สช. เดินหน้า e-Living Will ให้ประชาชนแสดงเจตนาในวาระสุดท้ายของชีวิต!

• ความคืบหน้า e-Living will

หลังจากที่ประชุมคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (คสช.) ครั้งที่ 3/2567 เมื่อวันที่ 7 มิ.ย. 2567 ซึ่งมี นายสุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ รองนายกรัฐมนตรี เป็นประธาน ร่วมกันมีมติเห็นชอบแนวทางความร่วมมือในการขับเคลื่อนการสร้างเสริมสุขภาวะระยะสุดท้ายของชีวิต ตามมาตรา 12 พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550

โดยรายละเอียดมาตรา 12 ตาม พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2550 ครอบคลุมการบริการสาธารณสุขในวาระสุดท้ายของชีวิต บนพื้นฐานผู้ป่วยต้องการตัดสินใจเกี่ยวกับตนเอง ทั้งการดูแลแบบประคับประคอง (Palliative care) การวางแผนการดูแลล่วงหน้า (Advance care planning) และการแสดงเจตนาในระยะสุดท้ายของชีวิต (Living will)

แต่เดิม Living Will หรือการแสดงเจตจำนงจะอยู่ในรูปแบบของแบบฟอร์มและเอกสาร อย่างไรก็ตามล่าสุด สช. ได้พัฒนาระบบสารสนเทศการบริหารจัดการหนังสือแสดงเจตนาตามมาตรา 12 แบบอิเล็กทรอนิกส์ หรือ ‘e-Living Will’ ขึ้น เพื่อให้ประชาชนสามารถเข้าถึงการจัดทำหนังสือแสดงเจตนาฯ ได้ง่าย สะดวก รวดเร็ว ได้ทุกที่ทุกเวลา โดยสามารถใช้งานได้ตั้งแต่เดือน พ.ค. 2567 เป็นต้นมา โดยผู้ที่สนใจสามารถเข้าใช้งานระบบได้ที่ https://e-livingwill.nationalhealth.or.th

ทั้งนี้ ในช่วงเริ่มต้นการใช้งานระบบมีสถานพยาบาลและภาคีเครือข่ายนำร่องลงทะเบียนเข้าร่วมการใช้งานระบบแล้วทั้งสิ้น 10 แห่ง ได้แก่  รพ.ราชพิพัฒน์, รพ.ลำพูน, รพ.พระจอมเกล้า, รพ.นครนายก, มหาวชิราลงกรณ์ ธัญบุรี, บริษัทชีวามิตร, เยือนเย็นวิสาหกิจ, กลุ่ม peaceful death, มูลนิธิพุทธวิธี วัดป่าโนนสะอาด และมีประชาชนที่สนใจทยอยลงทะเบียนจัดทำหนังสือแสดงเจตนาฯ (e-Living Will) เพิ่มขึ้น

สำหรับ สช. มีแผนการสื่อสารและประชาสัมพันธ์และสร้างความร่วมมือกับภาคีเครือข่ายในการสนับสนุนให้หน่วยบริการสาธารณสุขทั่วประเทศเข้าร่วมขึ้นทะเบียนใช้งานระบบฯ เพื่อเชื่อมโยงแลกเปลี่ยนข้อมูลร่วมกันและสามารถเข้าใช้งานในระบบ เรียกดูและให้การดูแลรักษาผู้จัดทำหนังสือแสดงเจตนาได้ รวมทั้งสื่อสารเชิญชวนให้ประชาชนในพื้นที่ได้เห็นความสำคัญและส่งเสริมให้มีการจัดทำหนังสือฯ (e-Living Will) โดยคาดว่าภายในปีงบประมาณ 2567 จะมีหน่วยบริการสาธารณสุขเข้าร่วมลงทะเบียนการใช้งานและประชาชนมีการลงทะเบียนจัดทำหนังสือแสดงเจตนาฯ ครอบคลุมได้มากยิ่งขึ้น   

• Living will คืออะไร

อ้างอิงจากเว็ปไซต์ของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ระบุว่า หนังสือแสดงเจตนา หรือ Living will คือ หนังสือซึ่งบุคคลแสดงเจตนาไว้ล่วงหน้าว่าไม่ประสงค์จะรับบริการสาธารณสุขที่เป็นไปเพียงเพื่อยืดการตายในวาระสุดท้ายของชีวิตตน หรือเพื่อยุติการทรมานจากการเจ็บป่วย ซึ่งถือเป็นสิทธิผู้ป่วยอย่างหนึ่งตามมาตรา 12 ของพระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 ทั้งนี้ผู้ทำหนังสือแสดงเจตนายังคงได้รับการดูแลรักษาแบบประคับประคอง เพื่อให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี  ลดความทุกข์ทรมานที่เกิดขึ้น สอดคล้องกับเรื่องการตายอย่างสงบตามธรรมชาติ หรือที่เรียกกันว่า “การตายดี” นั่นเอง

ส่วนวาระสุดท้ายของชีวิต หมายถึง ภาวะอันเกิดจากการบาดเจ็บหรือโรคที่ไม่อาจรักษาให้หายได้ และนำไปสู่การตายอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ในระยะเวลาอันใกล้ รวมถึงภาวะที่มีการสูญเสียความสามารถในการรับรู้และติดต่อสื่อสารอย่างถาวร หรือที่เรียกกันว่า เจ้าชาย/เจ้าหญิงนิทรา ซึ่งไม่นับรวมถึงการเจ็บป่วยเฉียบพลันหรืออุบัติเหตุ

โดยความสำคัญของหนังสือแสดงเจตนาเป็นการแก้ไขปัญหาเมื่อผู้ป่วยถึงวาระสุดท้ายของชีวิต ซึ่งมีสภาพที่ไม่รู้สึกตัว การตัดสินใจทางการรักษาส่วนใหญ่จะอยู่ที่ญาติและแพทย์ ซึ่งมองว่าอาจมีความเป็นไปได้ที่จะไม่ตรงกับความต้องการของผู้ป่วย

เมื่อมีการทำหนังสือแสดงเจตนาล่วงหน้าตั้งแต่ยังรู้สึกตัว จึงจะถูกใช้เป็นเครื่องมือสื่อสารระหว่างผู้ป่วยและทีมแพทย์สำหรับขั้นตอนการรักษา และช่วยลดความขัดแย้งที่จะเกิดขึ้นระหว่างการรักษาด้วย