เฒ่าเย่ปลื้มมังกร

โดย...นิธิพันธ์ วิประวิทย์

ตาเฒ่าแซ่เย่หลงใหลมังกรตั้งแต่เกิด อะไรก็ตามที่เกี่ยวกับมังกร เฒ่าเย่จะต้องหามาสะสมให้ได้ เสาทุกต้นในบ้านแกะสลักเสลาลายมังกร สิ่งของเครื่องใช้ของเฒ่าเย่ต้องประดับมังกรอยู่เสมอไม่ว่า โต๊ะ เตียง ตู้ ตั่ง แจกัน ตะเกียบ

นอกจากชอบและซื้อสะสมแล้ว เฒ่าเย่ยังฝึกฝนวาดภาพมังกร ฝีมือเฒ่าเย่ยากจะหาใครเทียบ ดวงตามังกรที่เฒ่าเย่วาด ใครๆ ต่างชมว่าดูมีชีวิตประหนึ่งจ้องมองมาที่ผู้ดู ทำเอามังกรในภาพแทบทะลุลอยออกมาจากกระดาษ

ผู้คนเล่าลือมากเข้า จนได้ยินถึงหูพญามังกร แรกๆ ไม่ใส่ใจอะไรมากนัก แต่นานวันเสียงผู้คนชื่นชมเฒ่าเย่ไม่ขาดปาก พญามังกรเริ่มรู้สึกหวั่นไหวสะเทือนอารมณ์ และรู้ว่าเฒ่าเย่คือแฟนคลับตัวจริง มิเป็นอื่นแน่นอน

ด้วยความซาบซึ้ง พญามังกรจึงตกลงปลงใจจัด Meet and Greet ให้เฒ่าเย่ ด้วยการลงไปทักทายตัวเป็นๆ

หัวค่ำวันหนึ่ง พญามังกรจึงเลื้อยจากฟากฟ้าลงมาสู่โลกมนุษย์ พญามังกรโผล่หัวอยู่ที่มุมหน้าต่าง เกล็ดเขียวเข้มมันวาวแผ่นใหญ่เท่ากระเบื้องมุงหลังคาสะท้อนแสงเทียน ตัดกับดวงตากลมวาวดั่งเปลวไฟ ฉายแสงแดงเข้ามาในห้อง พญามังกรอ้าปากอันมหึมาพร้อมเส้นสายน้ำลายหนืดวาววับ แล้วเอ่ยคำว่า “หนีห่าว เจี่ยะปึ่งอาบ่วย เฒ่าเย่”

เฒ่าเย่หงายหลังสะดุ้งออกจากโต๊ะริมหน้าต่าง อ้าปากค้างจะตะโกนว่าอะไรยังคิดไม่ทัน แล้วหัวใจไม่ยอมรอเฒ่าเย่คิดออก เฒ่าเย่ได้แต่ส่งเสียงแอะ อ้าปากค้างหัวใจวายตายอยู่กลางพื้น

เฒ่าเย่ออกจะปลื้มในมังกรขนาดนั้น เหตุใดเฒ่าเย่จึงช็อกตายเมื่อตัวจริงเสียงจริงมาเยือน

มนุษย์เราเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีสติปัญญาสูง เราสามารถรับรู้และสื่อสารผ่านสัญลักษณ์ที่ซับซ้อนได้ดีกว่าสัตว์อื่น และความสามารถเชิงสัญลักษณ์นี้เอง ทำให้เราเรียนรู้ได้ดีและมีโอกาสเรียนรู้มากกว่า เราอ่านอักษรเพื่อเข้าใจเรื่องราวได้ เราเห็นภาพแล้วคิดเชื่อมโยงกับภาพความเป็นจริงได้ เราฟังแล้วจินตนาการต่อเองได้

แต่จินตนาการและภาพในหัวทั้งหลายที่ส่งต่อกันมาเหล่านั้น อาจไม่ใช่ความจริง!

หมีไม่ใช่สัตว์น่ารักอย่างที่ตุ๊กตาหมีเป็น ความมืดไม่ได้ต้องมีผีโผล่ออกมา ชนบทไม่จำเป็นต้องในน้ำมีปลาในนามีข้าว คนใส่แว่นไม่จำเป็นต้องเป็นคนเรียนเก่ง ภาพฝังหัวต่างๆ จึงต้องสงสัยอยู่เสมอ

สุภาษิตเฒ่าเย่ปลื้มมังกรไปไกลกว่าภาพที่ต้องสงสัย เพราะสุภาษิตนี้หมายถึง ความสดสวยงดงามจนน่าปลื้มของภาพในหัว อาจทำให้ต้องช็อกเมื่อเจอตัวเป็นๆ เข้าให้

ความรักอันสดใสในนิยายที่เด็กวัยรุ่นชอบอ่าน แล้วสะท้อนมาในละครฝันหวาน อาจกำลังบิดเบือนให้วัยรุ่นสร้างภาพว่า ความรักนั้นสวยและงดงาม ต้องน่ารัก Happy ending เหมือนเรื่องที่ได้ยินมา เมื่อไม่มีความรู้ความเข้าใจในชีวิตด้านอื่น และภูมิคุ้มกันในความผิดหวังของชีวิตเจือเข้าไปบ้าง อาจต้องพบความผิดหวังอย่างรุนแรง คิดว่าโลกล่มสลาย และตัดสินใจอะไรผิดๆ หวังไว้มาก ก็ผิดหวังมาก

ภาพของพ่อแม่ที่มีลูกอ่อน คือภาพของความสุข อบอวลด้วยความรัก พร้อมคำบรรยายประกอบให้ผู้คนเชื่อว่า การมีลูกมีครอบครัวคือความสุขที่สมบูรณ์ ตรงกันข้ามกับความเป็นจริงจากนักวิจัย ที่แม่ลูกอ่อนบางรายต้องพบกับภาวะซึมเศร้า ที่มีความสุขจริงก็มีอยู่ แต่ภาพที่สังคมเติมแต่งให้สวยหรู ทำให้คุณแม่ลูกอ่อนที่มีความทุกข์หลายคนไม่กล้าแม้จะบอกความรู้สึกจริงของตัวเอง กลายเป็นปัญหากดดันในจิตใจคำรบสอง

กระแสนิยมญี่ปุ่นที่เฟื่องฟูทำเอาคนสนใจเล่าเรียนภาษา และรักในวัฒนธรรมญี่ปุ่น แต่ภาพของญี่ปุ่นที่ได้สัมผัสในฐานะนักท่องเที่ยวระยะสั้น กลับตรงกันข้ามกับคนที่ไปใช้ชีวิตและเข้าทำงานในสังคมญี่ปุ่นอย่างสิ้นเชิง ทั้งในแง่ความกดดันและความสัมพันธ์กับคนญี่ปุ่นในมิติที่เปลี่ยนไป บางคนกลับมาบอกว่า คนญี่ปุ่นก็คนเหมือนกัน มีดีมีเสีย บางคนให้คะแนนลบมากกว่านั้น ผมเคยได้ยินเพื่อนร่วมงานชาวสกอตแลนด์เจ้าระเบียบซึ่งเคยทำงานที่ญี่ปุ่น บอกว่า “ไอจะไม่ไปทำงานที่นั่นอีกแล้ว” พร้อมหน้าเอือมระอา แน่นอน ก็ยังมีคนชื่นชอบอยู่เหมือนเดิมด้วย แต่ในเหตุผลที่ต่างจากภาพลักษณ์สวยงามตอนเริ่มต้น

ดร.ซุนยัตเซ็น นักปฏิวัติที่ล้มราชวงศ์ชิง ทุ่มเททั้งชีวิต แล้วนำจีนเข้าสู่ระบอบการปกครองใหม่ที่ใฝ่ฝัน ยังเคยรำพึงเมื่อหลังปฏิวัติว่า “นี่มันวุ่นวายเละเทะกว่าบ้านเมืองยุคก่อนปฏิวัติเสียอีก” และหลังจากนั้นไม่นาน ระบอบใหม่ที่ตั้งใจปฏิวัติกันมา ก็ตามมาด้วยการฉ้อราษฎร์บังหลวงครั้งใหญ่ของพรรคก๊กมินตั๋ง

แนวคิด Free Speech ที่หลายคนชื่นชม สะท้อนความน่ากลัวออกมาไม่มากก็น้อยผ่านยุค Social Network ที่ว่าเชิดชู Free Speech กลับกลายเป็นการสาดเสียเทเสียกันด้วย Hate Speech พละกำลังของความถูกต้องกลับไปวัดกันที่จำนวนคนเหมือนยุคดึกดำบรรพ์ หรือโศกนาฏกรรมที่เกิดจากศักดิ์และสิทธิของ Free Speech จนก้าวล่วงเกินไปจาบจ้วงล้อเลียนศาสนาและศรัทธา ก็สะท้อนออกมาเป็นคดีบุกยิงกราดนักเขียนการ์ตูนล้อเลียนการเมืองกลางปารีส

ความรักของวัยรุ่น ความสุขของพ่อแม่ลูกอ่อน บ้านเมืองญี่ปุ่น ระบอบการปกครองใหม่ของ ดร.ซุนยัตเซ็น และ Free Speech ไม่ได้มีอะไรผิด

เพียงแต่ที่ต้องเผื่อใจไว้ คือ ภาพที่จินตนาการไว้กับความเป็นจริงมันคนละเรื่อง และอย่าเพิ่งรีบปวารณาตัวบูชาในสิ่งที่เราเคยสัมผัสแต่เพียงภาพ

มังกรในภาพวาดสง่างามยิ่งใหญ่ พลิ้วไหว ทรงพลัง ขณะมังกรที่เฒ่าเย่เจอในคืนสุดท้ายนั้น คือ สัมผัสของลมหายใจอันหนักหน่วง น้ำลายที่ยืดยาว แววตาจ้องเขม็งที่ลุกวาว และขนาดมหึมาอย่างที่ภาพวาดใดก็บันทึกไว้ไม่ได้ เว้นก็แต่ความทรงจำเฮือกสุดท้ายของเฒ่าเย่ภาพมังกรเป็นคนละเรื่องกับมังกรตัวจริง จงเผื่อใจไว้เพื่อรับมือ เพื่ออึดพอที่จะมีชีวิตต่อไป แล้วก็จะได้ค้นพบเองว่า มังกรตัวจริง ดูเกินจริงและยิ่งใหญ่กว่าภาพวาดหรือไม่ สะอาด สกปรก เป็นมิตรหรือเป็นศัตรู

เพราะประสบการณ์จริง ไม่ได้วัดจากระยะเวลาที่เราคลุกคลีกับภาพวาดในหัวของเรา