กำลังของมาตุคาม

เรื่องเกี่ยวกับการครองเรือน พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ในสูตรหลายสูตรใน สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค ซึ่งก็มีเรื่องที่น่าสนใจ MQ ขอนำมาคุยกัน เพราะหลายท่านอาจดูหนังดูละคร ซึ่งก็เป็นเรื่องเกี่ยวกับครอบครัว การแก่งแย่งชิงดีกัน มาดูว่าในทางธรรมนั้นเป็นอย่างไร

เรื่องแรกคือ เรื่องของกำลังของทั้งบุรุษและสตรี อะไรเล่าคือ “กำลังของมาตุคาม” หรือกำลังของผู้หญิงนั่นเอง ทรงแสดงไว้ 5 ประการ (อภิภุยยสูตร และสูตรอื่นๆในหมวดนี้) คือ

กำลัง 5 ประการ (ชื่อว่า พละ เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องสนับสนุน หรือ อุปถัมภ์) คือ

กำลังคือรูป (รูปพละ) ความถึงพร้อมแห่งรูป

กำลังคือโภคะ (โภคพละ) ความถึงพร้อมแห่งโภคะ

กำลังคือญาติ (ญาติพละ) ความถึงพร้อมแห่งญาติ

กำลังคือบุตร (ปุตตพละ) ความถึงพร้อมแห่งบุตร

กำลังคือศีล (สีลพละ) ความถึงพร้อมแห่งศีล คือ เมื่อรักษาศีล 5 หรือ ศีล 10 ไม่ขาด

มาตุคามผู้ประกอบด้วยกำลัง 5 ประการนี้ ย่อมประพฤติข่มขี่ (แปลว่าครอบงำ) สามีได้

กำลังทั้ง 5 ประการนี้ หากประกอบด้วยกำลังเพียงประการเดียว เรียกว่า มีองค์ประกอบแต่ยังไม่บริบูรณ์ แม้มี 2 หรือ 3 หรือ 4 ประการ ก็เรียกว่ามีองค์ประกอบ หากได้ครบ 5 องค์ประกอบจึงชื่อว่าบริบูรณ์

มาตุคามผู้ประกอบด้วยกำลังคือรูป แต่ไม่ประกอบด้วยกำลังคือศีล พวกญาติย่อมยังมาตุคามนั้นให้พินาศ คือไม่ให้อยู่ในสกุล แม้จะมีกำลังอื่นประกอบด้วยคือ มีทั้ง รูป โภคะ ญาติ และบุตร แต่ไม่ประกอบด้วย ศีล พวกญาติย่อมยังมาตุคามนั้นให้พินาศได้ คือ ไม่ให้อยู่ในสกุล มาตุคามผู้ที่ประกอบด้วยกำลังคือศีล แต่ไม่ประกอบด้วยกำลังคือรูป เป็นต้น (คือจนถึง ประกอบด้วยกำลัง คือ รูป โภคะ และญาติ) พวกญาติย่อมยังมาตุคามนั้นให้อยู่ในสกุล ย่อมไม่ให้พินาศ

จะเห็นได้ว่าแม้ว่าโดยธรรมแล้ว แม้สตรีผู้มีกำลัง 4 คือ มีรูปพรรณสัณฐานงดงาม มีทรัพย์สมบัติมาก หรือตระกูลสูงมีญาติมาก และ แม้การมีบุตรด้วย ถึงจะเป็นกำลังของสตรีก็จริง แต่ถ้าไม่มีศีลเสียแล้ว คือ ไม่เป็นคนดี อรรถกถาอธิบายไว้ว่า เป็นหญิงทุศีล เสียมารยาท ประพฤตินอกใจ ย่อมสามารถแพ้พ่าย คือ ถูกพวกญาติของสามี ทำให้พินาศได้ คือ ไม่ให้อยู่ในสกุลนั้น ส่วนผู้หญิงที่มีศีลบริสุทธิ์ มีมารยาทดีงาม จึงให้อยู่ในตระกูล ไม่ให้พินาศ

อีกทั้งกำลังทั้ง 5 นั้น กำลัง 4 ประการข้างต้น ไม่ทำให้มาตุคาม เมื่อตายเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ แต่เพราะกำลังคือ ศีลอย่างเดียวเท่านั้น ย่อมทำให้เข้าถึงสุคติ

ยังมีเรื่องของ ฐานะ 5 ประการ ซึ่งพระพุทธเจ้าตรัสแสดงไว้ว่าเป็นฐานะที่มาตุคามผู้มิได้ทำบุญไว้ ยากที่จะได้ ฐานะ 5 ประการนั้นคือ

1. ขอเราพึงเกิดในสกุลอันสมควร

2. ขอเราพึงไปสู่สกุลอันสมควร

3. ขอเราพึงอยู่ครองเรือนปราศจากหญิงร่วมสามี

4. ขอเราพึงมีบุตร

5. ขอเราประพฤติครอบงำสามี

ฐานะ 5 ประการนี้มาตุคามผู้ทำบุญไว้ ย่อมได้โดยง่าย

และยังทรงแสดงถึง ธรรม 5 ประการ ที่ว่าด้วยมาตุคามผู้ประกอบด้วยธรรม 5 ประการ สามารถอยู่ครองเรือนได้ ธรรม 5 ประการนั้นก็คือ ศีล 5 นั่นเอง

ในเรื่องกำลัง มีกล่าวถึงบุรุษด้วย คือ ส่วนบุรุษผู้ประกอบด้วยกำลังเพียงอย่างเดียว ย่อมประพฤติข่มขี่ (แปลว่าครอบงำ) มาตุคามได้ กำลังอย่างเดียวเป็นไฉน ได้แก่ กำลังคือความเป็นใหญ่

กำลังคือรูป ย่อมป้องกัน (แปลว่า รักษา) มาตุคามผู้ถูกบุรุษข่มขี่ (แปลว่า ครอบงำ) แล้วได้ กำลังคือโภคะ กำลังคือญาติ กำลังคือบุตร กำลังคือศีล ป้องกัน (แปลว่า รักษา) ไม่ได้