40 ปี หอภาพยนตร์ จากโต๊ะทำงานตัวแรกสู่นักเก็บฝันและนักอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย

เรื่องราวจากวันนั้นผ่านไปเป็นเวลา 40 ปี การเติบโตของหอภาพยนตร์ก็อาจจะเห็นได้จากภาพโต๊ะทำงานตัวแรกเมื่อปี 2527  กับภาพ ณ ปัจจุบัน ในปี 2567 ที่หอภาพยนตร์ แม้จะปรับเปลี่ยนชื่อจาก หอภาพยนตร์แห่งชาติ เป็น หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ในปี 2552 แต่ก็ยังยึดมั่นในอุดมการณ์ที่ฝันจะเก็บฝันของชาติ ด้วยฐานะหน่วยงานด้านการอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย 

 

เส้นทางของหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน)

 

2527 — 7 กันยายน กำเนิดหอภาพยนตร์ เมื่อกระทรวงศึกษาธิการอนุมัติให้กรมศิลปากรจัดทำโครงการก่อตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติ หลังการเรียกร้องอย่างจริงจังและยาวนานกว่า 3 ปีของโดม สุขวงศ์ 

 

เจ้าหน้าที่ชุดบุกเบิกโรงภาพยนตร์

2528

• เริ่มใช้อาคารที่ปรับปรุงมาจากอาคารพัสดุตีตรา บริเวณพื้นที่รกร้างหลังพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป (หอศิลป์เจ้าฟ้า) เป็นที่ทำการหอภาพยนตร์แห่งชาติ
• เริ่มนำฟิล์มเข้าเก็บในห้องเย็นเป็นครั้งแรก

 

2529 

• เริ่มพิมพ์สำเนาฟิล์มภาพยนตร์เป็นครั้งแรก

 

2530

• เปิดใช้โรงหนังอลังการ เพชรา เชาวราษฎร์ มาพิมพ์มือพิมพ์เท้าเป็นดาวดวงแรกบนลานดาราหน้าโรงมีคำสั่งย้ายโครงการจัดตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติไปสังกัดกองจดหมายเหตุแห่งชาติ ให้มีฐานะเป็นงาน
• หอภาพยนตร์แห่งชาติสมัครเป็นสมาชิกสมทบของสมาพันธ์หอภาพยนตร์นานาชาติ (FIAF)
• องค์การยูเนสโกมอบเหรียญเงินให้แก่โครงการจัดตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติ
•  เริ่มเปิดให้ประชาชนมาใช้บริการค้นคว้า

 

2532 

• กระทรวงศึกษาธิการแถลงข่าวว่า ในอนาคตจะขยายส่วนอนุรักษ์ฟิล์มของหอภาพยนตร์แห่งชาติไปอยู่ที่ ต.ศาลายา จ.นครปฐม

 

2533 

• รับมอบฟิล์มต้นฉบับภาพยนตร์ไทยจากแล็บภาพยนตร์ต่างประเทศ ในโครงการ “หนังไทยกลับบ้าน” รุ่นแรก

 

2534

• รับมอบฟิล์มภาพยนตร์จากหอสมุดแห่งชาติ โดยมีฟิล์มที่พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเปรมบุรฉัตร ทรงมอบให้หอสมุดฯ เก็บรักษา จากมติการประชุมเมื่อวันที่ 4 ตุลาคม 2509 ของคณะอนุกรรมการสื่อสารมวลชนฯ ที่พระองค์ เป็นประธาน ซึ่งเป็นครั้งแรกที่ความคิดในการอนุรักษ์ภาพยนตร์ของชาติเกิดขึ้นอย่างเป็นทางการ

 

รับมอบฟิล์มในโครงการมอบฟิล์มกลับบ้านรุ่นแรก

2536 

• เริ่มก่อสร้างอาคารเก็บรักษาฟิล์มภาพยนตร์แห่งชาติ ต.ศาลายา

 

2537

• เจ้าหน้าที่หอภาพยนตร์แห่งชาติไปขออนุญาตจัดตั้งมูลนิธิหนังไทย เพื่อจัดกิจกรรมหารายได้ให้หอภาพยนตร์

 

2538 

• โดม สุขวงศ์ ค้นพบเศษฟิล์มเนกาทีฟของหนังไทยเรื่องแรก “โชคสองชั้น” ในกรุของกองภาพยนตร์เผยแผ่ข่าว กรมรถไฟหลวง  ร่วมกับมูลนิธิหนังไทย จัดงาน “มหกรรมทึ่งหนังไทย” 

 

ฟิล์มเนกาทีฟ โชคสองชั้น

2539

• นำภาพยนตร์ 7 เรื่องจากโครงการหนังไทยกลับบ้าน มาจัดฉายที่ศาลาเฉลิมกรุง เพื่อฉลอง 100 ปี กำเนิดภาพยนตร์โลก
• เกิดอุบัติภัยไฟฟ้าลัดวงจร ไหม้สายไฟฟ้าในห้องพิมพ์ฟิล์ม เจ้าหน้าที่พบและระงับเหตุทัน

 

2540 

• ร่วมกับมูลนิธิหนังไทย จัดงานประกวดภาพยนตร์สั้นครั้งแรก ก่อนจะกลายเป็นเทศกาลภาพยนตร์สั้นในปัจจุบัน
• ทำพิธีเปิดการใช้อาคารเก็บรักษาฟิล์มภาพยนตร์แห่งชาติ ต.ศาลายา ในชื่อ “อาคารสรรพสาตรศุภกิจ”

 

2543 

• เริ่มตอกเสาเข็มต้นแรก ก่อสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์ภาพยนตร์ไทย

 

2544

• เริ่มเสนอโครงการจัดตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติเป็นองค์การมหาชน

 

2545 

• คณะรัฐมนตรีอนุมัติให้หอภาพยนตร์แห่งชาติเป็นสมาชิกสมาคมอนุรักษ์สื่อโสตทัศน์แห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และแปซิฟิก (SEAPAVAA)

 

2546 

• เปิดโรงหนังอลังการแห่งใหม่ ภายในอาคารพิพิธภัณฑ์ภาพยนตร์ไทย หอภาพยนตร์แห่งชาติ เริ่มจัดฉายภาพยนตร์ทุกวันเสาร์

 

2556 

• ชลิดา เอื้อบำรุงจิต เป็นเจ้าหน้าที่หอภาพยนตร์คนแรกที่ได้รับเลือกให้เป็นกรรมการบริหารสมาพันธ์หอภาพยนตร์นานาชาติ (FIAF)

 

2557 

• จัดเทศกาลภาพยนตร์เงียบ ประเทศไทย ครั้งที่ 1
• จัดทำภาพยนตรานุกรมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 (2470-2499) หนังสือที่รวบรวมข้อมูลภาพยนตร์ไทยเรียงตามลำดับปีเล่มแรก

 

2558 

• รถโรงหนังเฉลิมทัศน์ เริ่มเดินทางออกฉายภาพยนตร์ไปตามพื้นที่ที่ห่างไกลโรงภาพยนตร์ 
• เปิดห้องเย็นวายุภักษ์ ห้องเก็บฟิล์มภาพยนตร์ในอาคารบุรฉัตรไชยากร อาคารคลังแรกรับและอนุรักษ์ภาพยนตร์แห่งใหม่
• จัดงานมายาราตรี ครั้งที่ 1 ให้ประชาชนมาเที่ยวเมืองมายายามค่ำคืน

 

รถโรงหนังเฉลิมทัศน์

2559 

• สันติ-วีณา (2497) ภาพยนตร์เรื่องสำคัญที่หอภาพยนตร์ดำเนินการตามหาและบูรณะจนสำเร็จ เป็นหนังไทย
• เรื่องแรกที่ได้รับคัดเลือกเข้าฉายที่เทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ ในสาย Cannes Classics

 

2560

• จัดกิจกรรม “ทึ่ง! หนังโลก” ครั้งแรก โดยนำหนังคลาสสิกจากทั่วโลกมาฉายทุกเดือนที่โรงภาพยนตร์สกาลา เป็นโปรแกรมต่อยอดจากกิจกรรม “เมื่อครั้งเสด็จทอดพระเนตรภาพยนตร์” เมื่อปี 2559

 

2561 

• ติดตั้งห้องแล็บปฏิบัติการฟิล์มภาพยนตร์สี 35 มม.
• หอภาพยนตร์เป็นเจ้าภาพจัดพิธีมอบรางวัล FIAF Award ของสมาพันธ์หอภาพยนตร์นานาชาติ ให้แก่ อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล ผู้กำกับภาพยนตร์ไทยคนแรกที่ได้รับรางวัลนี้

 

2563 

• เปิดใช้งานอาคารสรรพสาตรศุภกิจ ด้วยกิจกรรมลานดารา เพชรา เชาวราษฎร์
• เผชิญวิกฤตการณ์โรคระบาดโควิด-19 ร่วมกับทั่วโลก ทำให้ต้องปิดทำการเป็นระยะนับตั้งแต่เดือนมีนาคม
• แพรดำ ผลงานที่บูรณะด้วยเครื่องมือและบุคลากรของหอ-ภาพยนตร์เองเป็นเรื่องแรก ได้รับคัดเลือกให้เป็นหนึ่งในภาพยนตร์สาย Cannes Classics
• หอภาพยนตร์ร่วมจัดกิจกรรม La Scala อำลาโรงภาพยนตร์
• สกาลา โรงหนังสแตนด์อโลนแห่งสุดท้ายในกรุงเทพฯ

 

2564 

• เปิด “นิทรรศการภาพค้างติดตา” นิทรรศการสำหรับเด็กและเยาวชนได้มาเรียนรู้เรื่องราวการกำเนิดภาพยนตร์
•  เน้นดำเนินการเผยแพร่ภาพยนตร์และสิ่งเกี่ยวเนื่องผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ เนื่องจากภาวะโรคระบาดโควิด-19 เช่น นิทรรศการเสมือน Google Arts & Culture หรือ YouTube จนมียอดผู้ชมออนไลน์ในช่องหอภาพยนตร์มากกว่า 7 ล้านครั้ง และเปิดพื้นที่ทำการให้เข้าชมเป็นปกติได้อีกครั้งในเดือนตุลาคม

 

2565 

• ร่วมกับ Kick the Machine Films และ Common Move จัดฉาย Memoria ภาพยนตร์เรื่องแรกของ อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล ที่ถ่ายทำนอกประเทศไทย และจัดกิจกรรม Master Class ของ อภิชาติพงศ์, ทิลดา สวินตัน นักแสดงนำ และ ดิอานา บุสตามานเต โปรดิวเซอร์ชาวโคลอมเบีย
• ร่วมกับสมาคมผู้กำกับภาพยนตร์ไทย จัดกิจกรรม “กรุงเทพ กลางแปลง” ปีแรก
• เปิด หอประวัติ หอภาพยนตร์ ที่จัดทำในอาคารปฏิบัติการล้าง-พิมพ์ฟิล์มชั่วคราว อาคารที่เก่าที่สุดของหอภาพยนตร์บนที่ดินศาลายาที่เหลืออยู่

 

2566

• ร่วมกับองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) และเมืองพัทยา จัดเทศกาล Pattaya Film Festival ครั้งที่ 1

 

2567 

• เป็นเจ้าภาพงานประชุมใหญ่สมาพันธ์หอภาพยนตร์นานาชาติ FIAF Congress 2024 เป็นครั้งแรก
• ร่วมจัดงาน The Flaherty Film Seminar ครั้งที่ 69 ของสถาบัน The Flaherty นับเป็นครั้งแรกที่จัดขึ้นในประเทศไทย

 

ทิลดา สวินตัน