"SMR ทางเลือก หรือ ทางรอด GREEN ENERGY” จุดเปลี่ยนอนาคตพลังงานไทย?

งานเสวนาโต๊ะกลมในหัวข้อ "SMR ทางเลือก หรือ ทางรอด GREEN ENERGY" ซึ่งจะจัดขึ้นในวันที่ 18 มีนาคม 2568 ณ โรงแรมแกรนด์ ไฮแอท เอราวัณ กรุงเทพฯ โดย กรุงเทพธุรกิจ สื่อเครือเนชั่นกรุ๊ป เพื่อเปิดเวทีแลกเปลี่ยนความคิดเห็นจากผู้เชี่ยวชาญด้านพลังงาน หาทางออกด้านพลังงานสะอาดผ่านเทคโนโลยี SMR (Small Modular Reactor) ซึ่งกำลังได้รับความสนใจทั่วโลก ในฐานะทางเลือกใหม่ที่มีศักยภาพในการขับเคลื่อนอนาคตพลังงานของประเทศไทยอย่างยั่งยืน

 

 

 

โพสต์ทูเดย์ได้สรุปใจความสำคัญในเนื้อหาที่น่าสนใจและสมควรนำไปพิจารณาจากวิทยากรที่มาร่วมงานไว้ดังนี้

 

นายวัฒนพงษ์ คุโรวาท ผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (สนพ.) กล่าวว่า SMR เป็น "ทางเลือก" และ "ทางรอด" สำหรับการเปลี่ยนผ่านพลังงานในไทย เนื่องจากมีความปลอดภัยสูงขึ้น และใช้พื้นที่น้อยลงเมื่อเทียบกับโรงไฟฟ้าขนาดใหญ่

 

ในขณะที่ไทยต้องลดการปล่อยคาร์บอนตามเป้าหมาย COP26 เพื่อมุ่งสู่ Carbon Neutrality ปี 2050 และ Net Zero ปี 2065 โดยปัจจุบันพลังงานหมุนเวียน เช่น โซลาร์และลม มีข้อจำกัดเรื่องความไม่เสถียร โดยเฉพาะในภาวะภัยพิบัติ ทำให้ SMR กลายเป็นตัวเลือกสำคัญ เพราะสามารถผลิตไฟฟ้าได้ตลอด 24 ชั่วโมง

 

ทั้งนี้ แผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้า (PDP2024) ตั้งเป้าหมายผลิตไฟฟ้า 600 เมกะวัตต์จาก SMR ในปี 2580 ซึ่งภาคเอกชนตอบรับดีมาก หลังจากเริ่มดำเนินการตั้งแต่ปี 2007-2015 จากการบรรจุแผนโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 5 โรงจำนวน 5 พันเมะวัตต์ จากปัญหาโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟูกุโอกะที่ญี่ปุ่นแผนจึงขยับไป และกฟผ.มีบทเรียนจากโรงไฟฟ้าถ่านหิน เมื่อถ่านหินใช้ไม่ได้ นิวเคลียร์จึงกลับมา ดังนั้น SMR จึงมาต่อยอดจุดอ่อนทั้งหมด ดังนั้น ในช่วง 10 ปีนี้จะเป็นช่วงเตรียมความพร้อม เตรียมการเพื่อให้เกิด โดยไทยจะเลือกเทคโนโลยีที่ดีที่สุดจาก สหรัฐฯ ฝรั่งเศส และจีน ซึ่งเป็นผู้นำ SMR ระดับโลก

 

"อีกสิ่งที่ต้องเลือกคือเทคโนโลยี ซึ่งมีอเมริกา ฝรั่งเศส และจีน ถือเป็นประเทศชั้นนำในโลกที่สนใจเทคโนโลยี เรามีเวลาที่จะเลือกเทคโนโลยีที่ดีที่สุดให้ประเทศไทย ซึ่งในแผน PDP คือการส่งสัญญาณการลงทุน การเตรียมความพร้อมเป็นอีกทางเลือกที่เป็นทางรอดตอบโจทย์ความมั่นคง ราคา และมาตรฐานของกระทรวงพลังงาน"

 

น.ส.เพ็ญนภา กัญชนะ รองเลขาธิการสำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ (ปส.)

 

น.ส.เพ็ญนภา กัญชนะ รองเลขาธิการสำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ (ปส.) ชี้แจงถึงบทบาทของ ปส. ว่า ปส.ทำหน้าที่กำกับดูแลความปลอดภัยนิวเคลียร์และรังสีมาตั้งแต่ปี 2504 โดยได้มีการเตรียมร่าง พ.ร.บ.ความรับผิดทางแพ่งต่อความเสียหายทางนิวเคลียร์ ให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล ซึ่งสำนักงานฯ ได้มีการออกแบบและปรับปรุงกฎหมายให้ทันสมัยเมื่อปี 2559

 

ที่สำคัญ SMR ขนาดเล็ก (300 เมกะวัตต์) มีข้อดีหลายด้าน เช่น ติดตั้งง่าย ใช้พื้นที่น้อย ปล่อยคาร์บอนต่ำ ปลอดภัยสูง (ระบบ Passive Safety) สร้างได้เร็ว ก่อสร้างเสร็จไว ติดตั้งในพื้นที่ห่างไกล ได้สะดวก

 

อย่างไรก็ตาม ต้นทุนการก่อสร้างยังสูง และต้องสร้างความเข้าใจแก่ประชาชน เนื่องจากความกลัวอุบัติเหตุนิวเคลียร์ในอดีต เช่น เหตุการณ์โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟูกุโอกะที่ญี่ปุ่น

 

ปส.ใช้มาตรการ 3S ในการควบคุม SMR คือ Safety – ความปลอดภัยประชาชนและสิ่งแวดล้อม Security – ป้องกันการจารกรรม Safeguards – ป้องกันการนำไปใช้ผลิตอาวุธและได้เตรียมความพร้อมใน 4 ด้านหลักคือ

1. กฎหมายชัดเจน
2. บุคลากรเชี่ยวชาญ
3. ความร่วมมือระหว่างประเทศ
4. สร้างความเชื่อมั่นสาธารณะ

 

"เหรียญมี 2 ด้าน โดยต้นทุนการก่อสร้างยังสูงเมื่อเทียบกับที่การสร้างโรงไฟฟ้า และปัญหาหลักคือ การยอมรับของสังคมที่ทุกคนกลัว จากอุบัติเหตุที่ญี่ปุ่นที่เกิดข้อจำกัดด้านดีไซน์ที่การออกแบบไม่ได้พัฒนาเหมือนปัจจุบัน และความพร้อมของกฎหมายบางส่วน ซึ่งสำนักงานฯ ได้มีการออกแบบและปรับปรุงกฎหมายให้ทันสมัยเมื่อปี 2559" 

 

นายเทพรัตน์ เทพพิทักษ์ ผู้ว่าการการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) 

 

นายเทพรัตน์ เทพพิทักษ์ ผู้ว่าการการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ระบุ เป้าหมายหลักของ SMR เน้นที่ 3 ปัจจัยสำคัญ คือ ความมั่นคงด้านพลังงาน, ราคาคุ้มค่า, และความสะอาด

 

และความจำเป็นของ SMR เนื่องจากพลังงานหมุนเวียนยังไม่เสถียร และไทยพึ่งพาก๊าซธรรมชาติมากถึง 70% ทำให้เกิดความเสี่ยงด้านพลังงาน SMR จึงเป็นทางเลือกที่ช่วยสร้างความสมดุล

 

ข้อดีของ SMR มีขนาดเล็ก (300 เมกะวัตต์) ทำให้ควบคุมคุณภาพได้ง่าย ใช้พื้นที่น้อย (ไม่เกิน 1 กม. เทียบกับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แบบดั้งเดิมที่ต้องมีเขตอพยพ 16-17 กม.) อายุการใช้งานยาวนานถึง 60-80 ปี คุ้มค่ากว่าโรงไฟฟ้าก๊าซฯ ที่มีอายุเพียง 25 ปี

 

ส่วนความท้าทายสำคัญคือ การสร้างความเข้าใจและความเชื่อมั่นในประชาชน โดยได้ร่วมมือกับกระทรวงศึกษาธิการเพื่อให้ความรู้แก่นักเรียน-นักศึกษา

 

"เราจึงไม่หยุดศึกษาและพัฒนาจึงมีแนวคิดจะออกแบบโรงไฟฟ้าขนาดเล็กเพื่อมาลดความซ้ำซ้อนของอุปกรณ์เป็นข้อดีที่จะควบคุมคุณภาพการผลิตได้ 100% เมื่อต่ำกว่า 300 เมกะวัตต์ จะทำให้เชื้อเพลิงขนาดเล็กและประเมินเชื้อเพลิงปริมาณน้ำที่จะใช้รวมถึงเมื่อเกิดอุบัติเหตุจะสามารถบริหารจัดการปริมาณน้ำและคงามปลอดภัยได้ทันที"

 

รศ.ดร.สมบูรณ์ รัศมี  หัวหน้าภาควิชาวิศวกรรมนิวเคลียร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

 

รศ.ดร.สมบูรณ์ รัศมี  หัวหน้าภาควิชาวิศวกรรมนิวเคลียร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ระบุว่า ไทยอาจเผชิญปัญหาขาดแคลนบุคลากรด้านพลังงานนิวเคลียร์ภายในปี 2580 หากไม่มีการเร่งพัฒนาฝึกอบรม เปรียบเทียบกับประเทศเพื่อนบ้านอย่างเวียดนามและอินโดนีเซียที่มีความก้าวหน้าในการเตรียมบุคลากร

 

และได้ให้ข้อเสนอแนะว่า ต้องเร่วผลักดันนโยบายการศึกษา สร้างหลักสูตรเฉพาะทาง เพื่อพัฒนาบุคลากรต่อเนื่องทั้งในระดับปริญญาตรีและโท โดยเน้นที่การออกแบบและประเมินความปลอดภัยของเทคโนโลยีควบคู่ไปกับการสร้างความเชื่อมั่นในประชาชน

 

ถอดบทเรียนจากต่างประเทศ ยกตัวอย่างเวียดนามมีภาควิชาวิศวกรรมนิวเคลียร์ 3 แห่ง ในขณะที่ไทยมีเพียงแห่งเดียว ดังนั้น ไทยควรเร่งพัฒนาหลักสูตร ฝึกอบรม และแลกเปลี่ยนความรู้กับต่างประเทศเพื่อเพิ่มศักยภาพในการแข่งขัน

 

“นอกเหนือจากของเสียที่เกิดจากปฏิกิริยานิวเคลียร์แล้ว ขยะสี ซึ่งหมายถึงวัสดุที่มีสารกัมมันตรังสีในปริมาณต่ำ ก็ต้องได้รับการกำจัดอย่างปลอดภัย มาตรฐานการกำจัดขยะสีของประเทศไทยอาจมีความแตกต่างจากมาตรฐานสากล ดังนั้น จำเป็นต้องมีการตรวจสอบและเปรียบเทียบกับประเทศที่มีมาตรฐานสูงกว่า เช่น สหรัฐอเมริกาและฝรั่งเศส”

 

สร้างองค์ความรู้พื้นฐานให้ประชาชน และสร้างศรัทธาในภาครัฐ

สุชิน อุดมสมพร อุปนายกสมาคมนิวเคลียร์แห่งประเทศไทย ชี้ว่า SMR สามารถเป็นทางรอดด้านพลังงานได้ หากประเทศไทยสร้างองค์ความรู้พื้นฐานให้ประชาชน และสร้างศรัทธาในภาครัฐ โดยเน้นการให้ความรู้ที่ถูกต้อง โปร่งใส ตั้งแต่ระดับโรงเรียนถึงมหาวิทยาลัย เพื่อเตรียมบุคลากรรองรับอนาคต

 

พร้อมยกตัวอย่างญี่ปุ่น ที่มีความโปร่งใสในการตรวจสอบร่วมกันระหว่างรัฐ อุตสาหกรรม และประชาชน ทำให้เกิดความเชื่อมั่นและลดการต่อต้าน และเสนอให้ปรับปรุงระบบการสื่อสารกับภาครัฐ ให้เข้าใจง่าย ตรงไปตรงมา ลดความซับซ้อน

 

“การติดต่อประสานงานภาครัฐ เป็นอะไรที่ซับซ้อน มีขั้นตอน ระเบียบ จนงงว่าตกลงเขาจะให้เราทำอะไร เพราะเราคุยกันด้วยตัวหนังสือ ด้วยระเบียบ ด้วยระบบ แต่ถ้าเราหันหน้าคุยกัน สงสัยให้ถาม ไม่ได้อคติ ต่อต้านกัน ไม่ว่าจะพัฒนาโรงไฟฟ้านิวเคลียร์สเกลไหนก็รอดได้”