองที่เสนอให้สร้าง IR (Integrated Resort) ซึ่งเป็นคอมเพล็กซ์ที่รวมรีสอร์ต โรงแรม ศูนย์ประชุม ร้านค้า และกาสิโนไว้ในที่เดียว

 

แต่แล้วในปี 2021 โยโกฮามาตัดสินใจยกเลิกแผนการพัฒนา IR เนื่องจากการคัดค้านของประชาชนและการเปลี่ยนแปลงนโยบายของผู้บริหารเมือง

 

 

Integrated Resort (IR) หรือ รีสอร์ตครบวงจร

เป็นโมเดลการพัฒนาโครงการขนาดใหญ่ที่รวมเอาธุรกิจหลากหลายประเภทไว้ในที่เดียว โดยมี กาสิโนเป็นองค์ประกอบหลัก พร้อมด้วยสิ่งอำนวยความสะดวกอื่นๆ เช่น โรงแรมหรู ศูนย์ประชุม ร้านค้าปลีก ร้านอาหาร สวนสนุก และสถานบันเทิงหลากหลาย

 

IR มีต้นกำเนิดมาจาก ลาสเวกัส สหรัฐอเมริกา ในช่วงศตวรรษที่ 20 จากการพัฒนารีสอร์ตกาสิโนขนาดใหญ่ที่มีโรงแรมและรวมความบันเทิงไว้แบบครบวงจร เช่น Caesars Palace และ The Venetian ปัจจุบันโมเดล IR ในรูปแบบสมัยใหม่ ได้รับความนิยมมากขึ้นใน สิงคโปร์ และ มาเก๊า

 

โยโกฮามาตัดสินใจ ยกเลิกโครงการรีสอร์ตครบวงจร หรือ "รีสอร์ตกาสิโน" ในปี 2021 ด้วย 3 เหตุผลหลัก

 

1. การคัดค้านจากประชาชน ประชาชนในโยโกฮามาส่วนใหญ่ ไม่เห็นด้วยกับการเปิดกาสิโน เนื่องจากกังวลเกี่ยวกับปัญหาสังคม เช่น การติดการพนัน และผลกระทบต่อครอบครัว อาชญากรรมที่อาจเพิ่มขึ้น เช่น การฟอกเงินและกลุ่มอาชญากรรมผลกระทบต่อภาพลักษณ์ของเมือง ซึ่งเป็นศูนย์กลางการท่องเที่ยวและที่อยู่อาศัย

 

กระทั่งมีการรณรงค์ “No Casino in Yokohama” และการสำรวจความคิดเห็นแสดงให้เห็นว่าคนส่วนใหญ่ไม่สนับสนุนโครงการ

 

2. การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง ในการเลือกตั้งนายกเทศมนตรีเมืองโยโกฮามา ปี 2021 นายกเทศมนตรีคนใหม่ ทาเคฮารุ ยามานากะ (Takeharu Yamanaka) ชนะการเลือกตั้งด้วยนโยบาย ต่อต้านกาสิโน และสัญญาว่าจะยุติโครงการ IR และเมื่อเขาเข้ารับตำแหน่งในเดือนสิงหาคม 2021 เขาก็ประกาศถอนตัวจากแผน IR ทันที

 

3. ความไม่แน่นอนของอุตสาหกรรมกาสิโนในญี่ปุ่น โครงการ IR ของญี่ปุ่นเผชิญกับความล่าช้าและข้อจำกัดที่เข้มงวด เช่น การเรียกเก็บภาษีสูงสำหรับธุรกิจกาสิโน การควบคุมการเข้าถึงของประชาชนญี่ปุ่นเพื่อลดปัญหาการพนัน การแข่งขันจากประเทศอื่นที่มี IR เช่น สิงคโปร์ มาเก๊า และเกาหลีใต้ นักลงทุนและผู้พัฒนา เช่น Las Vegas Sands ถอนตัวออกจากโครงการในญี่ปุ่นเพราะเห็นว่าข้อบังคับเข้มงวดเกินไป

 

สรุป

การยกเลิกโครงการ IR ของโยโกฮามาเกิดจาก แรงกดดันของประชาชน การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง และความไม่แน่นอนของนโยบายกาสิโนในญี่ปุ่น ทำให้เมืองตัดสินใจมุ่งเน้นไปที่การพัฒนาเศรษฐกิจและการท่องเที่ยวในรูปแบบอื่นแทน

 

และถึงแม้ว่าโยโกฮามาจะไม่เดินหน้ากับโครงการกาสิโน แต่เมืองนี้ยังคงให้ความสำคัญกับการพัฒนาโครงการเอ็นเตอร์เทนเมนต์และพื้นที่เชิงพาณิชย์ เช่น

• Minato Mirai 21: ย่านธุรกิจและความบันเทิงขนาดใหญ่ที่มีแลนด์มาร์กสำคัญ เช่น Landmark Tower และ Red Brick Warehouse
• Yokohama Cosmo World: สวนสนุกกลางเมือง
• Pacifico Yokohama: ศูนย์ประชุมและนิทรรศการขนาดใหญ่

 

ดังนั้น หากพูดถึงโยโกฮามาโมเดลในแง่ของเอ็นเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์ จะหมายถึงการพัฒนาเมืองที่ผสมผสานพื้นที่เชิงพาณิชย์ ความบันเทิง และความยั่งยืนโดยไม่พึ่งพากาสิโนเป็นศูนย์กลาง

 

 

 

หมายเหตุ:

การพัฒนา IR ในระดับโลก

• ลาสเวกัส (สหรัฐอเมริกา) – ต้นกำเนิดของกาสิโนรีสอร์ต เช่น Bellagio, MGM Grand
• มาเก๊า (จีน) – เมืองหลวงแห่งการพนันของเอเชีย มีรีสอร์ตขนาดใหญ่ เช่น The Venetian Macao, Galaxy Macau
• สิงคโปร์ – เปิดตัวโมเดล IR ที่ทันสมัยและมุ่งเน้นการท่องเที่ยว เช่น Marina Bay Sands และ Resorts World Sentosa
• ญี่ปุ่น (ยังไม่เกิดขึ้นจริง) – รัฐบาลญี่ปุ่นเคยผลักดัน IR เพื่อกระตุ้นการท่องเที่ยว เช่นในโยโกฮามาและโอซาก้า แต่โครงการในบางเมืองถูกยกเลิกเนื่องจากการคัดค้านจากประชาชน แต่เมื่อปลายปีที่ผ่านมาญี่ปุ่นเริ่มสร้าง “โอซากา ไออาร์” (Osaka IR) รีสอร์ตกาสิโนแห่งแรกของประเทศ ด้วยงบฯลงทุนราว 1.27 ล้านล้านเยน (ประมาณ 300,180 ล้านบาท) โดยคาดว่าจะเปิดได้ในปี 2030 ตั้งเป้าทำเงิน 520,000 ล้านเยนต่อปี (ประมาณ 122,930 ล้านบาท)

 

แนวคิดของ IR ในปัจจุบัน

• ไม่ได้เน้นแค่การพนัน แต่เน้นการท่องเที่ยวแบบครบวงจร
• ดึงดูดนักท่องเที่ยวจากต่างประเทศ
• กระตุ้นเศรษฐกิจและสร้างงาน
• มีมาตรการควบคุมผลกระทบทางสังคม เช่น นโยบายจำกัดการเข้ากาสิโนของคนท้องถิ่น

 

โดยรวมแล้ว โมเดล IR เป็นแนวคิดที่มีรากฐานจากลาสเวกัส แต่นำไปพัฒนาในรูปแบบที่แตกต่างกันในแต่ละประเทศ โดยเฉพาะในเอเชียที่มีข้อจำกัดเกี่ยวกับการพนันมากกว่าในตะวันตก