เปิดลิสต์ยา ‘คู่มือการใช้ยาสมุนไพร’ ให้แพทย์มั่นใจ 'ใช้' ทดแทนแผนปัจจุบัน
เปิดลิสต์ยาสมุนไพรหลายตัวที่จะอยู่ใน ‘คู่มือการใช้ยาสมุนไพรในเวชปฏิบัติ’ จัดทำโดยกรมการแพทย์ ตามนโยบายของกระทรวง เช่น กลุ่มอาการระบบทางเดินอาหาร กลุ่มอาการสมองและระบบประสาท ไปจนถึงกลุ่มโรคมะเร็ง ย้ำคู่มือจะช่วยหมอแผนตะวันตก ‘มั่นใจ’ และใช้ทดแทนยาแผนปัจจุบัน
จากกรณีที่ นายสมศักดิ์ เทพสุทิน รมว.กระทรวงสาธารณสุข ได้ออกนโยบายขับเคลื่อนเศรษฐกิจสุขภาพ เปลี่ยนกระทรวงใช้เงิน เป็นกระทรวงสร้างรายได้ และมองว่าการใช้ยาสมุนไพรของไทยทดแทนยาแผนปัจจุบันในระบบเป็นอีกหนทางหนึ่ง โดยมีเป้าหมายที่จะนำงบจาก สปสช.ราว 1,500 ล้านบาทมาใช้ยาสมุนไพรไทยแทน
ทั้งนี้ มีข้อกังวลและข้อคำถามเกี่ยวกับการใช้ยาสมุนไพรไทยของแพทย์ตะวันตก และวิธีการที่จะทำให้แพทย์แผนปัจจุบันมั่นใจที่จะใช้ยาสมุนไพรเพิ่มมากขึ้น เพื่อบรรลุเป้าหมายที่วางเอาไว้
ล่าสุด นายแพทย์ทวีศิลป์ วิษณุโยธิน อธิบดีกรมการแพทย์ เปิดเผยว่า กรมการแพทย์ได้ดำเนินการร่วมกับกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก และกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ โดยมีวัตถุประสงค์ในการส่งเสริมให้มีการใช้ยาสมุนไพรไทยในระบบบริการสุขภาพเพิ่มมากขึ้น และสนับสนุนให้มีการใช้ยาสมุนไพรที่มีอยู่ในบัญชียาหลัก รวมทั้งส่งเสริมให้มีบริการการแพทย์แผนไทยที่มีมาตรฐาน โดยมีการทำงานดังต่อไปนี้
จัดตั้งคณะกรรมการบูรณาการและส่งเสริมการแพทย์แผนไทยร่วมกับการแพทย์ตะวันตก
คณะกรรมการบูรณาการและส่งเสริมการแพทย์แผนไทยร่วมกับการแพทย์แผนตะวันตก ประกอบด้วยผู้ทรงคุณวุฒิและผู้เชี่ยวชาญจากหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง อาทิ
- นายโฆสิต สุวินิจจิต คณะที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข
- นายกแพทยสภา
- รองประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ฝ่ายวิจัยและวิชาการ
- เครือข่ายโรงพยาบาลกลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย
- ชมรมโรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไป
- ชมรมผู้อำนวยการโรงพยาบาลชุมชนแห่งประเทศไทย
- ประธานคณะกรรมการพัฒนาระบบบริการ สาขาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ผสมผสาน
- กองบริหารการสาธารณสุข
- กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก
- กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
- กรมการแพทย์
คณะกรรมการดังกล่าวจะร่วมกันกำหนดกรอบทิศทางการบูรณาการและส่งเสริมการแพทย์แผนไทยร่วมกับการแพทย์แผนตะวันตกโดยกรมการแพทย์ทำหน้าที่ในการเชื่อมโยงการทำงานต่าง ๆ เข้าด้วยกัน และร่วมกันพิสูจน์ข้อเท็จจริงผ่านการทบทวนหลักฐานเชิงประจักษ์และงานวิจัยทางคลินิก
จัดทำแนวทางการใช้ยาแผนไทยสำหรับบุคลากรทางการแพทย์
กรมการแพทย์ได้ดำเนินการจัดทำคำสั่งแต่งตั้ง คณะทำงานจัดทำแนวทางการใช้ยาแผนไทยสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ กรมการแพทย์ โดยมีผู้เชี่ยวชาญใน 6 กลุ่มโรค/อาการ เพื่อให้แพทย์แผนตะวันตกมีความมั่นใจในการใช้ยาสมุนไพรไทยเพิ่มมากขึ้น โดยได้มีการพิจารณารายการยาสมุนไพรที่สามารถทดแทนยาแผนปัจจุบัน รวมถึงหัตถการในการรักษา สำหรับจัดทำ "คู่มือการใช้ยาสมุนไพรในเวชปฏิบัติ" ซึ่งอยู่ระหว่างจัดทำและพร้อมที่จะประกาศใช้คู่มือการใช้ยาสมุนไพรในเวชปฏิบัติ ประมาณเดือนมีนาคม 2568 ดังนี้
- กลุ่มอาการระบบทางเดินอาหาร ประกอบด้วยยาสมุนไพร ขมิ้นชัน ขิง เพชรสังฆาต
- กลุ่มอาการระบบทางเดินหายใจ ประกอบด้วยยาสมุนไพร ปราบชมพูทวีป ฟ้าทะลายโจร ประสะมะแว้ง มะขามป้อม
- กลุ่มอาการทางกล้ามเนื้อและกระดูก ประกอบด้วยยาสมุนไพร เถาวัลย์เปรียง ไพล เจลพริก ยาประคบ ขมิ้นชัน ยาสหัสธารา
- กลุ่มโรคมะเร็ง ประกอบด้วยยาสมุนไพร ว่านหางจระเข้ (ลดอาการแสบคันจากการฉายรังสี)
- กลุ่มอาการสมองและระบบประสาท ประกอบด้วยยาสมุนไพร CBD enriched CBD:THC 1:1 เจลพริก มณีเวช
- กลุ่มอาการทางระบบผิวหนัง ประกอบด้วยยาสมุนไพร ว่านหางจระเข้ พญายอ ขมิ้นชัน
ทั้งนี้ ยังมีสมุนไพรที่ยังไม่มีหลักฐานเชิงประจักษ์เพียงพอ ซึ่งอยู่ระหว่างการศึกษาวิจัยเพื่อจะนำมาใช้ต่อไป อาทิ ยาธาตุอบเชย ยากล้วย ในการรักษากลุ่มอาการระบบทางเดินอาหาร เปลือกมังคุด ในการรักษากลุ่มอาการทางระบบผิวหนัง
หากร่างคู่มือการใช้ยาสมุนไพรในเวชปฏิบัติดำเนินการเรียบร้อยแล้ว จะนำมาให้คณะกรรมการพิจารณา หากมีมติเห็นชอบ จะมีการประกาศใช้ ส่งผลให้แพทย์แผนตะวันตกสามารถสั่งจ่ายยาสมุนไพรตามข้อแนะนำในคู่มือดังกล่าวได้อย่างมั่นใจมากขึ้นต่อไป.