เจาะลึก "บันไดเลื่อน" เจ้าของไม่ใส่ใจ-ผู้ใช้เสี่ยงชีวิต?

โดย...วรรณโชค ไชยสะอาด

ไม่ใช่เรื่องเล็กๆอีกต่อไปเเล้ว สำหรับเหตุการณ์เขย่าขวัญเกี่ยวกับความบกพร่องของ"บันไดเลื่อน"

หลังจากข่าวบันไดเลื่อนหนีบคนตายที่จีนมาถึงบันไดเลื่อนชำรุดเสียหายที่อาคารกลางกรุงเทพฯ ส่งผลให้สังคมไทยให้ความสนใจเกี่ยวกับประเด็นนี้อย่างยิ่ง

ที่น่าสนใจคือสาเหตุอันแท้จริงของอุบัติเหตุเหล่านั้นมาจากอะไรกันแน่....

เลือกให้ถูก ลดความเสี่ยง

"บันไดเลื่อน" หรือชื่อภาษาอังกฤษว่า "Escalator" มาจากคำว่า "elevator" และ "scala" ซึ่งเป็นภาษาลาติน แปลว่า ขั้นบันได ออกแบบโดยสถาปนิกชื่อชาร์ลส์ ซีแบเกอร์

อดิศัย แท่งทอง เลขาธิการสมาคมลิฟต์แห่งประเทศไทย เผยว่า ความเสียหายที่เกิดกับบันไดเลื่อนที่พบได้บ่อยในปัจจุบันมีสาเหตุจากการเลือกผู้ผลิตและผู้ดูแลบำรุงรักษาที่ไม่ได้มาตรฐาน

“ประเด็นสำคัญคือ การดูเเลบำรุงรักษาของบริษัทผู้รับจ้าง ถ้าผู้รับจ้างมีการบำรุงรักษาที่ถูกต้อง มีความเชี่ยวชาญ มีประสบการณ์ มีความรู้ความสามารถอย่างเเท้จริง ปัญหาก็จะไม่เกิด โดยเฉพาะบันไดเลื่อนตามห้างสรรพสินค้าหรืออาคารสำนักงานทั่วไป ควรจะต้องมีการตรวจสอบระบบความปลอดภัยพื้นฐานเบื้องต้นก่อนการใช้งานอย่างรอบคอบทุกวัน”

จากคำแนะนำของเลขาธิการสมาคมลิฟต์แห่งประเทศไทย มาตรฐานที่ดีในการเลือกบริษัทผู้รับจ้างดูแลระบบและบำรุงรักษาควรเป็นบริษัทเดียวกับผู้ผลิตและจำหน่าย

"ส่วนมากเจ้าของ มักไม่ว่าจ้างผู้ผลิตจำหน่ายเป็นผู้ดูเเลรักษา เเต่ไปหาผู้รับจ้างอิสระแทน โดยเสนอราคาต่ำเป็นเกณฑ์ ซึ่งถ้าเปรียบเทียบก็เหมือนกับเราใช้รถเบนซ์แต่ดันไปใช้บริการศูนย์บำรุงรักษาอื่น เเม้จะเสียค่าบำรุงน้อยลง เเต่ก็เเลกมากับการเเบกรับความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้น"

บันไดเลื่อนแข็งแรงกว่าที่คิด

ภาพจากกล้องวงจรปิดที่เผยให้เห็นเหตุการณ์ขณะที่หญิงสาวชาวจีนก้าวพลาดทำให้แผ่นสแตนเลสบริเวณก้าวออกจากบันไดเลื่อนพังเสียหาย จนหล่นลงมาเสียชีวิต หรือชายจีนอีกรายที่พลัดตกจนขาไปติดเเละทำให้ต้องตัดขาทิ้งในเวลาต่อมา สร้างความหวาดผวาให้แก่ผู้ทราบข่าวเป็นอย่างยิ่ง

คำถามตามมาคือ จุดนั้นถือเป็นจุดเสี่ยงอันตรายหรือไม่

เลขาธิการสมาคมลิฟต์แห่งประเทศไทย อธิบายว่า บริเวณพื้นที่ก่อนก้าวเข้าสู่บันไดเลื่อนมีความเเข็งเเกร่งมาก หนึ่งตารางเมตรสามารถรับน้ำหนักได้มากถึง 500-600 กิโลกรัม พูดง่ายๆว่าเอาช้างมากระทืบก็ยังไม่สะเทือน !!!

"พื้นตรงนั้นไม่ว่าเป็นตัวอลูมิเนียมหรือสแตนเลสก็เเล้วเเต่ ได้รับการออกเเบบที่เเข็งเเกร่งเเละเป็นพื้นลายกันลื่น มีสกรูน็อตมาตรฐานขนาดไม่น้อยกว่านิ้วก้อย ยึดติดประมาณ 2-4 จุด ถึงเเม้จะคลายสกรูออก คุณก็ไม่สามารถยกเเผ่นนั้นได้ด้วยมือเปล่า ต้องมีอุปกรณ์เข้าไปปลดล็อกอีกขั้น ขณะเดียวกันด้วยขนาดเเละน้ำหนักอาจไม่สามารถยกขึ้นด้วยคนๆเดียวด้วยซ้ำไป ฝาตัวดังกล่าวจะถูกเปิดออกมาได้ก็ต่อเมื่อมีการบำรุงรักษาโดยช่างผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น โดยหลักเกณฑ์มีชัดเจนอยู่แล้วว่า ก่อนเปิดฝาจะต้องมีการติดป้ายเตือน รวมทั้งกันพื้นที่ห้ามผ่านทุกครั้ง

ขณะที่ตัวบันไดเลื่อนไม่ใช่เรื่องที่ต้องกังวล เนื่องจากทำจากสแตนเลสหรืออลูมิเนียม มีความคงทนแข็งเเกร่ง รองรับน้ำหนักได้มาก ไม่ว่าผู้ใช้จะยืนเอียงชิดซ้ายหรือขวากันเป็นจำนวนมากขณะขึ้นลงก็ไม่กระทบต่อการทำงาน

นอกจากนี้บันไดเลื่อนยังมีหวีจัดการคัดกรองสิ่งแปลกปลอมที่อาจมีผู้ใช้งานทำตกหล่นระหว่างขึ้นลง ซึ่งถ้าไม่ใช่สิ่งของที่มีความหนาหรือแข็งแกร่งจริงๆก็ไม่กระทบการทำงานของบันไดเลื่อน อย่างไรก็ตามหวีนั้นต้องหมั่นตรวจสอบอยู่สม่ำเสมอหากชำรุดต้องเปลี่ยนทันที ขณะเดียวกันบันไดเลื่อนยังประกอบไปด้วยขนแปรงที่ขอบอลูมิเนียมระหว่างทางเดิน ทำหน้าที่ป้องกันการยืนในตำแหน่งที่ชิดขอบเกินไป และป้องกันสิ่งแปลกปลอมที่อาจจะเล็ดรอดเข้าไปได้"

ผู้เชี่ยวชาญด้านบันไดเลื่อน แนะนำว่า ตามปกติสถานที่ต่างๆจะมีการติดป้ายเตือนตามมาตรฐานอยู่แล้ว เเต่หากผู้ประกอบการมองว่ายังไม่เพียงพอก็สามารถติดตั้งเพิ่มเติมได้  เพราะการเตือนให้ผู้ใช้ระมัดระวังเพื่อความปลอดภัยนั้นยิ่งมากยิ่งเกิดประโยชน์  ขณะเดียวกันผู้ใช้ก็ต้องให้ความเคารพกฎระเบียบและปฎิบัติตามอย่างเคร่งครัดด้วย

กฎเหล็กที่ต้องรู้ก่อนใช้บันไดเลื่อน

วิเชียร บุษยบัณฑูร นายกสมาคมผู้ตรวจสอบและบริหารความปลอดภัยอาคาร (BSA) ระบุข้อแนะนำสำหรับผู้ใช้งานบันไดเลื่อนว่าต้องมีป้ายคำแนะนำ และข้อควรระวังในการใช้บันไดเลื่อนติดไว้ที่บันไดเลื่อนที่เห็นได้ชัดเจน ดังต่อไปนี้

* ไม่ควรให้เด็กใช้บันไดเลื่อนโดยลำพัง

* ห้ามชะโงกศีรษะออกนอกราวบันได

* งดใช้บันไดเลื่อนสำหรับผู้ที่สวมรองเท้าแตะที่มีลักษณะยืดหยุ่นสูง เนื่องจากมีความเสี่ยงอันตรายที่จะถูกบันไดเลื่อนดูดเข้าไปในช่องว่างระหว่างขั้นบันได

* ตรวจระวังเชือกรองเท้า ปลายกางเกง ชายกระโปรง หรือ สิ่งใดที่ห้อยใกล้กับพื้นบันไดเลื่อน เนื่องจากมีความเสี่ยงอันตรายที่จะถูกบันไดเลื่อนดูดเข้าไปในช่องว่างระหว่างขั้นบันได

* ใช้บันไดเลื่อนด้วยความระมัดระวัง เตือนสติขณะกำลังก้าวเข้าบันไดเลื่อน ระวังสะดุดหกล้ม ซึ่งอาจได้รับบาดเจ็บ หรือ มีความเสี่ยงอันตราย จากเส้นผม อวัยวะของร่างกาย หรือเสื้อผ้า ถูกบันไดเลื่อนดูดเข้าไปในช่องว่างระหว่างขั้นบันได

* คำอธิบายวิธีใช้ปุ่มหยุดบันไดเลื่อนฉุกเฉิน และแสดงตำแหน่งที่ติดตั้งของปุ่มหยุดฉุกเฉินให้ชัดเจน

ขณะที่บริษัทผู้ผลิตบันไดเลื่อนชื่อดังอย่าง Otis Elevator Company แนะนำว่า

เมื่อมาถึงบันไดเลื่อนและทางเลื่อน ให้ปฏิบัติดังนี้

1.อย่าใช้บันไดเลื่อนและทางเลื่อน โดยมีไม้เท้าค้ำยัน เครื่องช่วยเดิน รถขนอาหาร หรือรถเข็นทุกประเภท

2.อย่าใช้บันไดเลื่อนและทางเลื่อน ด้วยเท้าเปล่าหรือรองเท้าที่มีเชือกผูกที่หลวม

3.บนบันไดเลื่อน ให้มองดูทิศทางการเคลื่อนของขั้นบันได และก้าวขึ้นขั้นบันไดเมื่อขั้นบันไดเลื่อนไหลเป็นปกติ และอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมและสะดวก

4.ระมัดระวังจังหวะการก้าวเท้าขึ้นและลงจากบันไดเลื่อนและทางเลื่อน ระวังเป็นพิเศษสำหรับบันไดเลื่อนหรือทางเลื่อนที่มีสองช่องทางเดิน

5.จูงหรือจับมือเด็กเล็กให้แน่น

6.จับสิ่งของติดตัวให้แน่น ด้วยมือเดียว

7.จับราวบันไดเมื่อก้าวขึ้นขั้นบันไดหรือทางเลื่อน เพื่อการประคองหรือทรงตัว

8.เก็บส่วนเสื้อผ้าที่หลวมห่างจากขั้นบันไดและด้านขอบข้างบันได

9.อย่าใช้บันไดเลื่อนแทนขั้นบันได หากขั้นบันไดเลื่อนไม่ทำงาน

10.อย่าใช้บันไดเลื่อนในการขนย้ายสิ่งของ

11.ถ้าหากคุณรู้สึกไม่สบายใจในการใช้งานบันไดเลื่อน ให้ใช้ลิฟต์แทน

เมื่ออยู่ระหว่างการเคลื่อนที่ของขั้นบันได

1.บนบันไดเลื่อน ให้ยืนตรงส่วนกลางของขั้นบันไดและมองไปข้างหน้า

2.บนทางเลื่อน ผู้โดยสารที่ยืนอยู่ให้ยืนชิดขวา และเว้นว่างด้านซ้ายเพื่อให้ผู้ที่เดินอยู่ได้เดินผ่านไปทางซ้ายมือ

3.เก็บเท้าให้ห่างจากขอบด้านข้าง

4.จับราวบันไดเลื่อนให้มั่น

5.อย่างวางกระเป๋าเป้ หรือสิ่งของบนราวจับบันได

6.อย่าใจลอยหรือสนใจสิ่งรอบข้างขณะยืนอบู่บนทางเลื่อน

7.อย่ายืนพิงขอบด้านข้าง

8.อย่าวิ่ง

9.อย่านั่งบนขั้นบันไดเลื่อนหรือทางเลื่อน

10.ผู้ปกครองควรดูแลบุตรหลานให้ใช้บันไดเลื่อนและทางเลื่อนด้วยความเรียบร้อย

เมื่อออกจาก บันไดเลื่อนและทางเลื่อน

1.เตรียมพร้อมที่จะก้าวเท้าออก

2.อย่าลังเลในการที่จะเดินออกจากบริเวณสุดทางของบันไดเลื่อนหรือทางเดินเลื่อน

3.อย่าหยุดพูดคุยหรือมองโดยรอบ เพราะอาจมีผู้โดยสารคนอื่นอยู่ด้านหลังคุณ

ท้ายที่สุดแล้ว ความปลอดภัยจะเกิดขึ้นได้ต้องเริ่มจากมาตรฐานการดูแลอย่างสม่ำเสมอของผู้ประกอบการ ที่สำคัญผู้ใช้งานต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบอย่างเคร่งครัดด้วย