ฮ่องกง...ตรงหน้า

โดย อาทิตย์ โกวิทวรางกูร เครือข่ายมักกะสัน [email protected]

ผมนั่งเขียนต้นฉบับชิ้นนี้จากริมหน้าต่างห้องพักชั้น 19 ของโรงแรมแห่งหนึ่งบนเกาะฮ่องกง

ตรงหน้าผมคือเวิ้งทะเล มองเผินๆ อาจคิดว่าเป็นแม่น้ำ ที่ระยะห่างระหว่างสองฝั่งกว้างสักหน่อย... มันคือ อ่าวเกาลูน (Kowloon Bay)

มองเยื้องไปทางขวา เห็นเป็นชายฝั่งยาวๆ ที่ตรงแหน่ว มีเรือสำราญขนาดยักษ์ จอดเทียบเข้าออกอยู่เรื่อย

ได้ยินมาว่า ก่อนฮ่องกงจะย้ายสนามบินนานาชาติมาเป็น Chek Lap Kok ที่ใช้อยู่ทุกวันนี้ ท่าอากาศยานฮ่องกงเดิม อยู่กลางเมืองเอาเสียมากๆ (ไม่แน่ใจว่าจะกลางเมืองกว่าสนามบินเชียงใหม่ไหม) และหลังจากย้ายไปแล้ว ก็ไม่ได้ใช้ต่อ (ไม่เหมือนเมืองไทยที่กลับมาใช้ดอนเมืองคู่กับสุวรรณภูมิ) แต่ไม่ได้ทิ้งร้าง หากแต่กำลังถูกพัฒนาใหม่ (Redevelopment) ไปสู่ประโยชน์ใช้สอยอันใหม่ที่ไม่ใช่สนามบิน

และหนึ่งในเฟสแรกของการพัฒนาพื้นที่บางส่วนตรงนั้น คือใช้เป็น “ท่าเรือสำราญนานาชาติ”

เรียกแบบฝรั่งว่า International Cruise Terminal

ใช่ครับ ผมกำลังพูดถึง (อดีต) สนามบินไคตั๊ก ซึ่งในปัจจุบันได้กลายเป็น Kai Tak Development (KTD) ซึ่งจะได้เล่าต่อไปว่ามันคืออะไร เป็นมาอย่างไร จะไปต่อทิศทางไหน และใครเป็นคนกำหนด

สองปีก่อน ผมสงสัยขึ้นมาว่า ฮ่องกงมีพิพิธภัณฑ์หรือศูนย์เรียนรู้เกี่ยวกับเรื่องนี้ไหม เลยค้นดู พบว่าฮ่องกงมีสิ่งที่เรียกว่า City Gallery

City Gallery คือศูนย์นิทรรศการเกี่ยวกับการวางแผนและการพัฒนาเมืองของฮ่องกง ทำหน้าที่สื่อสาร และประชาสัมพันธ์กับคนฮ่องกง และผู้สนใจ

ทำเลที่ตั้ง นั้นก็ตรงใจกลางเมือง คือติด City Hall ในย่าน Central กลางเกาะฮ่องกง

แรกเริ่มถูกเรียกว่า Hong Kong Planning and Infrastructure Exhibition Gallery สร้างขึ้นครั้งแรกในปี 2002 จัดเป็นนิทรรศการชั่วคราว ตรงชั้นล่างของ City Hall ก่อนจะกลายมาเป็นอาคารนิทรรศการถาวร พื้นที่ 4 ชั้น ตรงตำแหน่งปัจจุบัน ซึ่งเปิดในปี 2012  

 ปีแรกเลือกไปในวันและเวลาที่มีไกด์นำชม แม้ไม่มีเวลาดูให้ละเอียด แต่ทำให้เห็นภาพรวมและโครงสร้างของการสื่อสารก่อนกลับก็หยิบเอกสารที่เขาแจกกลับมา มาพบว่าหนึ่งในนั้นเป็นจดหมายข่าวของโปรเจกต์ Kai Tak เลยทำให้รู้ว่ามีโครงการนี้อยู่ และนำมาซึ่งการมาพักแถวๆ ย่านที่อยู่ในปีก่อนและปีนี้

โดยหวังจะอยู่ใกล้ในระยะที่มองเห็น เผื่อจะเข้าใจอะไรได้ดีขึ้น

(และด้วยความบังเอิญ ปีก่อนได้ไป Heritage Tour ที่ Asia Society ก่อนกลับแวะร้านขายของที่ระลึก เจอหนังสือเล่มหนึ่งเข้าโดยบังเอิญเป็นหนังสือของบริษัท Aecom บริษัทออกแบบและที่ปรึกษาการสร้างเมืองรายสำคัญของโลกที่มีฮ่องกงเป็นลูกค้ารายสำคัญ และหลายโครงการที่นี่ได้กลายมาเป็นกรณีศึกษาหลักในเล่ม ร่วมกับอีกหลายเมืองในเอเชีย หนึ่งในโปรเจกต์ที่ถูกเล่าในเล่ม คือ Kai Tak Development)

ปีต่อมาผมกลับไป City Gallery อีกครั้ง ที่น่าสนใจคือเจอโปสเตอร์ประชาสัมพันธ์งานสัมมนาจัดขึ้นที่นี่ในวันเสาร์ที่จะถึงนี้ หนึ่งในคนที่จะมาบรรยายในวันนั้นด้วย คือ Director of Planning จาก Planning Department ของรัฐบาลฮ่องกง บรรยายในหัวข้อ Strategic Planning as a Pathfinding Process : The case of Hong Kong

ผมกลับไปอีกครั้งหนึ่งในวันนั้นเพื่อฟังสัมมนา ใจความหลักคือการสื่อสารถึงวิสัยทัศน์ฮ่องกง 2030+ โดยปูพื้นให้เห็นถึงที่มาของการกำหนดทิศทางของเมืองฮ่องกงแต่ละยุค ก่อนจากมาถึงปัจจุบัน และแนวทางสู่การกำหนดแผนหลังปี 2030 (แผนจนถึงปี 2030 ถูกวางมาตั้งแต่ปี 2007 ซึ่งเป็นปีที่ครบ 10 ปีพอดี ของการที่ฮ่องกงกลับคืนสู่จีน)

ปีนี้ ก่อนมาก็ลองเช็กเว็บ (www.citygallery.gov.hk) พบว่ามีนิทรรศการหมุนเวียน “Hong Kong Infinite Impression” เพื่อประมวลความเปลี่ยนแปลงของเมืองฮ่องกงในวาระครบรอบ 20 ปี ของการกลับสู่อ้อมอกจีน โดยจัดใหญ่ใช้พื้นที่ทั้งหมดในอาคารและบริเวณด้านหน้า

วันก่อนที่มาดู พบว่ามีกลุ่มผู้ชมหลากหลาย ทั้งนักศึกษา วัยทำงาน คนสูงวัย ที่เยอะหน่อยเห็นจะเป็นครอบครัวที่พาเด็กเล็กๆ มาดู ผมเห็นแล้วก็อดแอบมองและยิ้มออกมาไม่ได้

เด็กๆ อาจไม่ได้เข้าใจเนื้อหาอะไรมาก แต่การที่ทั้งคนต่างวัยทั้งครอบครัว ได้มาเห็นอดีตที่ผ่านมาและอนาคตที่กำลังจะมุ่งไปของเมืองที่พวกเขาอาศัย ได้เห็นจากมุมมองภาพใหญ่ ได้ทำความเข้าใจหลักคิดเบื้องหลัง คงส่งเสริมให้เกิดบทสนทนาพูดคุยเกี่ยวกับฮ่องกงของพวกเขาได้บ้างละมั้ง    

จากริมหน้าต่างโรงแรมย่านนอร์ทพอยท์ ผมมานั่งเขียนงานชิ้นนี้ต่อที่ห้องสมุดตรงชั้น 4 ของ City Gallery ด้านซ้ายของผมเป็นบานหน้าต่างเปิดโล่ง เห็นลานโล่งริมน้ำที่วันนี้มีอีเวนต์อะไรสักอย่าง ฝั่งเกาลูนที่อยู่ตรงข้ามมองเห็นอาคาร ICC ที่สูงที่สุดในฮ่องกงแทงตระหง่าน เบื้องล่างเห็นการก่อสร้างอาคารหลายแห่ง

บริเวณตรงนั้น เรียกว่า West Kowloon และผมกลับมาที่นี่ เพื่อเก็บรายละเอียดโปรเจกต์ West Kowloon Cultural District ซึ่งตอนนี้เป็นนิทรรศการหมุนเวียนอยู่ตรงชั้น 3 ซึ่งจะได้เล่าสู่กันฟังต่อไปในมินิซีรี่ส์ฮ่องกงชุดนี้

ที่ค้างไว้จากฉบับก่อน เรื่อง How to study public life ไม่ได้ลืมนะครับ แต่ขอคั่นจังหวะสักหน่อย แล้วจะกลับมาต่อกัน โปรดติดตามนะครับ