ประวัติวัดสุทัศนเทพวราราม

เรื่อง: สมาน สุดโต

วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร มีฐานะเป็นพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรมหาวิหาร เป็นวัดประจำรัชกาลที่ 8 ตั้งอยู่เลขที่ 146 แขวงเสาชิงช้า เขตพระนคร ซึ่งจะเป็นสถานที่เสกน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่อัญเชิญจากแหล่งต่างๆ ทั่วประเทศวันที่ 18 เม.ย. 2562

พระอารามหลวงนี้ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงสถาปนาเมื่อพุทธศักราช 2350 พระราชทานนามว่า “วัดมหาสุทธาวาส” แต่สามัญชนเรียกว่า “วัดพระโต” บ้าง “วัดพระใหญ่” หรือ “วัดเสาชิงช้า” บ้าง

พระศรีศากยมุนี (พระโต) พระประธานในพระวิหารหลวง เป็นพระพุทธรูปหล่อสำริดที่ใหญ่โตมาก รัชกาลที่ 1 โปรดให้อัญเชิญจากพระวิหารหลวงวัดมหาธาตุ จ.สุโขทัย มาประดิษฐานที่พระวิหาร ที่ก่อฐานรากไว้รองรับ ก่อนสร้างอาคาร

การก่อสร้างพระอารามหลวงแห่งนี้ ดำเนินการมาถึง 3 รัชกาล แล้วเสร็จในรัชกาลที่ 3 ในพุทธศักราช 2390 โปรดเกล้าฯ ให้มีงานฉลองสมโภชพระอาราม พระราชทานนามว่า “วัดสุทัศนเทพวราราม” แต่ในจดหมายเหตุเรียกว่า “วัดสุทัศนเทพธาราม” อีกนามหนึ่ง

ในรัชกาลที่ 4 ทรงบูรณะและสร้างสิ่งอื่นๆ ในพระอารามอีก เช่น ศาลาลอย 4 หลังหน้าพระวิหาร อีกทั้งได้พระราชทานนามพระประธานในพระวิหารว่า “พระศรีศากยมุนี” พระประธานในพระอุโบสถว่า “พระพุทธตรีโลกเชษฐ์” และพระประธานในศาลาการเปรียญว่า “พระพุทธเสรฏฐมุนี” ซึ่งหล่อจากกลักฝิ่น เมื่อถึงรัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ ให้บูรณะพระอารามเป็นการใหญ่ โดยกรมโยธาธิการเป็นผู้ดำเนินการ

ในระหว่างพุทธศักราช 2515-2516 ทางวัดได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล ขึ้นที่บริเวณหน้าพระวิหาร และตั้งมูลนิธิอัฏฐมราชานุสรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ขึ้นในพุทธศักราช 2516

ด้านประวัติการก่อสร้างนั้น วัดสุทัศนเทพวราราม สร้างตามผังที่เป็นพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย แบ่งอาณาบริเวณออกเป็น 2 เขต คือ เขตพุทธาวาส อยู่ทางเหนือ มีพระอุโบสถ พระวิหาร พระระเบียง วิหารทิศ ศาลาราย และสัตตมหาสถาน ส่วนเขตสังฆาวาส อยู่ทางใต้ ประกอบด้วยกุฏิ เสนาสนะ ศาลาการเปรียญ และหอระฆัง ซึ่งเป็นอารามหลวง ที่ออกแบบเพื่อเป็นกลางจักรวาล และศูนย์กลางพระนคร จึงเป็นที่ประกอบพระราชพิธีและรัฐพิธีเสมอมาถึงปัจจุบัน

ลำดับเจ้าอาวาส

เจ้าอาวาสวัดสุทัศนเทพวราราม จากอดีตถึงปัจจุบัน มี 8 รูปดังนี้

1.สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (อู่) ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสตั้งแต่ปี 2386-2401 รวม 14 ปี

2.พระพิมลธรรม (อ้น ป.ธ.8) ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสไม่ได้ระบุแน่ชัด

3.สมเด็จพระวันรัต (แดง สีลวฑฺฒโน ป.ธ.8) ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส ไม่ได้ระบุ พ.ศ.ไว้แน่ชัด แต่รวมได้ 23 ปี

4.สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก (แพ ติสฺสเทโว ป.ธ.5) ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสไม่ได้ระบุไว้แน่ชัด

5.สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โสม ฉนฺโน ป.ธ.5) ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส ตั้งแต่ปี 2489-2505 รวม 16 ปี

6.สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เสงี่ยม จนฺทสิริ ป.ธ.6) ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสไม่ได้ระบุไว้แน่ชัด

7.สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (วีระ ภทฺทจารี ป.ธ.9) ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส ตั้งแต่ปี 2527-2559 รวม 32 ปี

8.พระธรรมรัตนดิลก (เชิด จิตฺตคุตฺโต ป.ธ.9) ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส ตั้งแต่ปี 2559 -ปัจจุบัน