จิตรกรรมในจินตนาการ ม.จ.หญิงมารศรีสุขุมพันธุ์ บริพัตร

...วิมลพรรณ ปีตธวัชชัย

ในเย็นวันอาทิตย์ที่ 28 ก.พ.ที่จะถึงนี้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จะเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเป็นประธานเปิดงานนิทรรศการภาพเขียนของม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ณ ฮอลล์ ออฟ มิร์เรอร์ ชั้นเอ็ม ศูนย์การค้าสยามพารากอน ซึ่งมูลนิธิม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ร่วมกับศูนย์การค้าสยามพารากอน ร่วมกันจัดให้ประชาชนได้เข้าชมฟรี ตั้งแต่วันที่ 28 ก.พ. ไปจนถึงวันที่ 29 มี.ค. โดยนิทรรศการภาพเขียนดังกล่าวนี้เป็นการรวบรวมจิตรกรรมสีน้ำมันบนผืนผ้าใบแนวเซอร์เรียลลิสม์ของม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร จำนวน 38 ภาพ มาจัดแสดงเป็นครั้งแรก เป็นการคัดเลือกผลงานที่มีชื่อเสียงและประสบความสำเร็จอย่างที่สุดของศิลปินในตลอดชีวิตการทำงานมาจัดแสดงให้ประชาชนผู้สนใจในศิลปะได้ชื่นชมและศึกษา

เราจึงน่ามาทำความรู้จักม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ศิลปินผู้รังสรรค์งานศิลปะอันงดงามมหัศจรรย์นี้ ผู้ซึ่งเป็นทายาทผู้สืบทอดสายเลือดศิลปินอย่างเต็มที่มาจากทูลกระหม่อมปู่สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต เจ้าของวังบางขุนพรหมและวงดนตรีไทยอันเลื่องชื่อในอดีต

หลังจากสำเร็จการศึกษา ม.จ.หญิงมารศี สุขุมพันธุ์ บริพัตร ได้เสด็จกลับมาประทับอยู่ประเทศไทยระยะหนึ่ง และทรงเป็นอาจารย์พิเศษวิชาประวัติศาสตร์ศิลปกรรมตะวันตกที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ทรงประพันธ์หนังสือชื่อประวัติศิลปกรรมตะวันตก เป็นภาษาไทยให้นิสิตนักศึกษาใช้เป็นตำราเรียน นับเป็นหนังสือประวัติศิลปกรรมตะวันตกเล่มแรกๆ ที่มีประโยชน์มีคุณค่าเป็นอย่างมาก แม้แต่ศาสตราจารย์ดร.เจตนา นาควัชระ นักวิชาการทางด้านอักษรศาสตร์ ศิลปะและวรรณกรรม ผู้มีชื่อเสียงโด่งดังและเป็นที่ยอมรับนับถือในระดับสากลอยู่ในขณะนี้ก็เคยได้เรียนตำราเล่มนี้

เนื่องจาก ม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ทรงสนพระทัยในศิลปะการดนตรีและการวาดภาพมาตั้งแต่ยังเยาว์ ตลอดชีวิตของพระองค์จึงทุ่มเทให้กับงานศิลปะที่ทรงสนพระทัยอย่างเต็มที่ประกอบกับพระบิดาและพระมารดาเป็นผู้สนใจและส่งเสริมสนับสนุนงานด้านศิลปะประวัติศาสตร์และโบราณคดีมาอย่างต่อเนื่อง ยิ่งทำให้ ม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร มีโอกาสได้เลือกทางชีวิตที่ปรารถนาได้อย่างง่ายดาย เมื่อ ม.ร.ว.พันธุ์ทิพย์ บริพัตร ได้สร้างหอศิลป์พีระศรี ขึ้นในซอยอรรถการประสิทธิ์ ถนนสาทร เพื่อให้เป็นสถานที่แสดงผลงานศิลปกรรมของศิลปินไทยนั้น ม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ก็เคยทรงจัดแสดงผลงานจิตรกรรมภาพสีน้ำมันของพระองค์ท่านที่นั่น

หลังที่ทรงเป็นอาจารย์พิเศษที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยแล้ว ก็ตัดสินพระทัยเสด็จไปประทับอยู่ในประเทศฝรั่งเศส ในขณะที่ทรงขับรถจากกรุงปารีสออกไปยังชนบท ได้เสด็จไปพบเมืองเก่าเล็กๆ ชื่อ Aunot ตั้งอยู่ในหุบเขาบริเวณ Alpes de Haute Provence มีแม่น้ำ Vaire ไหลผ่านกลางเมือง ตัวเมืองล้อมรอบด้วยภูเขาหินปูนสูงประมาณ 680 เมตร และห่างจากเมืองตากอากาศ Nice อันเลื่องชื่อของฝรั่งเศสโดยทางรถไฟเพียง 2 ชั่งโมง ด้วยธรรมชาติอันงดงามที่เต็มไปด้วยบรรยากาศอันเหมาะแก่การรังสรรค์งานศิลปะ ม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร จึงตัดสินพระทัยซื้อที่ดินบนเนินเขาที่ห่างจากตลาดในเมืองโดยทางเท้าเพียง 30 นาที เป็นที่ดินที่สวยมาก เพราะด้านหน้าของที่ดินมีลำธารเล็กๆ ไหลผ่าน ด้านหลังติดภูเขา จากนั้นก็ทรงสร้างบ้านและสตูดิโอสำหรับเขียนรูปและรังสรรค์งานศิลปะที่นั่น

ม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ประทับอยู่ในตำหนักบนภูเขาที่พระองค์ได้ทรงเลือกแล้วอย่างผาสุก ทรงใช้ชีวิตที่ตำหนักบนเนินเขาอย่างชาวชนบททั่วไปของฝรั่งเศส บริเวณพระตำหนักของพระองค์นั้นใหญ่โตมาก เรียกว่าอยู่ในบริเวณภูเขาทั้งลูกเลยทีเดียว รอบบ้านมีต้นไม้ใหญ่ เช่น นัตประเภทต่างๆ ที่มีอายุนับร้อยปี ทรงปลูกต้นไม้และผลไม้พันธุ์แปลกเป็นจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นต้นแอปเปิล เชอร์รี หรือองุ่น และราสพ์เบอร์รีป่า อีกทั้งลำธารหน้าตำหนักยังมีปลาเทราต์ตัวงามๆ ว่ายทวนน้ำในลำธารให้เห็นจนชวนให้คิดที่จะหาสวิงไปช้อนเอามาเลยทีเดียว

นอกจากต้นไม้ผลไม้นานาชนิดแล้ว ม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ยังทรงปลูกผักสวนครัว เลี้ยงไก่ เพื่อเก็บไข่มาเสวย ทรงเลี้ยงสุนัข แมว และนกชนิดต่างๆ อีกด้วย ทรงมีกิจวัตรประจำวันคือ การวาดรูปวันละหลายชั่วโมง เมื่อเสวยเช้าแล้วก็จะพาบรรดาลูกสมุนคือ หมา แมวออกไปเดินเล่นก่อน แล้วจึงกลับขึ้นไปวาดภาพบนสตูดิโอ ทรงเขียนภาพถึงบ่ายโมงหรือบ่ายสองโมงจึงเสวยกลางวัน บางครั้งทรงรังสรรค์งาน 34 ภาพพร้อมๆ กัน งานจิตรกรรมของม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร มีพลังและกระทบใจของผู้ชมด้วยอารมณ์ที่แรง แม้บางภาพจะดูอ่อนหวานสวยงามพาอารมณ์ของผู้พบเห็นให้เข้าไปสู่โลกแห่งเทพนิยาย และเทพปกรณัม แต่หลายคนที่เคยได้เห็นงานจิตรกรรมสีน้ำมันของท่านหญิงมารศีมาบ้างแล้ว ต่างก็เอาไปเปรียบเทียบกับงานของถวัลย์ ดัชนี ว่างานของถวัลย์ ดัชนี เป็นงานผีสีดำมีแต่ความน่าสะพรึงกลัว ในขณะที่งานของท่านหญิงมารศีเป็นงานผีสีสวยที่ประณีตยิ่งนักอันเป็นภาพจิตรกรรมที่น่าสนใจ และควรแก่การศึกษาเรียนรู้เป็นอย่างยิ่ง

สำหรับงานนิทรรศการในครั้งนี้ นอกจากประชาชนผู้มีใจรักในงานศิลปะจะได้มีโอกาสชื่นชมกับผลงานอันยอดเยี่ยมแล้ว ในงานนี้ยังมีการเปิดตัวหนังสือที่รวบรวมผลงานของม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ชื่อ Marsri ภาคภาษาฝรั่งเศส พร้อมบทวิเคราะห์ภาพโดยมิเชล สตีฟ (Michel Steve) ผู้เป็นหนึ่งในห้า ของสถาปนิกยอดเยี่ยมของฝรั่งเศส ซึ่งใช้เวลาไม่น้อยในการบันทึกการสร้างงานของม.จ.หญิง มารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ไว้อย่างละเอียดทุกขั้นตอน และทุกอารมณ์จินตนาการ ซึ่งจะมีการแปลเป็นภาคภาษาไทยและภาษาอังกฤษให้ผู้ที่สนใจในงานศิลปะแขนงนี้ไปชื่นชมด้วย

อย่างไรก็ตามการจัดแสดงนิทรรศการภาพเขียนในครั้งนี้ถือได้ว่าเป็นเจตนาของท่านผู้เป็นเจ้าของผลงานที่มีประสงค์ที่จะเผยแพร่งานศิลปะให้เป็นประโยชน์ต่อการศึกษาของประชาชนโดยทั่วไป โดยเฉพาะบรรดานักเรียนนักศึกษาวิชาศิลปะทั้งหลาย จึงไม่มีวัตถุประสงค์ที่จำหน่ายภาพจิตรกรรมเหล่านี้แต่ประการใด ภาพเขียนของม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ประมาณ 100 ภาพ ที่ได้ทรงรังสรรค์ขึ้นมาอย่างประณีตสวยงามนั้น ได้ส่งกลับมายังประเทศไทยภายใต้การดูแลและเก็บรักษาของมูลนิธิม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ซึ่งมีม.ร.ว.ชิษณุสรร สวัสดิวัตน์ ผู้เป็นพระญาติสนิทและผู้ดูแลทรัพย์สิน ม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ในประเทศไทยเป็นผู้รับผิดชอบดำเนินการทุกอย่างเป็นไปตามพระประสงค์ของผู้ที่ทรงเป็นเจ้าของผลงานจิตรกรรมอันล้ำค่านี้

จึงขอเชิญชวนให้ประชาชน นักเรียน นิสิต นักศึกษา ผู้สนใจงานศิลปะและปรารถนาจะชื่นชมผลงานรังสรรค์ศิลป์และจินตนาการบนผืนผ้าใบที่มหัศจรรย์อ่อนหวานสวยงาม แต่แรงด้วยอารมณ์อันกระแทกใจ ไปชมนิทรรศการภาพเขียนของม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ในครั้งนี้ โดยทั่วกัน แล้วท่านทั้งหลายก็จะประจักษ์ว่า ในท่ามกลางความหวาดหวั่นหม่นหมองกับสถานการณ์บ้านเมืองที่ไม่รู้ว่าจะเป็นไปอย่างไรในอนาคตข้างหน้า เพราะความบ้าและความเห็นแก่ตัวของคนเพียงไม่กี่คนนั้น บ้านเมืองของเรายังมีสิ่งที่สวยงามและสิ่งดีๆ อยู่ไม่น้อยที่คอยเป็นน้ำหล่อเลี้ยงและปลอบประโลมใจให้เราเดินไปข้างหน้า อย่างน้อยงานรังสรรค์ศิลปะจากจินตนาการอันละเมียดละไมของม.จ.หญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร เป็นส่วนที่พลาดไม่ได้ถ้ายังต้องการที่พักใจ