ABYSS BOX ตู้เลี้ยงสัตว์ใต้ทะเลลึกชิ้นแรกของโลก

โดย...วัชราภรณ์ สนทนา

สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)

ต่อไปนี้ไม่ต้องเก็บเงินซื้อตั๋วนั่งเรือดำน้ำ ก็มีโอกาสเห็นสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ใต้ทะเลลึกจริงๆ ที่ยังคงมีชีวิตอยู่บนพื้นโลกได้แล้ว เพราะล่าสุดนักวิทยาศาสตร์พัฒนาอุปกรณ์เลี้ยงสัตว์จากใต้ทะเลลึกได้สำเร็จ พร้อมทั้งเปิดให้ประชาชนเข้าชมด้วย

โลกใต้ทะเลที่อยู่ลึกจากระดับผิวน้ำหลายพันเมตรนั้น ยังคงเป็นดินแดนพิศวงที่เต็มไปด้วยความมืดมิด อุณหภูมิของน้ำทะเลเย็นจัดแทบไม่ต่างจากขั้วโลก อีกทั้งสภาพแรงกดดันใต้น้ำทะเลยังมีค่าสูงกว่าความดันบรรยากาศบนพื้นผิวโลกนับพันเท่า หากแต่ว่าในสภาพแวดล้อมที่ดูรุนแรงสุดขั้วเช่นนี้ กลับยังมีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่มากมาย

ที่ผ่านมา นักวิทยาศาสตร์เริ่มสนใจศึกษาเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตใต้ทะเลลึกตั้งแต่ปี ค.ศ. 1860 ซึ่งมาถึงวันนี้ก็นับเป็นเวลา 152 ปีแล้ว แต่ก็ยังรู้จักสิ่งมีชีวิตกลุ่มนี้น้อยมาก ซึ่งสาเหตุหลักนั้นมาจากนักวิทยาศาสตร์ไม่สามารถนำตัวอย่างสิ่งมีชีวิตจากใต้ทะเลลึกขึ้นมาเลี้ยงเพื่อศึกษาต่อได้ เนื่องจากพวกมันจะตายอย่างรวดเร็วเมื่อถูกนำขึ้นสู่ผิวน้ำ อาจด้วยสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกัน เช่น ความดันที่ต่ำกว่าและอุณหภูมิที่สูงกว่าจะสลายชั้นไขมันในเยื่อหุ้มเซลล์ มีผลให้เซลล์เสียหายและตายในที่สุด หรือแม้แต่ในสัตว์เปลือกแข็ง เช่น ปู ก็มีชีวิตอยู่รอดได้เพียงไม่กี่สัปดาห์เท่านั้น

ด้วยปัญหาดังกล่าว นักชีววิทยาจากมหาวิทยาลัยปิแอร์และมารี กูรี ในกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส และสถาบันวิจัยการใช้ประโยชน์จากทะเลแห่งชาติฝรั่งเศส (The French Research Institute for Exploitation of the Sea) ได้ร่วมกันศึกษาหาวิธีเลี้ยงสัตว์ใต้ทะเลลึกให้มีชีวิตรอดได้ยาวนานขึ้น โดยพวกเขาใช้เวลาถึง 3 ปี ในการสร้างอุปกรณ์เลี้ยงสัตว์ใต้ทะเลลึกที่ชื่อว่า Abyss Box หรือกล่องจากใต้ทะเลลึก

Abyss Box เป็นท่อเหล็กขนาดเล็ก ปริมาตร 16 ลิตร ภายในท่อมีการเลียนแบบสภาพแวดล้อมให้เหมือนกับบริเวณใกล้ๆ ปล่องน้ำพุร้อนใต้ทะเล ด้วยการตั้งค่าอุณหภูมิน้ำทะเลไว้ที่ 15 องศาเซลเซียส มีการใส่ก๊าซร้อนที่พุ่งขึ้นมาคล้ายกับปล่องน้ำพุร้อนใต้ทะเล รวมทั้งยังเพิ่มความดันบรรยากาศภายในท่อสูงถึง 3,000 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว แต่ไม่เป็นอันตราย เพราะผนังท่อทำด้วยเหล็กหนาถึง 3 นิ้ว ทนต่อสภาพแรงดันที่สูงมาก ซึ่งนั่นก็ทำให้ Abyss Box มีน้ำหนักมากถึง 600 กิโลกรัม

ในการทดลองทีมวิจัยได้นำกุ้งและปูที่นำมาจาก Lucky Strike hydrothermal ซึ่งอยู่บริเวณแนวสันเขาใต้น้ำกลางมหาสมุทรแอตแลนติก (MidAtlantic Ridge) มาใส่ไว้ใน Abyss Box แยกกัน พวกเขาให้อาหารและเปลี่ยนน้ำด้วยการเปลี่ยนท่อที่มีระบบควบคุมความดันให้คงที่ ซึ่งเป็นวิธีเดียวกับที่นักบินอวกาศใช้เข้าออกสถานีอวกาศ และคอยเฝ้าดูพวกมันผ่านช่องหน้าต่างขนาดเล็กบริเวณด้านหน้า ที่ทำด้วยพลาสติกที่มีความหนาถึง 6 นิ้ว

ผลการทดลอง พบว่า ปูและกุ้งจากใต้ทะเลลึกมีชีวิตรอดได้ ถือเป็นการนำสัตว์ใต้ทะเลลึกขึ้นมาเลี้ยงได้สำเร็จเป็นครั้งแรกของโลก โดยโครงการต่อไปพวกเขามีความตั้งใจที่จะสร้างอุปกรณ์เลี้ยงสัตว์ใต้ทะเลลึกที่มีขนาดใหญ่ เช่น ปลา เป็นต้น ซึ่งการพัฒนาเทคโนโลยี Abyss Box ได้สำเร็จครั้งนี้ นับเป็นอีกก้าวขั้นสำคัญที่จะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์เผยเรื่องราวอันเร้นลับของสิ่งมีชีวิตใต้ทะเลลึกเหล่านี้ได้มากยิ่งขึ้น

ทั้งนี้ Abyss Box ได้จัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์ Oceanopolis ในเมืองเบรสต์ ประเทศฝรั่งเศส ตั้งแต่เมื่อเดือน เม.ย. 2555 ที่ผ่านมา