40 ปี หอภาพยนตร์ จากโต๊ะทำงานตัวแรกสู่นักเก็บฝันและนักอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย
7 กันยายน ปีนี้ นับเป็นเวลา 40 ปี ของเส้นทางการเติบโตของหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ในฐานะนักเก็บฝันของชาติ และนักอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย
เรื่องราวจากวันนั้นผ่านไปเป็นเวลา 40 ปี การเติบโตของหอภาพยนตร์ก็อาจจะเห็นได้จากภาพโต๊ะทำงานตัวแรกเมื่อปี 2527 กับภาพ ณ ปัจจุบัน ในปี 2567 ที่หอภาพยนตร์ แม้จะปรับเปลี่ยนชื่อจาก หอภาพยนตร์แห่งชาติ เป็น หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ในปี 2552 แต่ก็ยังยึดมั่นในอุดมการณ์ที่ฝันจะเก็บฝันของชาติ ด้วยฐานะหน่วยงานด้านการอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย
เส้นทางของหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน)
2527 — 7 กันยายน กำเนิดหอภาพยนตร์ เมื่อกระทรวงศึกษาธิการอนุมัติให้กรมศิลปากรจัดทำโครงการก่อตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติ หลังการเรียกร้องอย่างจริงจังและยาวนานกว่า 3 ปีของโดม สุขวงศ์
เจ้าหน้าที่ชุดบุกเบิกโรงภาพยนตร์
2528
- เริ่มใช้อาคารที่ปรับปรุงมาจากอาคารพัสดุตีตรา บริเวณพื้นที่รกร้างหลังพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป (หอศิลป์เจ้าฟ้า) เป็นที่ทำการหอภาพยนตร์แห่งชาติ
- เริ่มนำฟิล์มเข้าเก็บในห้องเย็นเป็นครั้งแรก
2529
- เริ่มพิมพ์สำเนาฟิล์มภาพยนตร์เป็นครั้งแรก
2530
- เปิดใช้โรงหนังอลังการ เพชรา เชาวราษฎร์ มาพิมพ์มือพิมพ์เท้าเป็นดาวดวงแรกบนลานดาราหน้าโรงมีคำสั่งย้ายโครงการจัดตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติไปสังกัดกองจดหมายเหตุแห่งชาติ ให้มีฐานะเป็นงาน
- หอภาพยนตร์แห่งชาติสมัครเป็นสมาชิกสมทบของสมาพันธ์หอภาพยนตร์นานาชาติ (FIAF)
- องค์การยูเนสโกมอบเหรียญเงินให้แก่โครงการจัดตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติ
- เริ่มเปิดให้ประชาชนมาใช้บริการค้นคว้า
2532
- กระทรวงศึกษาธิการแถลงข่าวว่า ในอนาคตจะขยายส่วนอนุรักษ์ฟิล์มของหอภาพยนตร์แห่งชาติไปอยู่ที่ ต.ศาลายา จ.นครปฐม
2533
- รับมอบฟิล์มต้นฉบับภาพยนตร์ไทยจากแล็บภาพยนตร์ต่างประเทศ ในโครงการ “หนังไทยกลับบ้าน” รุ่นแรก
2534
- รับมอบฟิล์มภาพยนตร์จากหอสมุดแห่งชาติ โดยมีฟิล์มที่พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเปรมบุรฉัตร ทรงมอบให้หอสมุดฯ เก็บรักษา จากมติการประชุมเมื่อวันที่ 4 ตุลาคม 2509 ของคณะอนุกรรมการสื่อสารมวลชนฯ ที่พระองค์ เป็นประธาน ซึ่งเป็นครั้งแรกที่ความคิดในการอนุรักษ์ภาพยนตร์ของชาติเกิดขึ้นอย่างเป็นทางการ
รับมอบฟิล์มในโครงการมอบฟิล์มกลับบ้านรุ่นแรก
2536
- เริ่มก่อสร้างอาคารเก็บรักษาฟิล์มภาพยนตร์แห่งชาติ ต.ศาลายา
2537
- เจ้าหน้าที่หอภาพยนตร์แห่งชาติไปขออนุญาตจัดตั้งมูลนิธิหนังไทย เพื่อจัดกิจกรรมหารายได้ให้หอภาพยนตร์
2538
- โดม สุขวงศ์ ค้นพบเศษฟิล์มเนกาทีฟของหนังไทยเรื่องแรก “โชคสองชั้น” ในกรุของกองภาพยนตร์เผยแผ่ข่าว กรมรถไฟหลวง ร่วมกับมูลนิธิหนังไทย จัดงาน “มหกรรมทึ่งหนังไทย”
ฟิล์มเนกาทีฟ โชคสองชั้น
2539
- นำภาพยนตร์ 7 เรื่องจากโครงการหนังไทยกลับบ้าน มาจัดฉายที่ศาลาเฉลิมกรุง เพื่อฉลอง 100 ปี กำเนิดภาพยนตร์โลก
- เกิดอุบัติภัยไฟฟ้าลัดวงจร ไหม้สายไฟฟ้าในห้องพิมพ์ฟิล์ม เจ้าหน้าที่พบและระงับเหตุทัน
2540
- ร่วมกับมูลนิธิหนังไทย จัดงานประกวดภาพยนตร์สั้นครั้งแรก ก่อนจะกลายเป็นเทศกาลภาพยนตร์สั้นในปัจจุบัน
- ทำพิธีเปิดการใช้อาคารเก็บรักษาฟิล์มภาพยนตร์แห่งชาติ ต.ศาลายา ในชื่อ “อาคารสรรพสาตรศุภกิจ”
2543
- เริ่มตอกเสาเข็มต้นแรก ก่อสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์ภาพยนตร์ไทย
2544
- เริ่มเสนอโครงการจัดตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติเป็นองค์การมหาชน
2545
- คณะรัฐมนตรีอนุมัติให้หอภาพยนตร์แห่งชาติเป็นสมาชิกสมาคมอนุรักษ์สื่อโสตทัศน์แห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และแปซิฟิก (SEAPAVAA)
2546
- เปิดโรงหนังอลังการแห่งใหม่ ภายในอาคารพิพิธภัณฑ์ภาพยนตร์ไทย หอภาพยนตร์แห่งชาติ เริ่มจัดฉายภาพยนตร์ทุกวันเสาร์
2556
- ชลิดา เอื้อบำรุงจิต เป็นเจ้าหน้าที่หอภาพยนตร์คนแรกที่ได้รับเลือกให้เป็นกรรมการบริหารสมาพันธ์หอภาพยนตร์นานาชาติ (FIAF)
2557
- จัดเทศกาลภาพยนตร์เงียบ ประเทศไทย ครั้งที่ 1
- จัดทำภาพยนตรานุกรมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 (2470-2499) หนังสือที่รวบรวมข้อมูลภาพยนตร์ไทยเรียงตามลำดับปีเล่มแรก
2558
- รถโรงหนังเฉลิมทัศน์ เริ่มเดินทางออกฉายภาพยนตร์ไปตามพื้นที่ที่ห่างไกลโรงภาพยนตร์
- เปิดห้องเย็นวายุภักษ์ ห้องเก็บฟิล์มภาพยนตร์ในอาคารบุรฉัตรไชยากร อาคารคลังแรกรับและอนุรักษ์ภาพยนตร์แห่งใหม่
- จัดงานมายาราตรี ครั้งที่ 1 ให้ประชาชนมาเที่ยวเมืองมายายามค่ำคืน
รถโรงหนังเฉลิมทัศน์
2559
- สันติ-วีณา (2497) ภาพยนตร์เรื่องสำคัญที่หอภาพยนตร์ดำเนินการตามหาและบูรณะจนสำเร็จ เป็นหนังไทย
- เรื่องแรกที่ได้รับคัดเลือกเข้าฉายที่เทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ ในสาย Cannes Classics
2560
- จัดกิจกรรม “ทึ่ง! หนังโลก” ครั้งแรก โดยนำหนังคลาสสิกจากทั่วโลกมาฉายทุกเดือนที่โรงภาพยนตร์สกาลา เป็นโปรแกรมต่อยอดจากกิจกรรม “เมื่อครั้งเสด็จทอดพระเนตรภาพยนตร์” เมื่อปี 2559
2561
- ติดตั้งห้องแล็บปฏิบัติการฟิล์มภาพยนตร์สี 35 มม.
- หอภาพยนตร์เป็นเจ้าภาพจัดพิธีมอบรางวัล FIAF Award ของสมาพันธ์หอภาพยนตร์นานาชาติ ให้แก่ อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล ผู้กำกับภาพยนตร์ไทยคนแรกที่ได้รับรางวัลนี้
2563
- เปิดใช้งานอาคารสรรพสาตรศุภกิจ ด้วยกิจกรรมลานดารา เพชรา เชาวราษฎร์
- เผชิญวิกฤตการณ์โรคระบาดโควิด-19 ร่วมกับทั่วโลก ทำให้ต้องปิดทำการเป็นระยะนับตั้งแต่เดือนมีนาคม
- แพรดำ ผลงานที่บูรณะด้วยเครื่องมือและบุคลากรของหอ-ภาพยนตร์เองเป็นเรื่องแรก ได้รับคัดเลือกให้เป็นหนึ่งในภาพยนตร์สาย Cannes Classics
- หอภาพยนตร์ร่วมจัดกิจกรรม La Scala อำลาโรงภาพยนตร์
- สกาลา โรงหนังสแตนด์อโลนแห่งสุดท้ายในกรุงเทพฯ
2564
- เปิด “นิทรรศการภาพค้างติดตา” นิทรรศการสำหรับเด็กและเยาวชนได้มาเรียนรู้เรื่องราวการกำเนิดภาพยนตร์
- เน้นดำเนินการเผยแพร่ภาพยนตร์และสิ่งเกี่ยวเนื่องผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ เนื่องจากภาวะโรคระบาดโควิด-19 เช่น นิทรรศการเสมือน Google Arts & Culture หรือ YouTube จนมียอดผู้ชมออนไลน์ในช่องหอภาพยนตร์มากกว่า 7 ล้านครั้ง และเปิดพื้นที่ทำการให้เข้าชมเป็นปกติได้อีกครั้งในเดือนตุลาคม
2565
- ร่วมกับ Kick the Machine Films และ Common Move จัดฉาย Memoria ภาพยนตร์เรื่องแรกของ อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล ที่ถ่ายทำนอกประเทศไทย และจัดกิจกรรม Master Class ของ อภิชาติพงศ์, ทิลดา สวินตัน นักแสดงนำ และ ดิอานา บุสตามานเต โปรดิวเซอร์ชาวโคลอมเบีย
- ร่วมกับสมาคมผู้กำกับภาพยนตร์ไทย จัดกิจกรรม “กรุงเทพ กลางแปลง” ปีแรก
- เปิด หอประวัติ หอภาพยนตร์ ที่จัดทำในอาคารปฏิบัติการล้าง-พิมพ์ฟิล์มชั่วคราว อาคารที่เก่าที่สุดของหอภาพยนตร์บนที่ดินศาลายาที่เหลืออยู่
2566
- ร่วมกับองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) และเมืองพัทยา จัดเทศกาล Pattaya Film Festival ครั้งที่ 1
2567
- เป็นเจ้าภาพงานประชุมใหญ่สมาพันธ์หอภาพยนตร์นานาชาติ FIAF Congress 2024 เป็นครั้งแรก
- ร่วมจัดงาน The Flaherty Film Seminar ครั้งที่ 69 ของสถาบัน The Flaherty นับเป็นครั้งแรกที่จัดขึ้นในประเทศไทย
ทิลดา สวินตัน