สรุปประเด็นจีน-แคนาดาทะเลาะกันเพราะอะไร

1. ความสัมพันธ์ระหว่างจีนและแคนาดากำลังตึงเครียด โดยขณะนี้ทั้งคู่โต้เถียงกันไปมาเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนภายในประเทศของอีกฝ่าย หลังจากที่ก่อนหน้านี้ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศไม่ค่อยดีนักเมื่อแคนาดาควบคุมตัวบุคคลสำคัญของตน ขณะที่จีนเองก็ตอบโต้ด้วยการจับกุมตัวอดีตทูตแคนาดา

2. ความเคลื่อนไหวที่ทำลายความสัมพันธ์ของทั้งสองฝ่ายครั้งล่าสุดนี้เกิดขึ้นเมื่อแคนาดาและอีก 40 ประเทศซึ่งส่วนใหญ่เป็นชาติตะวันตก รวมถึงสหรัฐ ออสเตรเลีย อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมนี สเปน และอิตาลี ออกแถลงการณ์สะท้อนให้เห็นถึงความกังวลเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนคนกลุ่มน้อยชาวมุสลิมอุยกูร์ในเขตปกครองตนเองซินเจียง พร้อมกล่าวถึงค่ายปรับทัศนคติในซินเจียงซึ่งกลุ่มสิทธิมนุษชนคาดว่ามีชาวอุยกูร์และชนกลุ่มน้อยอื่นๆ ถูกคุมขังราว 1 ล้านคน

3. เลสลี นอร์ตัน เอกอัครราชทูตแคนาดาเรียกร้องให้จีนอนุญาตให้มีผู้สังเกตการณ์เข้าไปสังเกตการณ์ในภูมิภาคซินเจียงโดยทันทีและเป็นอิสระ รวมถึงปล่อยตัวชนกลุ่มน้อยที่ถูกกักขัง ตลอดจนหยุดการปฏิบัติที่ไร้มนุษยธรรมต่อชนกลุ่มน้อย พร้อมกันนี้ยังได้แสดงความกังวลเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชนในฮ่องกงและทิเบต

4.ด้านนายกรัฐมนตรีจัสติน ทรูโด ของแคนาดาท้าให้จีนสอบสวนการละเมิดสิทธิมนุษยชนชนกลุ่มน้อยอย่างเปิดเผยและโปร่งใส ขณะที่ เจียง ต้วน เอกอัครราชทูตจีนระบุว่า "แคนาดายังใช้สิทธิมนุษยชนเป็นเครื่องมือในการส่งเสริมวาระทางการเมืองซ้ำแล้วซ้ำเล่า"

5. ที่จีนชี้ว่าแคนาดาไม่สามารถวิพากษ์วิจารณ์ประเด็นสิทธิมนุษยชนได้เนื่องจากแคนาดาเองก็มีข้อกังขาในประเด็นดังกล่าวเช่นกัน โดยเมื่อเดือนที่ผ่านมามีการพบศพเด็กพื้นเมือง 215 คนบริเวณโรงเรียนแห่งหนึ่งในแคนาดาซึ่งได้สร้างความตกตะลึงไปทั่วโลก

6. ในอดีตมีเด็กพื้นเมืองมากมายที่ถูกพรากจากครอบครัวและบังคับให้เข้าเรียนในโรงเรียนประจำของแคนาดาเช่นแคมลูปส์เพื่อซึมซับวัฒนธรรมตะวันตก และเด็กหลายคนต้องเผชิญกับโศกนาฏกรรมที่เจ็บปวด

7. จีนและประเทศพันธมิตรอย่างเช่นรัสซีย เกาหลีเหนือ อิหร่าน ซีเรีย และเบลารุส ร่วมกันเรียกร้องให้มีการสอบสวนอย่างถี่ถ้วนและเป็นกลางในประเด็นอาชญากรรมต่อชนพื้นเมือง การเหยียดเชื้อชาติ และความเกลียดชังชาวต่างชาติในแคนาดา พร้อมเรียกร้องให้หน่วยงานของสหประชาชาติติดตามประเด็นสิทธิมนุษยชนในแคนาดาต่อไป

8. ขณะที่จีนปฏิเสธเกี่ยวกับการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์และการละเมิดสิทธิมนุษยชน โดย Global Times สื่อของรัฐบาลจีนตอบโต้ว่าไม่มีหลักฐานที่น่าเชื่อถือ ประเทศตะวันตกไม่กี่ประเทศยังคงเผยแพร่ข้อกล่าวหาการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ที่ไม่มีมูล ขณะที่พวกเขาเองมีประวัติฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ที่ฉาวโฉ่

9. จ้าว ลี่เจียน โฆษกกระทรวงต่างประเทศจีนแถลงว่าแคนาดาต้องไตร่ตรองการกระทำผิดของตนเองเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน แม้แคนาดาจะแสดงออกถึงความเสียใจและสำนึกผิดแต่กลับโยนความรับผิดชอบไปที่คริสตจักร

10. จ้าว ลี่เจียนเปรียบว่านี่เป็นน้ำตาจระเข้ รัฐบาลแคนาดาไม่มีความกล้าหาญและจริงใจในการเผชิญกับการกระทำผิดด้านสิทธิมนนุษยชนของตนเอง ดังนั้นแคนาดาไม่มีสิทธิที่จะวิจารณ์จีน พร้อมตั้งคำถามว่าแคนาดาจะตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนชนกลุ่มน้อยเมื่อใด จะทำการชดเชยอย่างไร และเมื่อใดจะมีการกำหนดมาตรการจัดการกับการเลือกปฏิบัติทางเชื้อชาติ

11. ด้านนายกรัฐมนตรีจัสติน ทรูโด ของแคนาดาย้อนถามกลับว่าในแคนาดามีคณะกรรมการเพื่อความจริงและการปรองดอง (Truth and Reconciliation Commission) สำหรับดำเนินการสอบสวนประเด็นดังกล่าวแต่ของจีนมีหรือไม่

12. แคนาดายืนยันว่ารัฐบาลดำเนินการตามขั้นตอนเพื่อตระหนักถึงความสัมพันธ์กับชนพื้นเมืองที่ถูกทำลายมาหลายชั่วอายุคน แคนาดาสวนว่าตนเองยอมรับต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นและยืนยันว่าเป็นสิ่งจำเป็นต้องได้รับการแก้ไข และจีนยอมรับหรือไม่

13. มาร์ค การ์โน รัฐมนตรีต่างประเทศแคนาดากล่าวว่าเริ่มมีปัญหากับจีนเมื่อจีนควบคุมตัวไมเคิล คอฟริก และ ไมเคิล สปาเวอร์ อดีตทูตและนักธุรกิจชาวแคนาดาในข้อหาจารกรรมโดยไม่มีการชี้แจงข้อเท็จจริงหรือหลักฐานใดๆ "ชัดเจนว่าสาเหตุของการจับกุมในครั้งนี้เพราะจีนไม่พอใจที่แคนาดาควบคุมตัวเหมิง หวันโจว" มาร์ค การ์โนกล่าว

14. ทั้งนี้ เหมิง หวันโจว ผู้บริหาร Huawei ยักษ์ใหญ่ด้านเทคโนโลยีของจีนถูกแคนาดาควบคุมตัวตั้งแต่ปี 2018 โดยกักบริเวณที่บ้านพักในแวนคูเวอร์ เนื่องจากละเมิดมาตรการคว่ำบาตรอิหร่านของสหรัฐ โดยทางการสหรัฐกล่าวว่าเธอรักษาความสัมพันธ์ทางการค้ากับอิหร่าน

15. ขณะที่แคนาดาร่วมมือกับสหรัฐในการรับมือกับจีนเพื่อรักษาผลประโยชน์ของทั้งสองชาติ โดยประธานาธิบดีโจ ไบเดน ของสหรัฐให้คำมั่นว่าจะพยายามอย่างเต็มที่เพื่อให้จีนปล่อยตัวชาวแคนาดาทั้งสอง

16. อย่างไรก็ตามการ์โนกล่าวว่าความสัมพันธ์ระหว่างแคนาดากับจีนนั้นซับซ้อน โดยชี้ไปที่การค้าระหว่างสองประเทศซึ่งเพิ่มขึ้นร้อยละ 8 ในปีที่แล้ว แม้การค้าของแคนาดากับจีนจะเติบโต แต่แคนาดามีข้อปัญหาอื่่นๆ กับพฤติกรรมของจีน เช่น การปฏิบัติต่อฮ่องกง ไต้หวัน และชนกลุ่มน้อยชาวมุสลิมอุยกูร์

ภาพโดย NOEL CELIS / AFP และ LEO RAMIREZ / AFP