อาจารย์มหาวิทยาลัย ต้องปรับตัวอย่างไรในยุค AI เทคโอเวอร์การศึกษา?

AI จะเข้ามาแทนที่มนุษย์ และทำหน้าที่ในการเรียนการสอนได้จริงหรือไม่? ชวนเจาะลึกบทบาทของ AI ในวงการการศึกษาจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ผศ. ดร.กฤติยา เขื่อนเพชร จากสาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร คณะวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ให้มุมมองต่อบทบาทและความท้าทายของ AI ในวงการการศึกษาว่า 

AI ไม่ได้เป็นศัตรูหรือภัยคุกคามต่อบทบาทของครูผู้สอน แต่กลับเป็น “ผู้ช่วย” ที่มีศักยภาพสูงในการยกระดับและเพิ่มประสิทธิภาพให้กับกระบวนการเรียนรู้ โดยอยู่ภายใต้เงื่อนไขที่ว่าอาจารย์จะต้องวิเคราะห์ข้อมูลทุกอย่างของ AI อีกขั้นหนึ่งก่อนที่นำไปสอนนักศึกษา

"AI ได้กลายเป็นเครื่องมือที่ช่วยแบ่งเบาภาระงานของครูและอาจารย์ในหลายด้าน โดยเฉพาะงานที่ใช้เวลามาก เช่น สามารถช่วยออกแบบแผนการสอนได้โดยการวิเคราะห์เนื้อหาและจัดสรรข้อมูลให้ตรงกับมาตรฐานการเรียนรู้ของนักศึกษา อีกทั้งยังช่วยอำนวยความสะดวกในการออกแบบสื่อการสอนที่มีความน่าสนใจ เพื่อให้เนื้อหาดูน่าสนใจและเข้าถึงนักศึกษายุคใหม่ได้ดียิ่งขึ้น"

ขณะที่ทางฝั่งนักศึกษาเอง ก็สามารถใช้ AI ในการเรียนได้เช่นเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นการใช้ AI ในการค้นคว้าและรวบรวมข้อมูลเทคโนโลยีใหม่ ๆ ช่วยแปลและสรุปเนื้อหาจากบทความวิจัยต่างประเทศให้เข้าใจง่ายขึ้น หรือการวิเคราะห์ข้อมูลที่ซับซ้อน 

AI ยังมีบทบาทสำคัญในการเสริมการเรียนการสอนเพื่อพัฒนา Soft Skills ที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 ซึ่งสามารถช่วยให้นักศึกษาพัฒนาทักษะสำคัญเหล่านี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การใช้ AI ช่วยฝึกทักษะการวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูล รวมถึงการพัฒนาทักษะการเป็นผู้ประกอบการ

อย่างไรก็ตาม การใช้ AI ในแวดวงการศึกษา ต้องใช้อย่างรู้เท่าทัน นักศึกษาต้องรู้จักคิด วิเคราะห์ แยกแยะข้อมูลเท็จ/จริง เพราะข้อมูลที่ได้จาก AI อาจไม่ได้ถูกต้องไปเสียทั้งหมด

AI รุกคืบ โจทย์ใหม่ท้าทายการคว้าใบปริญญา

ดร.สานุช เสกขุนทด ณ ถลาง โครงการแปลและล่ามในยุคดิจิทัล คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เผยว่า แม้ AI จะสามารถแปลข้อความได้อย่างรวดเร็ว แต่ยังขาดความสามารถในการเข้าถึงความหมายเชิงลึก โดยเฉพาะในแง่ของการเข้าใจอารมณ์และบริบททางวัฒนธรรม ดังนั้น การแปลความหมายโดย AI จึงยังไม่สามารถจัดการกับเรื่องที่มีความละเอียดอ่อนได้ซึ่งหากใช้โดยไม่มีมนุษย์ช่วยตรวจทานอาจสร้างความเข้าใจผิดแก่ผู้รับสารได้

"ในมุมของอาจารย์มหาวิทยาลัย เมื่อ AI รุกคืบการสอน สิ่งที่ผู้สอนจะต้องปรับเปลี่ยนคือวิธีการสอน โดยเน้นให้นักศึกษาตระหนักถึงข้อจำกัดของเทคโนโลยี AI พร้อมกระตุ้นให้นักศึกษาต้องเรียนรู้ทักษะที่จำเป็น เช่น การเข้าใจบริบทและวัฒนธรรม ซึ่งเป็นทักษะที่ AI ยังไม่สามารถแทนที่ได้ ผลในการพึ่งพา AI มากเกินไป อาจทำให้นักศึกษาขาดความเข้าใจเชิงลึกในประเด็นที่ต้องอาศัยการตีความเชิงมนุษย์"

แม้ว่าการใช้ AI จะเป็นก้าวใหม่ที่น่าตื่นเต้น แต่การนำเทคโนโลยีเข้ามาไม่ได้หมายความว่าจะต้องแทนที่อาจารย์ อาจารย์ยังคงเป็นหัวใจของการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ โดยทำหน้าที่เป็นผู้ให้คำแนะนำและสนับสนุนนักศึกษาอย่างใกล้ชิด พร้อมสอนให้นักศึกษาตระหนักว่าผู้ใช้ AI ต้องรู้มากกว่า AI เสมอ ซึ่งกระบวนการทั้งหมดนี้จะสร้างสมดุลที่เหมาะสมระหว่างการใช้เทคโนโลยีและการสื่อสารระหว่างบุคคล