"เงาะป่าซาไก"กลุ่มเดียวในสงขลาผู้พิทักษ์ป่าโตนงาช้าง

เมื่อวันที่ 19 มิ.ย. 63 นายพงศ์พยัคฆ์ ศรียา ผู้อำนวยสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ ที่ 6 และนายชาย สุวรรณชาติ หัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง จังหวัดสงขลาและจังหวัดสตูล เดินทางไปเยี่ยมเงาะป่าซาไก หรือชนผ่ามานิ “ศรีบริพัตร” ซึ่งสร้างที่อยู่อาศัยอยู่ในป่าใกล้กับน้ำตกบริพัตร อ.รัตภูมิ จ.สงขลาเขตรอยต่อ จ.สงขลากับจ.สตูล เงาะป่าซาไกแห่งเดียวของจ.สงขลาและยังคงมีวิถีชีวิตแบบเงาะป่าดั้งเดิมด้วยการเก็บของป่า เผือกมัน และการล่าสัตว์ เล็กด้วยบอเลา หรือกระบอกตุดใส่ลูกดอกอาบยาพิษที่สกัดจากตันไม้ มาเป็นอาหาร สร้าง "ทับ" เป็นที่อยู่อาศัยมีทั้งที่เป็นแบบดั้งเดิมที่นำใบไม้มาทำเป็นเพิงและนอนบนฟากไม้ไผ่ และที่สร้างเป็นกระท่อมมีความเชื่อเรื่องผีดูแลป่า

ปัจจุบันตั้งทับอยู่ร่วมกัน 2 ครอบครัว จำนวน 18 คน ทั้งซาไกสูงอายุ ซาไกวัยหนุ่มสาว และเด็กซาไก และใช้นามสกุล"ศรีบริพัตร"ซึ่งเป็นนามสกุลพระราชทานจากสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ตั้งตามถิ่นที่อยู่อาศัยใกล้กับน้ำตกบริพัตร เขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง ต้องการที่จะคงความเป็นชนเผ่าเงาป่าซาไกหรือมานิ สกุล “ศรีบริพัตร” กลุ่มนี้ให้มีวิถีชีวิตแบบดั้งเดิมมากที่สุด ไม่ให้ถูกกลืนไปกับสังคมเมือง ควบคู่ไปกับการอนุรักษ์ผืนป่าต้นน้ำ สัตว์ป่า และทรัพยากรธรรมชาติ

การดึงเงาะป่าซาไก “ศรีบริพัตร” เข้ามามีส่วนร่วมในอนุรักษ์ผืนป่า ปลูกเสริมป่า และเป็นแนวร่วมผู้ช่วยเหลือเจ้าหน้าที่ของรัฐ ในการลาดตระเวน สอดส่องดูแลผู้กระทำผิดเกี่ยวกับป่าไม้การล่าสัตว์เพื่อธุรกิจ ในช่วงที่ออกไปหาอาหารทุกวัน เป็นการแบ่งเบาภาระให้เจ้าหน้าที่ของรัฐ และทำให้การปฏิบัติงานของเจ้าหน้ารัฐถูกต้อง ชัดเจนแม่นยำยิ่งขึ้น ในกรณีที่พบเห็นการบุกรุกทำลายป่า หรือการล่าสัตว์ป่า ที่สำคัญคือต้องการให้ชนผ่ามานิ เป็นแบบอย่างในการอนุรักษ์ป่าต้นน้ำ ในโครงการสวนปาพระนามาภิไธยภาคใต้หรือสวนป่าสิริกิตติ์

เจ้าหน้าที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง ได้มอบต้นจำปูหริ่ง ซึ่งเป็นผลไม้ป่าเดือนละ 100 กล้า หรือปีละประมาณ 1,000 กล้า ให้ชนเผ่ามานิ นำไปปลูกในป่าทุกครั้งที่ออกหาอาหารในป่า และแจ้งข่าวสารให้เจ้าหน้าที่เมื่อพบเห็นการบุกรุกทำลายบ่า ล่าสัตว์ป่า หรือพบเห็นสัตว์ป่าสำคัญ ซึ่งจะช่วยคืนระบบนิเวศน์ให้แก่ธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม และทำให้ชนผ่ามานิ สามารถดำรงชีวิตอยู่คู่กับป่าอย่างมีความสุข

นายพงศ์พยัคฆ์ ศรียา ผู้อำนวยสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ ที่ 6 กล่าวว่า เงาะป่าซาไก ชนเผ่ามินิกลุ่มนี้รักธรรมชาติ และช่วยดูแลผืนป่าอย่างดีเยี่ยม เป็นเหมือนกับเจ้าหน้าที่ป่าไม้โดยที่กรมอุทยาน หรือรัฐบาลไม่ต้องจ้าง และพูดได้ว่าเป็นเงาะป่าซาไกกลุ่มเดียวในประเทศไทย ที่ยังใช้ชีวิตแบบดั้งเดิมและเข้ามามีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ป่าร่วมกับภาครัฐ

ด้าน นายชาย สุวรรณชาติ หัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้างจังหวัดสงขลาและสตูล กล่าวว่า การดูแลเงาะป่าซา “ศรีบริพัตร” เป็นชนเผ่าที่สำคัญที่สุดที่อาศัยอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง และยังเป็นหนึ่งในคำขวัญเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้างที่ว่า “โตนงาช้าง ใกล้ผาดำ ทับซาไก” และผืนป่าในเขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง ก็ยังเป็นป่าในโครงการสวนป่าสิริกิต ซึ่งเป็นบ้านเล็กในป่าใหญ่ ที่เจ้าหน้าที่จะต้องดูแลทั้งป่าและเงาะป่าซาไกไปพร้อม ๆ กัน ซึ่งบทบาทของเงาะป่าซาไกเหล่านี้ ก็เป็นเหมือนกับหน่วยพิทักษ์ป่าหน่วยหนึ่ง ที่คอยทำหน้าที่ปกป้องผืนป่าไม่ให้มีใครมาบุกรุกทำลายหรือล่าสัตว์ป่า และคอยรายงานความเคลื่อนไหวในป่า ให้เจ้าหน้าที่ทราบทันที

นายชาย กล่าวอีกว่า แต่ขณะนี้เริ่มมีคนบางกลุ่มพยายาม ที่จะนำเงาะป่าซาไกกลุ่มนี้ช่วยล่าสัตว์ป่าโดยให้อาวุธปืนมาใช้ ซึ่งเจ้าหน้าที่ จำเป็นที่ต้องเร่งเข้าไปสร้างเกราะป้องกันเงาะป่าและดึงให้มาอยู่กับภาครัฐไม่ตกเป็นเครื่องมือของใคร และการเข้าไปดูวิถีชีวิตของเงาะป่า “ศรีบริพัตร” จะต้องติดต่อผ่านเจ้าหน้าที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้างเท่านั้น เพื่อไม่ให้กระทบกับการใช้ชีวิตของเงาะป่า

ด้าน นายอนันต์ จันทร์คง อายุ 63 ปี หรือพี่ม่อน ซึ่งแต่งงานอยู่กินกับสาวชาวเงาะป่า “ศรีบริพัตร” มาเกือบ 30 ปี และมีลูกด้วยกัน 3 คน กล่าวว่า เงาะป่ากลุ่มนี้ มาอาศัยอยู่ที่นี่หลายสิบปีแล้วและยังคงใช้ชีวิตแบบดั้งเดิมคนสูงอายุ ก็จะออกไปขุดเผือกขุกมันมากิน ส่วนคนหนุ่มสาวก็จะออกไปล่าสัตว์ป่า และทุกคนรักที่จะใช้ชีวิตอยู่ในป่า ทุกคนพร้อมที่จะเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์ป่าบริเวณนี้ไม่ให้ถูกทำลาย

ด้าน นายยอด บริพัตร ซาไกวัยหนุ่ม กล่าวแบบสั้น ๆ ว่าจะร่วมปกป้องป่าและวิถีแห่งซาไกให้เหมือนเดิมมากที่สุด เพราะป่าคือชีวิตและลมหายใจของชาวซาไก “ศรีบริพัตร”

สำหรับหน่วยพิทักษ์ป่าเขาพระ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ปาโตนงาช้าง รับผิดชอบพื้นที่ปาประมาณ 37,508 ไร่ ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของน้ำตกบริพัตร มีชั้นน้ำตกที่สวยทั้งหมด 7 ชั้น หล่อเลี้ยงชีวิตประชากรในพื้นที่ ต.เขาพระ อ.รัตภูมิ จ.สงขลา ไหลลงสู่คลองลำแชง ไปยังทะเลสาบสงขลา เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงช้าง จึงมีนโยบายในการรักษาความสมบูรณ์ของผืนป่าแบบบูรณาการหยุดการทำลายป่า ปลูกเสริมป้า หยุดการล่าสัตว์ป่า การใช้ทรัพยากรจากป่าอย่างรู้คุณค่า ลดปัญหาความขัดแย้ง เพิ่มขนาดพื้นที่ป่า ไม่ส่งผลกระทบต่อชุมชนในพื้นที่โดยผ่านทางชนเผ่ามานิหรือซาไกและทำให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างมีความสุขในป่าที่เป็นบ้านของพวกเขาเอง.