จับตา! พบ 'ฝีดาษลิง' สายพันธุ์มฤตยู นอกแอฟริกาแล้ว ชี้แพร่ง่ายแค่ไอ จาม

เมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา ( 16 สิงหาคม 2567 ) ศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคแห่งยุโรป (ECDC) ได้ยกระดับการประเมินความเสี่ยงของโรคฝีดาษลิง (mpox) จาก "ต่ำ" เป็น "ปานกลาง"  สำหรับกรณีการติดเชื้อที่อาจเกิดขึ้นในภูมิภาค และขอให้ประเทศต่างๆ รักษาระดับการเฝ้าระวังในกลุ่มนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาจากแอฟริกาสูงสุด หลังมีรายงานพบผู้ติดเชื้อแล้วที่ประเทศสวีเดนในวันพฤหัสบดี

โดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขของสวีเดนรายงานว่า บุคคลดังกล่าวติดเชื้อ ฝีดาษลิง สายพันธุ์  1b ซึ่งกำลังแพร่ระบาดขนาดหนักขณะอยู่ในแอฟริกา และมีการคาดการณ์ว่าน่าจะพบผู้ติดเชื้อในยุโรปอีกในอนาคต ในวันเดียวกัน ประเทศปากีสถาน ยืนยันว่าพบผู้ติดเชื้อ ฝีดาษลิง หนึ่งราย ซึ่งเป็นผู้ป่วยที่เพิ่งเดินทางกลับมาจากประเทศในอ่าวอาหรับ แม้ว่าจะยังไม่ชัดเจนว่าเป็นสายพันธุ์ใหม่หรือสายพันธุ์ที่แพร่ระบาดไปทั่วโลกตั้งแต่ปี 2022

ทางฝั่งจีนก็ได้ออกมาแถลงเมื่อวันศุกร์ว่าจะตรวจสอบผู้คนและสินค้าเข้าสู่ประเทศเพื่อป้องกันฝีดาษลิงในช่วงหกเดือนข้างหน้าด้วย โดยเฉพาะในประเทศและในโซนที่พบการแพร่ระบาด ในขณะเดียวกันยังไม่พบรายงานผู้ป่วยในสหรัฐอเมริกาและแคนาดา

• การระบาดที่รวดเร็วและรุนแรงกว่าสายพันธุ์ในปี 2022?

การระบาดของฝีดาษลิงสายพันธุ์  1b เริ่มขึ้นในเดือนมกราคม ปี 2023 มีผู้ติดเชื้อแล้วกว่า 27,000 รายและมีผู้เสียชีวิตมากกว่า 1,100 ราย ส่วนใหญ่เป็นเด็กในประเทศคองโก

อย่างไรก็ตาม สายพันธุ์ 1b นี้มีความรุนแรงมากกว่าสายพันธุ์ที่เคยระบาดทั่วโลกในปี 2022 ซึ่งเป็นสายพันธุ์ 2b เนื่องจาก

1. อัตราการเสียชีวิตสูงกว่า โดยเฉพาะในเด็ก ซึ่งพบอัตราการเสียชีวิตในแอฟริการาว 24% ของผู้ที่ติดเชื้อ
2. การแพร่กระจาย สายพันธุ์ 2b ที่แพร่กระจายไปทั่วโลกในปี 2022 จะใช้เวลาราว 5 เดือนในการแพร่กระจายออกไปนอกทวีปแอฟริกา และกว่าจะพบที่ประเทศไทยใช้เวลาราว 7 เดือน  เมื่อเปรียบเทียบกับสายพันธุ์ 1b (มฤตยู) ที่ใช้เวลา 7- 8 เดือนกว่าจะพบที่ประเทศสวีเดน อย่างไรก็ตาม สายพันธุ์ 1b มีแนวโน้มที่จะแพร่กระจายในภูมิภาคได้ง่ายกว่ามาก
3. การติดเชื้อ สายพันธุ์ 1b สามารถติดเชื้อได้ง่ายกว่า เพราะนอกจากจะติดผ่านเพศสัมพันธ์เช่นเดียวกับสายพันธุ์ 2b แล้ว ยังสามารถติดผ่านการสัมผัสกับของเหลวจากร่างกาย รวมไปถึงสัมผัสฝอยละออกในการหายใจ เช่น การไอ หรือจาม ได้อีกด้วย
4. ภูมิคุ้มกันที่ต่ำกว่า สายพันธุ์ 1b อาจหลบหลีกภูมิคุ้มกันได้ดีกว่าสายพันธุ์ก่อนหน้า ทำให้ผู้ที่เคยได้รับวัคซีนหรือผู้ที่เคยติดเชื้อมีโอกาสติดเชื้อซ้ำได้มากขึ้น

• ฝีดาษลิง มีวัคซีนหรือไม่?

มีรายงานในประเทศคองโกว่า ฝีดาษลิงที่เคยแพร่ระบาดในปี 2022 สายพันธุ์ 2b มีวัคซีนที่สามารถป้องกันไม่ให้อาการรุนแรงได้ และคาดว่าน่าจะใช้กับฝีดาษลิงสายพันธุ์ 1b ได้เช่นกัน อย่างไรก็ตามปัญหาสำคัญคือจำนวนวัคซีนที่ยังไม่เพียงพอ หากเกิดการระบาดที่กระจายวงกว้างไปทั่วโลก

อย่างไรก็ตาม ล่าสุดองค์การอนามัยโลก ( WHO ) ได้แนะนำว่ายังไม่ถึงเหตุที่จะต้องมีการจำกัดการเดินทางเพื่อหยุดการแพร่ระบาดของไวรัส.