มรดกพระร่วง เสน่ห์ที่ซ่อนเร้น

โดย...นิติพันธุ์ สุขอรุณ

อารยธรรมสุโขทัยนั้นสืบทอดมากว่า 700 ปี ศิลปวัฒนธรรมสุโขทัยนั้นจัดว่าโดดเด่น เห็นได้ชัดจากเครื่องถ้วยชามสังคโลก ผ้าทอหาดเสี้ยว และพระพุทธรูปแบบสุโขทัย

มนต์ขลังของศิลปวัฒนธรรมสุโขทัย แม้จะมีการนำมาผลิตขึ้นใหม่ สำหรับเป็นของที่ระลึก กลุ่มผู้เดินทางท่องเที่ยวมาเยือนอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย-ศรีสัชนาลัย-กำแพงเพชร ทั้ง 3 เมือง ซึ่งได้รับการประกาศให้เป็นเมืองมรดกโลก ของเหล่านี้ถูกเลือกซื้อไปเพียงเพราะความสวยงามของลวดลายสีสัน แล้วนำไปเก็บไว้ในตู้ ไม่อาจนำมาใช้ประโยชน์จริงในชีวิตประจำวันได้

องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (อพท.) จึงได้นำดีไซเนอร์ที่เคยมีผลงานระดับโลก เข้าร่วมทำงานกับผู้ประกอบการร้านค้า พัฒนาลวดลายที่มีมาแต่เดิมให้เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นมากขึ้น กระตุ้นให้ผู้ผลิตต่อยอดผลิตภัณฑ์เพื่อให้สามารถใช้งานได้จริงในชีวิตปัจจุบัน

 

ความพยายามของหลายฝ่ายที่ร่วมกันผลักดัน ทำให้ปรากฏสินค้าในชื่อแบรน “มรดกพระร่วง” สืบทอดความประทับ

พ.อ.นาฬิกอติภัค แสงสนิท ผู้อำนวยการ อพท. ฉายภาพโครงการพัฒนาต่อยอดผลิตภัณฑ์ผ่านการสำรวจ ศึกษา วิจัย ทุนสร้างสรรค์ และทัศนคติของนักท่องเที่ยวแล้วนำมาสังเคราะห์

“อพท.ได้ดำเนินการในปี 2558 พัฒนาผลิตภัณฑ์เด่นที่เป็นเอกลักษณ์ของพื้นที่ ได้แก่ สังคโลก เครื่องเงิน-ทอง ผ้าทอ และพุทธศิลป์ โดยนำทีมนักออกแบบที่มีผลงานในระดับโลกมาสร้างสรรค์ร่วมกับผู้ประกอบการท้องถิ่น ผลิตสินค้าคอลเลกชั่นใหม่ ที่มีความร่วมสมัยแต่โดดเด่นด้วยคุณค่า ภูมิปัญญา สะท้อนถึงศิลปวัฒนธรรมแห่งเมืองพระร่วง”

 

ด้วยการวางแนวทางกลยุทธ์การตลาดขับเคลื่อน 2 ระยะ เริ่มต้นที่แผนการระยะสั้นจะมุ่งขยายฐานลูกค้าเพื่อสร้างการเติบโตของธุรกิจและเพิ่มยอดขาย ผ่านช่องทางตัวแทนจำหน่าย ร้านค้าออนไลน์ ให้เข้าถึงกลุ่มคนรุ่นใหม่ ในด้านแผนระยะยาว คือ การพัฒนารูปทรง ประโยชน์ใช้สอยในชีวิตประจำวัน และเป็นมากกว่าของฝากของที่ระลึกในตู้โชว์

“ผมหวังจะพัฒนาเครือข่ายผู้ประกอบการด้านบริการการท่องเที่ยว เช่น โรงแรม ธุรกิจท่องเที่ยว ร้านอาหาร ร้านกาแฟ ที่สำคัญคือผู้ประกอบการร้านค้าของฝากของที่ระลึกต้องออกมาร่วมกันกล้าคิด กล้าพัฒนาแบรนด์ เพื่อให้แบรนด์มรดกพระร่วงเกิดความเป็นเอกภาพนำไปสู่ความสำเร็จ ต่อสู้กับผลิตภัณฑ์จากศิลปวัฒนธรรมของประเทศเพื่อนบ้าน เราต้องเริ่มต้นสร้างตัวตน สร้างแบรนด์ให้เกิดขึ้นตั้งแต่วันนี้” พ.อ.นาฬิกอติภัค กล่าว

รัฐ เปลี่ยนสุข นักออกแบบเฟอร์นิเจอร์และงานสังคโลก กล่าวว่า จากประสบการณ์ศึกษาและเติบโตในประเทศฝรั่งเศส ทำให้ได้รู้ว่า ภูมิปัญญาสืบทอดมาแต่ครั้งโบราณมีความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว มีความลึกซึ้งในความเป็นมา

 

“สิ่งสำคัญ คือ นักออกแบบต้องลงพื้นที่ไปศึกษาด้วยตัวเอง เรียนรู้ให้ลึกถึงแก่นแท้ที่มาของคนโบราณ เรียนรู้ชีวิตความเป็นอยู่ แลกเปลี่ยนทักษะกับชาวบ้านและผู้ประกอบการในพื้นที่ ทำให้ผมเข้าใจแล้วว่าผลิตภัณฑ์ของไทยมีความเป็นมาอย่างพิถีพิถัน” รัฐ กล่าวอย่างหนักแน่น

ทั้งหมดเป็นงานทำมือ จึงมีกลิ่นอายอนุรักษนิยมตามตำรับสุโขทัย ผสมกับอัตลักษณ์การปั้นและสีสันเฉพาะตัว เกิดเป็นงานประติมากรรมที่รังสรรค์ให้แต่ละชิ้นมีความแตกต่าง มีหนึ่งเดียวในโลก เต็มเปี่ยมไปด้วยคุณค่าทางจิตใจ ความงามและคุณภาพคงทน ในราคา สมเหตุสมผล

ในด้านมุมมองของผู้ประกอบการ รวีรรณ ขนาดนิด ผู้ประกอบการศูนย์หัตถกรรมพื้นบ้านโบราณหาดเสี้ยว สะท้อนประสบการณ์หลังจากได้ร่วมทำงานกับนักออกแบบชั้นนำ โดยยอมรับว่า จากนี้ไปจะต้องเปลี่ยนวิธีคิดลวดลายถักทอผ้า ดึงรายละเอียดเล็กๆ ที่เคยมองข้ามขึ้นมาให้ความสำคัญ ได้ลวดลายที่ลงตัว แปลกใหม่ ไม่ซ้ำแบบเดิมที่ทำมายาวนาน โดยไม่ทิ้งความเป็นผ้าทอตามแบบฉบับ

 

หลากหลายผลิตภัณฑ์ยังมี “พระพิมพ์” ที่ผลงานจากชุมชนบ้านเชตุพน ศิลปะที่ถ่ายทอดผ่านพระเครื่อง หรือพระพิมพ์ยุคสุโขทัย สะท้อนถึงความหมาย “รุ่งอรุณแห่งความสงบสุข”

ถึงกระนั้น เมื่อกาลเวลาหมุน เวียนเปลี่ยนไป พระพิมพ์ของเมืองสุโขทัยถูกหลงลืมจนเกือบสูญหาย ดังนั้นการปลุกปั้นศิลปะการพิมพ์พระเครื่อง จึงถูกกระตุ้นเพื่อย้ำเตือนจิตสำนึกของคนไทยว่า ครั้งหนึ่งบรรพชนได้สร้างมรดกอันเป็นจิตวิญญาณแห่งความเป็นไทยให้แก่ลูกหลาน จึงต้องปกปักรักษาไว้ตราบนานเท่านาน

นับเป็นการเตรียมความพร้อมสร้างแบรนด์ศิลปวัฒนธรรม ก่อนเปิดประตูสู่ประชาคมอาเซียนในปลายปี 2558 เพื่อประกาศก้องให้นักท่องเที่ยวจากทั่วโลกได้เห็นว่า ศิลปะโบราณของประเทศไทยงดงามเพียงใด ใช้งานได้จริงในชีวิตประจำวัน มากกว่านำไปเก็บไว้ในตู้โชว์แล้วลืมเลือนหายไป