กาดกองเก่า-กาดพระนอน ตลาดชุมชนแสนน่ารักของเมืองแพร่

โดย ภาดนุ 

แพร่ เป็นอีกหนึ่งจังหวัดทางภาคเหนือของไทย ที่มีสถานที่ท่องเที่ยวให้ไปเยือนหลายแห่ง ที่คนรู้จักกันดีก็มี “แพะเมืองผี” และ “พระธาตุช่อแฮ” นอกจากนี้ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจในเชิงศิลปวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ และธรรมชาติอีกมากมาย

ได้ไปเยือนเมืองที่มีวิถีสโลว์ไลฟ์ทั้งที ถ้าไม่ได้ไปเที่ยวตลาดวิถีชุมชนหรือแอ่วกาดในท้องถิ่น ก็เหมือนกับว่ายังไปไม่ถึงเมืองแพร่

คำว่า “กาด” ในภาษาเหนือ แปลว่า“ตลาด” ซึ่งตามหัวเมืองต่างๆ ของภาคเหนือมักจะมีทั้งกาดเช้า (ตลาดเช้า) และกาดแลง (ตลาดเย็น) รวมทั้งถนนคนเดิน เพื่อให้ชาวบ้านได้มาซื้อขายแลกเปลี่ยนสินค้ากันในช่วงค่ำๆ

พาไปเดินเที่ยวบนถนนสายเล็กๆ ใจกลางเมืองแพร่ ซึ่งเป็นถนนที่อบอุ่น เต็มไปด้วยศิลปวัฒนธรรม และบ่งบอกตัวตนของเมืองแพร่ได้อย่างดี

นั่นก็คือ “กาดกองเก่า” ซึ่งบรรยากาศโดยรวมจะเป็นตลาดพื้นบ้าน ของที่วางขายในตลาดมีทั้งอาหารพื้นเมืองที่พี่ป้าน้าอาทำมาขาย หรือผักในท้องถิ่นตามฤดูกาล รวมทั้งของใช้อย่างเสื้อผ้าพื้นเมืองที่ขึ้นชื่อของแพร่ เช่น ผ้าย้อมคราม เสื้อม่อฮ่อม โดยจะขายในราคาไม่แพงนัก สามารถจับต้องได้ แล้วยังมีมุมโชว์ศิลปะรูปภาพเก่าแก่ และโชว์ดนตรีพื้นเมืองอีกด้วย

พูดได้ว่ากาดกองเก่าเป็นอีกหนึ่งสถานที่ที่ได้รับความนิยมจากทั้งคนแพร่เองและนักท่องเที่ยวค่อนข้างมาก และที่พิเศษก็คือทุกวันเสาร์จะมีการเปิด “ถนนคนเดินกาดกองเก่า” โดยจะเริ่มตั้งของขายตั้งแต่ช่วงบ่ายแก่ๆ จึงสามารถเดินยาวได้ถึงสามทุ่มเลย แถมด้านหน้ากาดยังมีซุ้มป้ายสำหรับให้นักท่องเที่ยวได้ถ่ายรูปเล่นหรือเช็กอินกันด้วย

แม้ว่าถนนคนเดินของที่นี่อาจจะเล็กไปสักหน่อย ถ้าเทียบกับจังหวัดท่องเที่ยวอื่นๆ แต่เสน่ห์ของมันอยู่ที่สินค้าที่นำมาวางขาย ซึ่งจะเป็นของบ้านๆ ที่คนในชุมชนนำมาซื้อขายแลกเปลี่ยนกันเอง สามารถพบเห็นได้ทั้ง พืชผัก ผลไม้ อาหาร และขนมโบราณพื้นบ้านที่ไม่ค่อยได้เห็นจากที่ไหน

นฤรงค์ ฉลอม เจ้าหน้าที่กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช มีงานอดิเรกคือการเป็นพ่อค้าและเป็นเกษตรกรที่ปลูกมะนาวอินทรีย์ขายเอง โดยจะขายทุกๆ วันเสาร์ ที่ “กาดพระนอน” ซึ่งอยู่ตรงหัวถนนติดกับกาดกองเก่า

“ของที่ผมขายก็คือ น้ำมะนาวผสมน้ำผึ้ง ซึ่งเป็นเครื่องดื่มที่ทำจากมะนาวคั้นสดจากสวนที่ผมปลูกเอง มะนาวที่นำมาทำน้ำมะนาวผสมน้ำผึ้งขายนี้ ผมใช้วิธีการปลูกแบบอินทรีย์ นั่นคือจะไม่ใช้สารเคมีเลย โดยปลูกมะนาวทั้งหมด 300 ต้นบนที่ดิน 4 ไร่

นอกจากนี้ยังมี ฝรั่งกิมจู ทุเรียน กล้วย มัลเบอร์รี่ ข่า กระชาย ตะไคร้ และพืชผักพื้นบ้านที่สามารถนำมาทำอาหารและนำมาขายได้ กาดพระนอนที่ผมไปขายของส่วนใหญ่จะเปิดขายกันทุกวันเสาร์ น้องสาวของผมก็ขายมะนาวอยู่ที่กาดสามวัย ซึ่งอยู่ติดกันนั่นเอง”

นฤรงค์ ยกตัวอย่างน้ำมะนาวผสมน้ำผึ้งใส่น้ำแข็งแก้วเล็ก จะขายในราคา 20 บาท ซึ่งคั้นกันสดๆ ตรงนั้นเลย หรืออย่างกล้วยน้ำว้าก็จะขายหวีละ 10 บาท

“ลูกค้าส่วนใหญ่จะเป็นชาวบ้านในพื้นที่และนักท่องเที่ยวที่มาเดินเที่ยวที่นี่ ด้วยความที่กาดกองเก่า กาดพระนอน และกาดอื่นๆ นั้นเป็นถนนคนเดินที่จะเปิดขายทุกวันเสาร์ ตั้งแต่บ่าย 3-3ทุ่ม ดังนั้นจึงมีผู้คนมาซื้อของกันมากมาย สำหรับมะนาวนั้นผมปลูกและขายมาได้ 2 ปีแล้ว โดยช่วงแรกเริ่มผมจะขายมะละกอ เห็ด และผักอื่นๆ ก่อน แต่พอปลูกมะนาวได้ผล ช่วงหลังก็จะขายมะนาวเยอะกว่า การขายของที่กาดถือเป็นงานอดิเรกอย่างหนึ่ง ไม่ได้ทำให้ร่ำรวย แต่มันก็ทำให้ผมมีความสุขมากๆ เลยล่ะ”

นฤรงค์ เสริมว่า นอกจากนี้เขายังนำความรู้เกี่ยวกับการเกษตร มาแนะนำต่อให้กับเกษตรกรหรือชาวบ้านในท้องถิ่นด้วย ส่วนใหญ่แล้วจะแนะนำเกี่ยวกับเกษตรอินทรีย์ที่ไม่จำเป็นต้องพึ่งพาสารเคมีในการปลูกพืชผักทั้งหมด

“อย่างหญ้าที่ขึ้นตามเรือกสวนไร่นา ชาวบ้านส่วนใหญ่จะมองว่า หญ้าเหล่านี้เป็นศัตรู แต่ผมก็จะบอกพวกเขาว่า ต้นหญ้าก็เปรียบเสมือนต้นไม้ต้นหนึ่งที่ปล่อยออกซิเจน และดูดซับคาร์บอน ฉะนั้นถ้าตรงไหนไม่จำเป็นต้องถางหญ้า ก็สามารถปล่อยให้มันขึ้นได้ เพราะอย่างน้อยหญ้าจะช่วยคลุมหน้าดิน ไม่ให้ดินและสารอาหารในดินไหลไปตามการชะของน้ำฝนด้วยเช่นกัน

ถ้าพูดถึงพืชผักที่คนในพื้นที่นำมาขายที่กาด ส่วนใหญ่จะเป็นผักพื้นบ้าน เช่น กระถิน ชะอม เชียงดา และอื่นๆ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผักที่โตตามธรรมชาติ เป็นผักสะอาดและปลอดสารพิษ ผมจึงอยากให้เกษตรกรยุคใหม่ช่วยกันอนุรักษ์ธรรมชาติรอบตัวไว้ โดยที่เราไม่ต้องไปรบกวนมันมากนัก

สำหรับผมเอง สวน 4 ไร่ที่ปลูกพืชผักไว้ก็เปรียบเสมือนซูเปอร์มาร์เก็ตของครอบครัว ที่เวลาอยากกินก็สามารถลงไปเก็บมาทำอาหารกินได้เลย แล้วพืชผักหรือผลไม้ที่เหลือยังสามารถนำไปขายที่กาดได้อีกด้วย นี่แหละเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของวิถีชีวิตในต่างจังหวัดครับ”

กาดกองเก่า-กาดพระนอน ตั้งอยู่ในตัวเมืองแพร่ ตั้งแต่สี่แยกพระนอนเหนือ ไปถึงสี่แยกพระนอนใต้ กาดเปิดทุกวันเสาร์ และเริ่มขายของกันตั้งแต่บ่าย 3 โมง ไปถึงราวๆ 3 ทุ่ม ตลาดก็จะเริ่มวาย นักท่องเที่ยวที่ผ่านไปผ่านมาสามารถแวะแอ่วกาดพื้นเมืองของเมืองแพร่ได้เลย