จากลาเพื่อเริ่มต้นใหม่

โดย...โจ เกียรติอาจิณ

กระแสมาดีนับตั้งแต่หนังคว้ารางวัลกล้องทองคำ (Camera d’Or) ที่เมืองคานส์ปีล่าสุด จนมีคนถามถึงกันเยอะทีเดียว ตอนนี้คอหนังบ้านเราได้ดูเต็มตาเสียที หนังกำลังเข้าฉายแบบจำกัดโรงจำกัดรอบ ณ เฮ้าส์ อาร์ซีเอ (เช็กรอบฉายได้ที่ www.houserca.com)

รอบที่เราไปดูเป็นรอบเช้าเกือบจะสาย แต่แฟนๆ ก็ไม่หวั่น พากันไปนั่งรอหน้าโรง ไม่ถึงกับล้นโรง แต่ก็ทำเอาใจชื้นขึ้นมาหน่อยว่าหนังแนวนี้ก็ยังมีคนดูนะเออ

จะด้วยเพราะกระแส จะด้วยเพราะรางวัล หรือจะมีคนพูดปากต่อปากกัน อะไร ยังไง ก็ไม่เท่ากับความคุ้มค่าที่เสียเวลานั่งดู 99 นาที อาจจะสั้นไปด้วยซ้ำ หากเรื่องราวที่เกิดขึ้นในหนังยังติดตาตรึงใจมิรู้คลายกับใครหลายๆ คน

นี่คือหนังชีวิตที่สะท้อนชีวิตชนชั้นกลางได้อย่างเรียบงาม มีแง่มุมที่เข้าถึงมนุษย์เงินเดือนได้อย่างแนบเนียน และชิดใกล้คนดูราวกับว่าคนดูเป็นดั่งตัวละครนั้นๆ โดยไม่รู้ตัว

ท่ามกลางสังคมที่เต็มไปด้วยการแข่งขันสูง เป้าหมายชีวิตคือความสำเร็จ เงินเดือนแพงๆ ห้องพักหรูๆ แน่นอน โรงเรียนดีๆ สำหรับลูกๆ กระทั่งต้องมีแม่บ้านคอยทำหน้าที่ดูแลความเรียบร้อยในบ้าน ภาพเหล่านี้มีให้เห็นเกลื่อนในครอบครัวชาวสิงคโปร์

เช่นครอบครัวของ “เจี่ยเล่อ” เด็กชายสุดแสบ เอาแต่ใจตัวเอง มีแม่เป็นเสมียนและกำลังท้องแก่ใกล้คลอด ส่วนพ่อทำอาชีพเซลส์ อาศัยอยู่ในแฟลต ด้วยความอยากแบ่งเบาภาระงานบ้าน แม่ของเจี่ยเล่อจึงต้องจ้างแม่บ้านฟิลิปปินส์มาช่วยดูแลบ้านอีกแรง

แรกแม่บ้านฟิลิปปินส์ “เทเรซ่า” ดูเหมือนจะเป็นไม้เบื่อไม้เมากับเจี่ยเล่อมาก เด็กชายไม่ชอบหน้าไม่พอ ยังแกล้งเธอสารพัดวิธี แต่เทเรซ่าก็หายอมฝ่ายเดียวไม่ เธอต้องงัดวิธีจัดการกับเด็กนิสัยเสียมาต่อกร จนสุดท้ายก็ปราบเจี่ยเล่อได้อยู่หมัด และกลายเป็นมิตรภาพที่แนบแน่นระหว่างเด็กชายกับแม่บ้าน ซึ่งทำเอาคนดูซึ้งถึงขั้นกลั้นน้ำตาไม่ไหวเลยละ

หนังไม่ได้ขายแค่เรื่องมิตรภาพสวยๆ ของ 2 ตัวละครหลักอย่างเดียว แต่หนังยังมุ่งสะท้อนภาพความตกต่ำถึงขั้นขีดสุดที่ตัวละครพ่อแม่ของเจี่ยเล่อประสบ การล่มสลายของครอบครัวที่ดูจะมีรากฐานแข็งแรง ทว่า พวกเขากลับหนีไม่พ้นที่จะต้องเจอกับวิกฤตเศรษฐกิจพังทลายลงเมื่อ 16 ปีก่อน นั่นจึงนำไปสู่ชีวิตอันคลอนแคลนในครอบครัวของเจี่ยเล่อ ไม่ใช่แค่พ่อที่ตกงานและเสียหุ้นนับล้านดอลลาร์ ไม่ใช่กับแม่ที่กำลังไม่มั่นใจในงานที่ตัวเองทำอยู่และพยายามมองหารายได้เสริม แต่วิกฤตนี้ยังส่งแรงสั่นสะเทือนมาถึงความสัมพันธ์ระหว่างเจี่ยเล่อกับเทเรซ่าอย่างเลี่ยงไม่ได้

มีพบก็ย่อมมีจาก เป็นธรรมดาของโลก ไม่มีอะไรจีรัง วันหนึ่งเจี่ยเล่อได้มาเจอกับเทเรซ่า แล้ววันหนึ่งทั้งคู่ก็ต้องจากกันไป ด้วยเหตุและผลที่ทุกฝ่ายต่างเข้าใจดี

เมื่อการจากลาอีกฝ่ายเกิดขึ้น จึงนำมาซึ่งความอาดูรของอีกฝ่าย เจี่ยเล่อไม่สามารถจะร่ำร้องให้เทเรซ่าอยู่ต่อ ขณะที่เทเรซ่าก็มีบ้านเกิดและลูกน้อยคอยเธออยู่

หนังไม่ได้บอกว่าหากเศรษฐกิจดีขึ้น ครอบครัวเจี่ยเล่อยังจะจ้างเทเรซ่าให้มาทำหน้าที่แม่บ้านต่อหรือไม่ แต่หนังเลือกที่จะทิ้งให้คนดูรู้สึกเองว่า ชีวิตมีพบก็ต้องมีจาก ที่สำคัญ ชีวิตต้องเดินไปข้างหน้า แม้มันจะเต็มไปด้วยขวากหนามก็ตาม

ข้อที่น่าชื่นชมของหนังเรื่องนี้มีหลายอย่างให้พูดถึง หนังไม่เนิบช้าในการดำเนินเรื่องและไม่อ้อยอิ่งจนน่ารำคาญ มากกว่านั้น คือไม่ทะเยอทะยานที่จะให้เป็นหนังสะท้อนสังคมหนักๆ โดยการกดดันและบีบคั้นคนดูด้วยฉากซีเรียส ตรงกันข้าม หนังแค่สะกิดเบาๆ ด้วยบทสนทนา หรือแม้แต่การแสดงที่ดูประดักประเดิด แต่กลับสร้างความสะเทือนใจจนคนดูเผลอน้ำตาไหลได้

ยิ่งเฉพาะฉากที่เจี่ยเล่อแอบใช้กรรไกรตัดปอยผมเทเรซ่า ขณะเธอกำลังจะลงจากรถ พอเทเรซ่าเดินลับตาไป เด็กชายก็หยิบขึ้นมาดม โห!!! ซึ้งมากกกกก แน่นอน ก็ต้องยกความดีให้ผู้กำกับภาพที่สื่ออารมณ์ออกมาได้ครบรส อบอุ่น อ่อนไหว เงียบหงอย และโคตรซึ้ง

เป็นการจากลาที่ไม่ใช่จากกันด้วยร้าย แต่เป็นการจากไปด้วยดี อันมีมิตรภาพแทรกอยู่ทุกอณูหัวใจ

แอนโธนี เฉิน เกิด 18 เม.ย. ปี 1984 จบแผนกภาพยนตร์ที่ Ngee Ann Polytechnic’s ก่อนจะไปต่อปริญญาโท สาขาการกำกับภาพยนตร์ที่ National Film and Television School ประเทศอังกฤษ

เทศกาลหนังเมืองคานส์ปีล่าสุด เขาคือ 1 ใน 3 ผู้กำกับเอเชีย ที่คว้ารางวัลกลับบ้าน อีก 2 คน ที่ได้รางวัล ได้แก่ ฮิโรคะสึ โคเรเอะดะ จากญี่ปุ่น ชนะ Jury Prize และ เจียจางเคอ จากจีน ชนะบทยอดเยี่ยม

Ilo Ilo ถือเป็นหนังยาวเรื่องแรกของแอนโธนี ที่เล่าจากประสบการณ์ตรง ครั้งที่ครอบครัวของเขาโดนพิษเศรษฐกิจเล่นงานจนอ่วม ขณะที่หนังสั้นของแอนโธนี ที่ได้รับการการันตีว่าน่าดูจากเวทีนานาชาติ ก็เช่นว่า G23 ปี 2005 Haze ปี 2008 และ Ah ma ปี 2007 ซึ่งชนะเลิศ Special Mention ที่เมืองคานส์

“โก๊ะเจี่ยเล่อ” ไม่ได้ผ่านการแสดงมาก่อนเลย แต่แสดงได้เป็นธรรมชาติสุดๆ ขณะที่ “แองเจลี บายานี” ก็ไม่ธรรมดา เพราะเธอเป็นถึงนักแสดงหญิงดาวรุ่งของฟิลิปปินส์ ที่ผ่านหนังดรามาหนักๆ มานับไม่ถ้วน ล่าสุดที่ได้ไปคานส์ คือ Norte: The End of History ของ “ลาฟ ดิอาซ”

Ilo Ilo

ปี 2013

ประเภท ชีวิต

ประเทศ สิงคโปร์

ความยาว 99 นาที

ภาษา จีนกลาง / อังกฤษ / ตากาล็อก

กำกับ แอนโธนี เฉิน

แสดงนำ โก๊ะเจี่ยเล่อ / แองเจลี บายานี / เฉินเทียนเวิน / โยวหยานหยาน

(หมายเหตุ หนังเข้าฉายเฉพาะเฮ้าส์ อาร์ซีเอ)